Yule là gì và có liên quan gì đến Giáng Sinh?
Trong bối cảnh văn hóa đa dạng ngày nay, thuật ngữ "Yule" thường xuất hiện bên cạnh "Christmas" (Giáng Sinh), gây ra không ít thắc mắc và đôi khi là sự nhầm lẫn trong cộng đồng Cơ Đốc. Là những người tin theo Lời Chúa, chúng ta được kêu gọi để "thử cho biết những thần nào là thật" (1 Giăng 4:1) và "giữ lấy điều tốt lành" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, ý nghĩa của Yule, mối liên hệ lịch sử với ngày lễ Giáng Sinh, và quan trọng nhất là xem xét vấn đề dưới ánh sáng của Kinh Thánh để tìm ra nguyên tắc đúng đắn cho đời sống đức tin của chúng ta.
Yule (phát âm như "giun" trong tiếng Anh cổ) nguyên thủy là một lễ hội mùa đông của các dân tộc Germanic và Bắc Âu (Norse) cổ đại, được tổ chức vào thời điểm Đông chí (khoảng 21-22 tháng 12). Trong tiếng Na Uy cổ, từ "jól" (số nhiều) có lẽ liên quan đến việc quay bánh xe, ám chỉ bánh xe mặt trời bắt đầu quay trở lại sau điểm chí.
Bản chất của Yule là một lễ hội ngoại giáo (pagan), mang nhiều ý nghĩa:
1. Ý nghĩa Thiên văn và Nông nghiệp: Đông chí đánh dấu ngày ngắn nhất, đêm dài nhất trong năm. Yule là lễ kỷ niệm sự "tái sinh của mặt trời", khi ánh sáng bắt đầu chiến thắng bóng tối, hứa hẹn mùa xuân và sự sống sẽ trở lại. Đây là thời điểm ăn mừng vì đã vượt qua nửa mùa đông khắc nghiệt.
2. Ý nghĩa Tôn giáo và Thần thoại: Trong thần thoại Bắc Âu, Yule liên quan đến thần Odin (còn gọi là Jólnir, "Ông già Yule") dẫn đầu "Cuộc săn đêm hoang dã", cùng với việc tế lễ cho các vị thần như Frey (thần sinh sản, mặt trời) để cầu mong mùa màng bội thu. Các nghi lễ thường liên quan đến sự hiến tế (có khi là con người), bùa chú, và việc cầu khẩn các linh hồn tổ tiên.
3. Các Biểu Tượng và Phong Tục Đặc Trưng của Yule:
- Khúc gỗ Yule (Yule Log): Một khúc gỗ lớn (thường là gỗ sồi) được đốt cháy trong nhiều ngày như một nghi lễ mang tính phép thuật, tượng trưng cho ánh sáng và sự ấm áp xua đuổi tà ma, đồng thời đảm bảo sự may mắn cho năm mới.
- Cây thường xanh: Cây tùng, bách, thông được trang trí trong nhà như biểu tượng của sự sống bất diệt giữa mùa đông chết chóc, với niềm tin rằng chúng có thể xua đuổi tà linh và ma quỷ.
- Bữa tiệc Yule: Một bữa tiệc lớn kéo dài nhiều ngày, với nhiều thức ăn, bia rượu, nhằm tăng cường tình đoàn kết cộng đồng và làm hài lòng các vị thần.
- Bánh xe Yule: Biểu tượng của mặt trời, thường được làm từ cành cây thường xanh.
Kinh Thánh không ghi chép ngày tháng cụ thể về sự giáng sinh của Chúa Giê-xu Christ. Trong tiếng Hy Lạp, Giáng Sinh là Christou Genna (Χριστού Γέννα) - "Sự sinh ra của Đấng Christ". Các Cơ Đốc nhân đầu tiên không kỷ niệm sự giáng sinh như một lễ riêng biệt; trọng tâm của họ là sự chết và phục sinh của Chúa (Lễ Vượt Qua/Phục Sinh).
Đến thế kỷ thứ 4, Hội Thánh tại La Mã bắt đầu cử hành lễ Giáng Sinh vào ngày 25 tháng 12. Có nhiều giả thuyết về lý do lựa chọn này:
1. Giả thuyết "Lễ Thay Thế": Ngày 25 tháng 12 trùng với Dies Natalis Solis Invicti ("Ngày sinh của Mặt Trời Bất Bại") - một lễ hội lớn của đế quốc La Mã tôn thờ thần mặt trời Mithra. Bằng cách đặt lễ kỷ niệm Chúa Giê-xu – "Mặt Trời Công Bình" (Ma-la-chi 4:2) – vào ngày này, Hội Thánh muốn Cơ Đốc hóa một ngày lễ ngoại giáo phổ biến, cung cấp một sự thay thế thần học và giúp cho việc truyền giáo được dễ dàng hơn.
2. Giả thuyết Tính Toán: Một truyền thống Do Thái cho rằng các tiên tri lớn qua đời vào ngày họ được thai dựng. Tính từ ngày Chúa chịu chết (được tin là 25 tháng 3), cộng thêm 9 tháng sẽ ra ngày 25 tháng 12.
Tại các vùng Bắc Âu, khi Cơ Đốc giáo được truyền bá đến, một quá trình tương tự đã xảy ra. Các nhà truyền giáo (như Thánh Boniface) thấy rằng người dân khó từ bỏ các phong tục Yule thân thuộc. Thay vì bài trừ hoàn toàn, họ đã "Cơ Đốc hóa" chúng:
- Cây Yule trở thành Cây Giáng Sinh, biểu tượng của sự sống đời đời trong Chúa Cứu Thế, và được trang trí với ngôi sao Bethlehem, hình thiên sứ.
- Bữa tiệc Yule trở thành bữa tiệc mừng Chúa giáng sinh và tình yêu thương trong gia đình.
- Các bài hát mừng (Carols) thay thế cho các bài ca ngoại giáo.
- Hình tượng "Ông già Yule" (Odin) dần chuyển hóa thành hình tượng "Ông già Noel" (Thánh Nicholas).
Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần phân biệt rõ giữa hạt nhân thần học không thay đổi (sự kiện Chúa Giê-xu giáng sinh làm người) và những hình thức văn hóa bề ngoài (ngày tháng, cây thông, quà tặng). Kinh Thánh cảnh báo chúng ta:
"Hãy giữ cho mình khỏi sự thờ hình tượng." (1 Giăng 5:21)
"Hãy coi chừng kẻo có sự gì lôi cuốn mình theo sự hư không..." (Cô-lô-se 2:8)
1. Sự Nguy Hiểm của Sự Đồng Bộ Hóa (Syncretism): Đây là sự pha trộn giữa niềm tin Cơ Đốc với các thực hành, niềm tin ngoại giáo. Tiên tri Ê-xê-chi-ên đã cảnh báo về việc thờ phượng Đức Giê-hô-va theo cách thức của dân ngoại (Ê-xê-chi-ên 8). Chúng ta phải tự hỏi: Liệu chúng ta có đang vô tình mang vào sự thờ phượng Chúa những biểu tượng hoặc ý nghĩa từ các tôn giáo khác mà không làm sáng danh Ngài? Điều cốt yếu là tâm điểm của lễ kỷ niệm. Nếu tâm điểm là ông già Noel, quà cáp, bữa tiệc, thì đó đã trở thành một Yule hiện đại. Nhưng nếu tâm điểm là Chúa Giê-xu Christ, Đấng Cứu Thế giáng sinh, thì đó là Giáng Sinh.
2. Chân Lý Trọng Tâm của Giáng Sinh Theo Kinh Thánh:
Hãy quay về với phân đoạn kinh thánh căn bản:
"Vậy, có một con trẻ sanh cho chúng ta, tức là một con trai ban cho chúng ta; quyền cai trị sẽ nấy trên vai Ngài. Ngài sẽ được xưng là Đấng Lạ lùng, là Đấng Mưu luận, là Đức Chúa Trời quyền năng, là Cha đời đời, là Chúa Bình an." (Ê-sai 9:5)Giáng Sinh thực sự là lễ kỷ niệm mầu nhiệm Nhập Thể: Đức Chúa Trời vĩnh hằng, toàn năng, trong thân vị của Con Ngài là Chúa Giê-xu, đã tự nguyện bước vào không gian và thời gian, mang lấy thân xác con người, để cứu chuộc chúng ta (Phi-líp 2:6-8). Đây là một sự kiện lịch sử độc nhất vô nhị, không liên quan gì đến chu kỳ mặt trời hay các thần thoại tái sinh của ngoại giáo.
"Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật..." (Giăng 1:14)
"Ấy, ngày nay tại thành Đa-vít đã sanh cho các ngươi một Đấng Cứu thế, là Christ, là Chúa." (Lu-ca 2:11)
3. Nguyên Tắc "Làm Mọi Sự Vì Sáng Danh Chúa": Sứ đồ Phao-lô đưa ra nguyên tắc tối thượng:
"Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sáng danh Đức Chúa Trời mà làm." (1 Cô-rinh-tô 10:31)Nguyên tắc này áp dụng cho mọi khía cạnh của đời sống, bao gồm cả việc chúng ta kỷ niệm Giáng Sinh như thế nào. Mọi phong tục, biểu tượng đều phải được đặt dưới sự xem xét của nguyên tắc này.
1. Tái Khẳng Định Tâm Điểm Chúa Giê-xu: Hãy chủ động và có chủ ý đặt Chúa Giê-xu vào trung tâm mọi hoạt động mùa Giáng Sinh. Thay vì chỉ trang trí cây thông, ông già Noel, hãy dựng một hang đá (máng cỏ) đơn giản. Dành thời gian đọc lại phân đoạn Lu-ca 2, Ma-thi-ơ 1-2 trong gia đình. Hát những bài thánh ca về Chúa giáng sinh (ví dụ: "Chúa Hài Đồng", "Nửa Đêm Mừng Chúa Ra Đời") thay vì chỉ nghe các bài hát thế tục về mùa đông.
2. Sử Dụng Các Biểu Tượng Với Ý Nghĩa Thần Học Mới:
- Cây Thông Xanh: Có thể được giải thích như biểu tượng của sự sống đời đời Chúa ban (Giăng 10:28), sự xanh tươi của ân điển Ngài, hay hình bóng của cây sự sống (Khải Huyền 22:2).
- Ánh Sáng (Đèn, Nến): Là cơ hội tuyệt vời để làm chứng rằng Chúa Giê-xu là "sự sáng thế gian" (Giăng 8:12), chiến thắng bóng tối tội lỗi và sự chết.
- Quà Tặng: Phản chiếu Đức Chúa Trời là Đấng ban ân điển dư dật. "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài..." (Giăng 3:16). Quà tặng nên thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm, và có thể là cơ hội chia sẻ phúc âm.
3. Phân Biệt Giữa Văn Hóa và Sự Thờ Phượng: Tham gia các hoạt động văn hóa chung (gặp gỡ, trao quà, trang trí) là tốt, nhưng đừng để chúng chiếm chỗ của sự thờ phượng cá nhân và tập thể. Hãy ưu tiên tham dự các buổi nhóm đặc biệt của Hội Thánh, buổi truyền giảng, hoạt động truyền giáo và từ thiện trong mùa này.
4. Làm Chứng Về Ý Nghĩa Thật: Khi người khác chúc "Happy Holidays" hay "Chúc mừng Yule", đây là cơ hội để chúng ta dịu dàng chia sẻ: "Cảm ơn bạn! Tôi đang mừng Lễ Giáng Sinh, là kỷ niệm ngày Chúa Giê-xu, Đấng Cứu Thế của tôi, giáng sinh." Hãy sẵn sàng giải thích ý nghĩa thần học đơn giản về sự nhập thể và cứu rỗi.
5. Sống Tinh Thần Giáng Sinh Suốt Năm: Tinh thần của Giáng Sinh – là sự hy sinh, hạ mình, cho đi và yêu thương – phải là đặc điểm của Cơ Đốc nhân mọi ngày. "Hãy mang lấy ách của ta... vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường" (Ma-thi-ơ 11:29-30).
Yule và Giáng Sinh có một mối liên hệ lịch sử và văn hóa phức tạp, nhưng về bản chất thần học, chúng hoàn toàn khác biệt. Yule bắt nguồn từ nỗ lực của con người nhằm giải thích và tác động đến các chu kỳ tự nhiên, trong khi Giáng Sinh là sự tưởng niệm sự can thiệp siêu nhiên, lịch sử và cứu rỗi của Đức Chúa Trời vào thế giới này qua Chúa Giê-xu Christ.
Là con cái Chúa, được "giá máu chuộc" (1 Phi-e-rơ 1:18-19), chúng ta được kêu gọi để có sự hiểu biết, tỉnh thức và khôn ngoan. Chúng ta không cần sợ hãi các phong tục văn hóa, nhưng phải "thử nghiệm" mọi sự (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21) dưới ánh sáng Lời Chúa. Hãy nắm lấy cơ hội mùa Giáng Sinh không phải để ăn mừng một lễ hội mùa đông chung chung, mà để rao truyền cách mạnh mẽ và vui mừng về Tin Lành cứu rỗi: Đức Chúa Trời đã trở nên người phàm, chịu chết thay cho tội lỗi chúng ta, và sống lại để ban cho chúng ta sự sống đời đời. Đó là điều đáng để chúng ta kỷ niệm mỗi ngày.
"Sự nhân từ Chúa đã hiện ra, đem sự cứu rỗi cho mọi người." (Tít 2:11)