Carnival là gì?

Trong thế giới đương đại, thuật ngữ “Carnival” thường gợi lên hình ảnh về những lễ hội đường phố sôi động, những bộ trang phục lộng lẫy, mặt nạ huyền bí, cùng không khí nhộn nhịp, tự do và đôi khi là sự buông thả. Tuy nhiên, đối với một Cơ Đốc nhân, việc tìm hiểu nguồn gốc, ý nghĩa thực sự của Carnival dưới ánh sáng của Lời Chúa là điều cần thiết để có sự phân biệt rõ ràng giữa văn hóa thế gian và đời sống đẹp ý Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá lịch sử của Carnival, phân tích các yếu tố cấu thành, và quan trọng hơn cả là đặt nó dưới sự xem xét của Kinh Thánh để rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống đức tin.

Từ “Carnival” bắt nguồn từ tiếng Latinh “carne vale”, có nghĩa đen là “tạm biệt thịt” (carne: thịt; vale: tạm biệt). Cái tên này trực tiếp liên hệ đến truyền thống của Cơ Đốc giáo La Mã, nơi mà Carnival là khoảng thời gian ăn mừng, tiệc tùng trước Mùa Chay (Lent) – một mùa kéo dài 40 ngày (không tính Chúa Nhật) trước Lễ Phục Sinh, đánh dấu sự kiện Chúa Giê-xu chịu chay thức và cám dỗ trong đồng vắng. Trong Mùa Chay, các tín đồ truyền thống sẽ kiêng cử các thú vui xác thịt như thịt, rượu, và các hình thức giải trí nhất định để tập trung cầu nguyện, ăn năn và suy ngẫm.

Vì vậy, Carnival được xem như “bữa tiệc cuối cùng” trước một mùa nghiêm trang. Về mặt lịch sử, nó cũng có thể có những gốc rễ xa hơn từ các lễ hội mùa đông của người ngoại giáo như Saturnalia (La Mã) hay các lễ hội mừng sự trở lại của mùa xuân, nơi các trật tự xã hội bị đảo lộn, người hóa trang và những ham muốn trần tục được tự do thể hiện. Sự pha trộn giữa nghi thức ngoại giáo và truyền thống Cơ Đốc giáo đã hình thành nên Carnival như chúng ta biết ngày nay ở nhiều nơi như Venice (Ý), Rio de Janeiro (Brazil), hay New Orleans (Mỹ).

Có thể điểm qua một số đặc trưng nổi bật của Carnival và đối chiếu chúng với những nguyên tắc Kinh Thánh:

1. Sự Hóa Trang và Đeo Mặt Nạ: Việc đeo mặt nạ cho phép con người ẩn giấu danh tính, tạm thời từ bỏ vai trò xã hội để sống trong một nhân cách khác. Điều này thường dẫn đến sự mất kiểm soát, buông thả vì cảm giác vô danh. Kinh Thánh dạy chúng ta sống chân thật, không giả hình. Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy bỏ điều dối trá, mỗi người trong anh em hãy nói thật với kẻ lân cận mình” (Ê-phê-sô 4:25). Chúa Giê-xu cũng phán: “Người phàm xem thấy bề ngoài, nhưng Đức Giê-hô-va nhìn thấy trong lòng” (I Sa-mu-ên 16:7b). Việc che giấu con người thật đằng sau lớp mặt nạ, dù bằng vật chất hay tâm lý, không phù hợp với đời sống trong sáng mà Chúa muốn.

2. Sự Buông Thả và Chạy Theo Nhục Dục: Nhiều lễ hội Carnival nổi tiếng với không khí phóng túng, rượu chè say sưa và các hành vi khiêu dâm. Đây chính là phần “tạm biệt thịt” theo nghĩa tiêu cực nhất – thỏa mãn xác thịt cách tột độ trước khi kiêng cử. Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng: “Vì những kẻ thuộc về Đấng Christ Giê-xu đã đóng đinh xác thịt với tình dục và dâm dục mình trên thập tự giá rồi… Hãy bước đi theo Thánh Linh, chớ hề làm trọn những điều ưa muốn của xác thịt” (Ga-la-ti 5:24, 16). Sự vui mừng thật sự của Cơ Đốc nhân không đến từ sự say sưa hay ô uế, vì “rượu làm cho người ta hỗn hào, đồ uống say làm cho người ta nhộn nhạo; phàm ai dùng nó quá độ, chẳng khôn ngoan chút nào” (Châm Ngôn 20:1).

3. Sự Đảo Lộn Trật Tự: Carnival thường có yếu tố đảo ngược vai trò xã hội (người hầu đóng vai chủ, đàn ông đóng vai phụ nữ…), mang tính chất phản kháng và giải phóng tạm thời. Trong khi Kinh Thánh công nhận mọi người đều bình đẳng trước mặt Chúa (Ga-la-ti 3:28), Ngài cũng thiết lập các trật tự trong gia đình và Hội Thánh để duy trì sự yên ổn và gây dựng (Ê-phê-sô 5:22-6:4; I Cô-rinh-tô 14:40). Sự hỗn loạn, dù chỉ là biểu tượng, không phải là điều đến từ Đức Chúa Trời, vì “Đức Chúa Trời chẳng phải là Chúa sự loạn đâu, bèn là Chúa sự hòa bình” (I Cô-rinh-tô 14:33).

Một câu hỏi quan trọng được đặt ra: Có phải Kinh Thánh cấm đoán mọi hình thức vui chơi, lễ hội không? Hoàn toàn không. Chính Đức Chúa Trời đã thiết lập các kỳ lễ trọng thể cho dân Y-sơ-ra-ên như Lễ Vượt Qua, Lễ Ngũ Tuần, Lễ Lều Tạm (Lê-vi ký 23). Đây là những thời điểm vui mừng, nhóm hiệp và tưởng nhớ các công việc quyền năng của Chúa. Sự vui mừng là một mệnh lệnh (Phi-líp 4:4) và là một bông trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22).

Tuy nhiên, Kinh Thánh phân biệt rõ ràng giữa hai nguồn và hai cách thức vui mừng:

• Sự vui mừng trong Chúa: Là niềm vui bắt nguồn từ mối quan hệ với Đấng Christ, bất chấp hoàn cảnh. Nó đi đôi với bình an và sự thỏa lòng thuộc linh. “Vui mừng trong Chúa luôn luôn” (Phi-líp 4:4). “Vì nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ bởi Đức Thánh Linh vậy” (Rô-ma 14:17).
• Vui thú xác thịt: Là sự khoái lạc tạm thời, xuất phát từ việc thỏa mãn những ham muốn tội lỗi của con người cũ. Nó thường dẫn đến sự trống rỗng, hủy hoại và sự chết. “Vì những kẻ sống theo xác thịt thì chăm về những sự thuộc xác thịt; còn những kẻ sống theo Thánh Linh thì chăm về những sự thuộc Thánh Linh. Vì chăm về xác thịt sanh ra sự chết; còn chăm về Thánh Linh sanh ra sự sống và bình an” (Rô-ma 8:5-6).

Carnival, với cốt lõi lịch sử là sự thỏa mãn xác thịt trước mùa kiêng cử mang tính tôn giáo, rơi vào loại thứ hai. Nó thể hiện tinh thần của thế gian, vốn “đặt trong lòng kẻ chẳng tin” (Truyền đạo 3:11). Sứ đồ Giăng cảnh báo: “Vì mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra” (I Giăng 2:16).

Từ sự phân tích trên, chúng ta có thể rút ra những nguyên tắc ứng dụng cụ thể:

1. Sống Với Danh Tính Thật Trong Đấng Christ: Thay vì tìm kiếm sự giải thoát tạm thời qua việc đeo mặt nạ và sống trong nhân cách giả, Cơ Đốc nhân được mời gọi sống thật trong ánh sáng của Chúa. Chúng ta có một danh tính mới: con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). Sự tự do thật sự là “được buông tha khỏi ách tội lỗi” (Rô-ma 6:18, 22), không phải sự buông thả để phục vụ tội lỗi.

2. Tìm Kiếm Niềm Vui Bền Vững Trong Chúa Và Gây Dựng: Thay vì đổ dồn vào những khoảnh khắc vui chơi cực độ rồi chìm vào trống rỗng, chúng ta được mời gọi vui mừng liên tục trong Chúa. Hãy đầu tư thời gian, năng lượng vào những mối thông công yêu thương trong Hội Thánh, vào việc phục vụ và gây dựng người khác. “Hãy coi sóc cho khéo về cách ăn ở của anh em, chớ xử mình như người dại dột, nhưng như người khôn ngoan. Hãy lợi dụng thì giờ, vì những ngày là xấu” (Ê-phê-sô 5:15-16).

3. Tham Gia Văn Hóa Cách Khôn Ngoan Và Tỉnh Thức: Không phải mọi yếu tố văn hóa của Carnival (như âm nhạc, khiêu vũ dân gian, nghệ thuật) đều xấu. Tuy nhiên, Cơ Đốc nhân cần có sự nhạy bén thuộc linh để phân biệt. Chúng ta có thể thưởng thức nghệ thuật, văn hóa địa phương nhưng từ chối tham gia vào những phần cổ vũ sự ô uế, thờ hình tượng, hay hỗn loạn. “Hãy xét mọi việc, điều lành thì giữ lấy. Hãy tránh mọi hình dạng của sự ác” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:21-22).

4. Sống Đời Sống “Carnival” Ngược Lại – Một Sự Từ Bỏ Vui Vẻ: Trong khi thế gian có “carne vale” (tạm biệt thịt) để rồi sa vào tội lỗi trước khi “kiêng cử”, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống một đời sống từ bỏ xác thịt và tội lỗi cách vui vẻ và liên tục vì cớ vinh hiển lớn hơn. Sự từ bỏ của chúng ta không phải là một gánh nặng trong một mùa lễ, mà là một đặc ân suốt đời để được đồng hình đồng dạng với Chúa Giê-xu. “Vậy nếu các ngươi đã sống lại với Đấng Christ, hãy tìm các sự ở trên trời, là nơi Đấng Christ ngồi bên hữu Đức Chúa Trời. Hãy ham mến các sự ở trên trời, đừng ham mến các sự ở dưới đất” (Cô-lô-se 3:1-2).

Carnival, xét từ góc độ lịch sử và văn hóa, là một hiện tượng phức tạp pha trộn giữa truyền thống tôn giáo và tập tục ngoại giáo, với cốt lõi là sự thỏa mãn những ham muốn xác thịt trước một giai đoạn kiêng cử. Dưới ánh sáng của Kinh Thánh, tinh thần cốt lõi này đối nghịch với lời dạy về sự thánh khiết, tiết độ và sự vui mừng thật trong Thánh Linh.

Là những Cơ Đốc nhân, chúng ta không được kêu gọi sống trong sự kiêng cử hình thức hay buông thả tột độ, nhưng được kêu gọi sống một đời sống mới, được biến đổi bởi quyền năng của Phúc Âm mỗi ngày. Niềm vui của chúng ta không đến từ việc “tạm biệt thịt” trong một bữa tiệc, mà đến từ việc “mặc lấy Chúa Giê-xu Christ” (Rô-ma 13:14) và để Ngài làm Chủ mọi lĩnh vực đời sống. Ước mong mỗi chúng ta, dù sống trong bất kỳ nền văn hóa nào, cũng trở nên những người mang đến sự vui mừng chân thật, thanh sạch và gây dựng – thứ ánh sáng chiếu rọi vào mọi “carnival” tối tăm của thế gian này.