Diakonia Trong Kinh Thánh
Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, chúng ta thường nghe và sử dụng những từ như “phục vụ”, “chức vụ”, hay “chấp sự”. Nhưng ít ai đào sâu vào từ gốc Hy Lạp đầy uyển chuyển và phong phú đằng sau những khái niệm này: Diakonia. Đây không chỉ là một từ ngữ thần học, mà là một khái niệm nền tảng, một lối sống được chính Chúa Giê-xu Christ mặc khải và truyền lại cho Hội Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ tìm hiểu ý nghĩa thần học sâu sắc của Diakonia trong bối cảnh Kinh Thánh, khám phá mẫu mực từ chính Chúa Giê-xu, và đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc hôm nay.
Từ Diakonia (διακονία) trong tiếng Hy Lạp xuất phát từ gốc diakonos (διάκονος), nghĩa đen là “người hầu bàn”, “người phục vụ”. Trong văn hóa Hy Lạp thời cổ đại, diakonos chỉ về người phục vụ bữa ăn, một công việc khiêm tốn. Tuy nhiên, trong ngữ cảnh Tân Ước, từ này đã được nâng lên một tầm cao mới, mang ý nghĩa thiêng liêng và trọng đại.
Xét về mặt từ nguyên, diakonia bao hàm các ý niệm: sự phục vụ, chức vụ, sự giúp đỡ, sự phân phát, và thậm chí là sự quản lý (stewardship) những điều được giao phó. Nó mô tả một hành động không vì tư lợi, nhằm đáp ứng nhu cầu của người khác dưới sự chỉ đạo và ủy nhiệm của Chúa. Khác với từ douleia (nô lệ) mang tính sở hữu và bắt buộc, diakonia mang sắc thái tự nguyện, yêu thương và có phẩm giá.
Chúa Giê-xu Christ đã định nghĩa lại và nâng cao khái niệm diakonia lên một chuẩn mực hoàn toàn mới. Ngài không chỉ dạy về sự phục vụ, mà chính Ngài là hiện thân của diakonia.
1. Chúa Giê-xu, Đấng Diakonia Tối Cao: Trong Mác 10:45, Chúa Giê-xu tuyên bố nền tảng cho mọi sự phục vụ của Cơ Đốc nhân: “Vì Con người đã đến không phải để được hầu việc (diakonethenai – thể bị động của diakoneo), song để hầu việc (diakonēsai), và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người.” Câu Kinh Thánh then chốt này cho thấy sự phục vụ tối thượng của Đấng Christ là phục vụ bằng sự hy sinh mạng sống. Diakonia của Ngài không dừng lại ở việc rửa chân (Giăng 13:1-17), chữa lành, hay giảng dạy, mà đỉnh điểm là sự chết trên thập tự giá để chuộc tội cho nhân loại. Đây là mẫu mực trọn vẹn nhất.
2. Rửa Chân – Hình Ảnh Cụ Thể của Diakonia: Trong Giăng 13, trước Lễ Vượt Qua, Chúa Giê-xu “đứng dậy, cổi áo ra, lấy khăn mà thắt lưng mình. Kế đó, Ngài đổ nước vào chậu, rửa chân cho môn đồ, lại lấy khăn mình đã thắt mà lau” (câu 4-5). Công việc của đầy tớ thấp hèn nhất này (diakonia trong hành động) khiến Phi-e-rrơ kinh ngạc. Nhưng Chúa giải thích: “Vì ta đã làm gương cho các ngươi, để các ngươi cũng làm như ta đã làm cho các ngươi” (câu 15). Ở đây, diakonia là sự khiêm nhường cố ý, phá vỡ mọi cấu trúc quyền lực trần gian, và thể hiện tình yêu thương thiết thực.
Sách Công vụ và các thư tín cho thấy diakonia nhanh chóng trở thành một nguyên lý tổ chức và sống động trong Hội Thánh.
1. Sự Lập Ra Chức Vụ Chấp Sự (Diakonoi): Công vụ 6:1-7 là bức tranh sinh động đầu tiên. Khi có lời oán trách về việc phân phát (diakonia) lương thực hằng ngày cho các bà góa bị bỏ sót, mười hai sứ đồ đã nhóm họp và đề nghị chọn bảy người “đầy dẫy Đức Thánh Linh và trí khôn” để “giúp việc (diakonein) bàn tiệc” (câu 2). Mục đích là để các sứ đồ có thể “chuyên lo về sự cầu nguyện và chức vụ giảng đạo (diakonia tou logou – chức vụ Lời)” (câu 4). Ở đây, chúng ta thấy:
- Diakonia có nhiều hình thức: từ phục vụ vật chất (diakonia bàn tiệc) đến phục vụ thuộc linh (diakonia Lời Chúa).
- Cả hai đều quan trọng và cần được thực hiện bởi những người đầy dẫy Đức Thánh Linh.
- Việc bổ nhiệm này giúp Hội Thánh hoạt động hài hòa, đáp ứng nhu cầu và Lời Chúa được lan truyền rộng rãi (câu 7).
2. Diakonia Như Một Ân Tứ và Chức Vụ Trong Thân Thể Đấng Christ: Sứ đồ Phao-lô mở rộng khái niệm này. Trong Rô-ma 12:7, ông liệt kê các ân tứ và khuyên: “ai được ban cho làm chức vụ (diakonia), hãy tập trung vào chức vụ mình.” Trong 1 Cô-rinh-tô 12:5, ông nhấn mạnh: “Có các chức vụ (diakoniai – số nhiều) khác nhau, nhưng chỉ có một Chúa.” Điều này cho thấy diakonia không phải là một chức vụ duy nhất, mà là muôn vàn cách thức phục vụ khác nhau được Chúa ban cho mỗi tín hữu để gây dựng Hội Thánh.
Đặc biệt, trong Ê-phê-sô 4:11-12, Chúa ban cho Hội Thánh những người lãnh đạo (sứ đồ, tiên tri, thầy giảng, mục sư, giáo sư) “để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức vụ (diakonia), và gây dựng thân thể Đấng Christ.” Mục đích tối thượng của mọi diakonia là gây dựng Thân Thể Đấng Christ, đưa mọi tín hữu vào sự trưởng thành thuộc linh.
Kinh Thánh cho thấy diakonia có phạm vi rộng lớn và những đặc tính rõ ràng:
- Phục Vụ Lẫn Nhau: Ga-la-ti 5:13: “Hãy lấy lòng yêu thương làm đầy tớ (douleuete) lẫn nhau.” Tinh thần diakonia phải thấm nhuần trong mọi mối quan hệ giữa các tín hữu.
- Phục Vụ Người Ngoài và Xã Hội: Ma-thi-ơ 25:35-40 (cho kẻ đói ăn, cho khát uống, tiếp khách lạ, cho kẻ trần truồng mặc, thăm viếng kẻ bệnh và tù phạm) chính là những hành động diakonia thực tế, và Chúa phán: “Hễ các ngươi đã làm việc đó cho một người trong những người rất hèn mọn nầy của anh em ta, ấy là đã làm cho chính mình ta vậy.”
- Phục Vụ Bằng Của Cải Vật Chất: 2 Cô-rinh-tô 8:4 nói về sự dâng hiến của Hội Thánh Ma-xê-đoan là “xin chúng tôi cho được phần phước về sự giúp đỡ (diakonia) thánh đồ.” Việc quản lý, chia sẻ tài chính cũng là một hình thức diakonia quan trọng.
- Đặc Tính: Khiêm Nhường, Yêu Thương, Vì Công Ích: 1 Phi-e-rơ 4:10 tóm tắt: “Mỗi người trong anh em hãy lấy ơn mình đã được mà giúp lẫn nhau (diakonountes), khác nào người quản lý trung tín giữ các thứ ơn của Đức Chúa Trời.” Diakonia là sự quản lý trung tín ân điển Chúa ban để làm ích cho người khác.
Làm thế nào để sống tinh thần diakonia trong thế kỷ 21?
1. Trong Gia Đình: Diakonia bắt đầu từ nhà. Đó là việc vợ chồng phục vụ nhau trong tình yêu thương và tôn trọng (Ê-phê-sô 5:21). Là cha mẹ phục vụ con cái bằng sự dạy dỗ, chăm sóc, và hy sinh. Là con cái phụng dưỡng, tôn kính cha mẹ. Đó là những công việc thường nhật như nấu ăn, dọn dẹp, chăm sóc khi đau ốm – tất cả đều có thể trở thành hành động thờ phượng khi được làm với lòng yêu thương và vì Danh Chúa.
2. Trong Hội Thánh Địa Phương: Mỗi tín hữu cần tự hỏi: “Ân tứ và khả năng Chúa ban cho tôi có thể đáp ứng nhu cầu nào trong Hội Thánh?” Có thể đó là:
- Diakonia thực tế: dọn dẹp nhà thờ, chuẩn bị tiệc thánh, nấu ăn cho các buổi nhóm.
- Diakonia chăm sóc: thăm viếng người già, bệnh nhân, an ủi người đau buồn.
- Diakonia hỗ trợ: dạy trẻ em, thanh niên; phụ trách âm thanh, truyền thông; quản lý tài chính cách trung tín.
- Diakonia Lời Chúa: học hỏi Kinh Thánh để có thể khích lệ, dạy dỗ người khác (dù không phải là mục sư).
3. Trong Xã Hội và Cộng Đồng: Cơ Đốc nhân được kêu gọi trở thành “muối” và “ánh sáng” (Ma-thi-ơ 5:13-16). Diakonia có thể là:
- Tham gia các hoạt động từ thiện, hỗ trợ người nghèo, người vô gia cư.
- Quan tâm đến hàng xóm, sẵn sàng giúp đỡ khi họ có nhu cầu.
- Sử dụng nghề nghiệp (y tá, giáo viên, luật sư, doanh nhân…) như một phương tiện để phục vụ và làm chứng về tình yêu của Chúa.
4. Trong Tinh Thần và Thái Độ: Điều quan trọng nhất không phải là việc chúng ta làm lớn hay nhỏ, mà là thái độ đằng sau việc đó. Diakonia đích thực xuất phát từ:
- Sự khiêm nhường: Như Chúa Giê-xu, không tìm kiếm sự tôn vinh cho bản thân.
- Tình yêu thương: Phục vụ vì yêu Chúa và yêu người (Mác 12:30-31).
- Đức tin và năng lực của Đức Thánh Linh: Như bảy chấp sự đầu tiên, chúng ta cần được đầy dẫy Đức Thánh Linh để phục vụ cách hiệu quả và đúng ý Chúa.
Diakonia không phải là một khái niệm trừu tượng hay một chức vụ dành riêng cho một nhóm người trong Hội Thánh. Đó là bản chất và lối sống của mọi người tin nhận Chúa Giê-xu Christ. Chúa Giê-xu, Đấng là Chúa và là Thầy, đã trở nên đầy tớ. Ngài đã biến công việc thấp hèn nhất thành một hành vi yêu thương cao cả nhất, và cuối cùng, dâng chính mạng sống Ngài như sự phục vụ tối thượng cho nhân loại.
Khi chúng ta cúi xuống để rửa chân cho anh em mình – dù theo nghĩa đen hay nghĩa bóng – chúng ta đang bước theo dấu chân của Chúa mình. Chúng ta đang tham gia vào chức vụ diakonia thiêng liêng, gây dựng Thân Thể Đấng Christ, và làm sáng Danh Cha trên trời. Ước mong mỗi chúng ta, bởi Đức Thánh Linh, khám phá và trung tín trong diakonia Chúa giao, để qua đời sống phục vụ khiêm nhường, thế gian nhận biết tình yêu của Đấng Christ.