Stigmata - Đó là gì? Có trong Kinh Thánh không?
Trong thế giới tôn giáo, đặc biệt là trong một số truyền thống, thuật ngữ "Stigmata" (số ít: Stigma) thường được nhắc đến như một hiện tượng siêu nhiên, bí ẩn và gây nhiều tranh cãi. Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta cần xem xét hiện tượng này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, là thẩm quyền tối cao và duy nhất cho đức tin và sự thực hành của Cơ Đốc nhân. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát nguồn gốc khái niệm, đối chiếu với sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống thuộc linh lành mạnh của một tín hữu tin vào Phúc Âm thuần túy.
Từ "Stigmata" bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp στίγμα (stigma), số nhiều là στίγματα (stigmata), có nghĩa gốc là "dấu", "vết đốt" hoặc "hình xăm". Trong bối cảnh tôn giáo, nó được dùng để chỉ việc xuất hiện các vết thương trên thân thể một người, tương ứng với những vết thương của Chúa Giê-xu Christ khi Ngài chịu đóng đinh trên thập tự giá: vết đinh ở tay và chân, vết thương từ mão gai trên trán, và vết đâm của lưỡi đòng nơi hông.
Hiện tượng này được ghi nhận lần đầu tiên một cách chính thức trong lịch sử Giáo hội Công giáo La Mã với Francis thành Assisi vào năm 1224. Từ đó, có hàng trăm trường hợp được báo cáo, chủ yếu trong truyền thống Công giáo. Những người được cho là mang Stigmata thường mô tả trải qua sự đau đớn thể xác sâu sắc và có cuộc sống khổ hạnh, với những vết thương đôi khi chảy máu theo chu kỳ (như vào thứ Sáu Tuần Thánh) mà không thể giải thích được bằng y học.
Tuy nhiên, câu hỏi then chốt cho chúng ta là: Kinh Thánh – đặc biệt là Tân Ước – có ghi nhận, ủng hộ hay khuyến khích hiện tượng này như một dấu hiệu của sự thánh khiết đặc biệt hay mối liên hệ thần bí với sự thương khó của Chúa Cứu Thế không?
Kinh Thánh chỉ có một nơi duy nhất sử dụng từ gốc Hy Lạp này. Đó là trong Ga-la-ti 6:17 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):
"Về phần tôi, tôi chẳng hề chịu sự khốn khó nào khác, vì tôi mang trong mình mình những dấu (τὰ στίγματα - ta stigmata) của Đức Chúa Jêsus."
Cần phải giải nghĩa phân đoạn này một cách cẩn thận trong ngữ cảnh toàn bộ bức thư. Thư Galati được Sứ đồ Phao-lô viết để đối đầu với những "giáo sư giả" (Galati 1:7) đang cố gắng ép các tín hữu gốc ngoại quay trở lại với luật pháp Môi-se, đặc biệt là nghi lễ cắt bì, như một điều kiện để được cứu. Phao-lô tranh luận kịch liệt rằng sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, chứ không bởi việc làm của luật pháp (Galati 2:16).
Đến chương 6, Phao-lô kết luận. Câu 17 là câu kết của toàn bộ lập luận. Vậy, "những dấu (stigmata) của Đức Chúa Jêsus" mà Phao-lô mang là gì? Không có một gợi ý nào trong ngữ cảnh cho thấy đây là những vết thương thể xác huyền bí, tự xuất hiện. Ngược lại, toàn bộ bức thư nói về những sự chống đối, khốn khó và thương tổn mà Phao-lô phải gánh chịu vì cớ Phúc Âm.
Xem xét nghĩa của từ στίγμα (stigma) trong văn hóa Hy Lạp thời đó: Đây là từ chỉ những dấu hiệu trên thân thể bằng hình xăm hoặc vết sẹo, thường được dùng để đánh dấu nô lệ hoặc tín đồ của một vị thần ngoại giáo. Phao-lô đã mượn hình ảnh này một cách mạnh mẽ và táo bạo. Ông nói: "Những kẻ chủ trương cắt bì muốn các ngươi mang dấu cắt bì trên thân thể để chứng tỏ mình tuân giữ luật pháp. Còn tôi, những vết sẹo, những dấu tích từ những trận đòn, những lần bị ném đá, những hiểm nguy vì cớ Chúa Giê-xu mà tôi phải chịu (2 Cô-rinh-tô 11:23-27) - chính những điều đó là 'dấu' (stigmata) của tôi. Chúng chứng minh tôi là nô lệ của Đấng Christ, thuộc về Ngài, và chịu khổ vì Ngài."
Như vậy, stigmata theo nghĩa Kinh Thánh là những dấu tích của sự bắt bớ, khổ nạn vì cớ Phúc Âm, chứ không phải là sự tái hiện các vết thương thể xác của Chúa Giê-xu một cách siêu nhiên. Phao-lô xem những sự đau khổ trong chức vụ là một phần của sự đồng công, đồng hình đồng dạng với Đấng Christ (Phi-líp 3:10), nhưng ông không bao giờ tuyên bố mình có những vết thương đóng đinh giống hệt Chúa.
Nền tảng của thần học Tin Lành là giáo lý về sự cứu chuộc hoàn thành trọn vẹn bởi Chúa Giê-xu Christ. Kinh Thánh dạy rằng sự chết đền tội của Ngài trên thập tự giá là một lần đủ cả.
"Vì bởi một của lễ, Ngài làm cho những kẻ nên thánh được trọn vẹn đời đời." (Hê-bơ-rơ 10:14).
"Ngài đã phó chính mình Ngài làm giá chuộc mọi người." (1 Ti-mô-thê 2:6).
Chúa Giê-xu tuyên bố trên thập tự giá: "Mọi sự đã được trọn" (Giăng 19:30). Từ ngữ Hy Lạp ở đây là τετέλεσται (tetelestai), một thuật ngữ thương mại có nghĩa là "đã thanh toán xong, đã hoàn tất". Công trình cứu chuộc đã hoàn thành, không cần thêm bất cứ điều gì.
Do đó, quan điểm cho rằng một tín hữu phải lặp lại, tái hiện hoặc chịu đựng trong thân xác mình những vết thương của Chúa Giê-xu để chia sẻ sự đau đớn cứu chuộc với Ngài là đi ngược lại với chính lẽ thật trung tâm của Phúc Âm. Nó ngầm ám chỉ rằng sự hy sinh của Chúa Giê-xu là chưa đủ, rằng cần có sự bổ sung từ con người, dù là qua sự đau đớn thể xác tột độ. Điều này rất gần với tư tưởng của phái Galati mà Phao-lô đang cảnh cáo: thêm điều kiện của con người (dù là nghi lễ hay sự khổ hạnh) vào công trình hoàn hảo của Đấng Christ.
Vậy, Kinh Thánh dạy chúng ta "mang những dấu của Đức Chúa Jêsus" theo cách nào? Không phải bằng việc tìm kiếm những dấu lạ thể xác huyền bí, mà bằng một đời sống chết đi với Ngài và sống lại với Ngài trong tâm linh và thực tế hằng ngày.
"Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi; nay tôi còn sống trong xác thịt, ấy là tôi sống trong đức tin của Con Đức Chúa Trời, là Đấng đã yêu tôi, và đã phó chính mình Ngài vì tôi." (Galati 2:20).
Sự "đóng đinh" này là một thực tế thuộc linh, xảy ra khi chúng ta tin nhận Chúa. Chúng ta đồng chết với Ngài về tội lỗi và đồng sống với Ngài trong sự sống mới (Rô-ma 6:4-8).
Sự đồng hình đồng dạng với sự thương khó của Ngài được thể hiện qua:
- Sự từ bỏ chính mình (tự phó): "Hằng ngày tôi bị chết." (1 Cô-rinh-tô 15:31). Đây là sự từ bỏ ý muốn, sự ích kỷ, tội lỗi.
- Sự sẵn sàng chịu khổ vì cớ công lý và Phúc Âm: "Vì anh em đã được ban cho ân điển... chẳng những tin Đấng Christ, mà lại chịu vì Ngài nữa." (Phi-líp 1:29). Đây có thể là sự chống đối, hiểu lầm, thậm chí bắt bớ vì niềm tin.
- Mang gánh nặng và yêu thương người khác: Đây chính là ngữ cảnh của Galati 6. Trước câu nói về "stigmata", Phao-lô viết: "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ." (Galati 6:2). Những "vết sẹo" thực sự của tình yêu thương và sự phục vụ vì anh em mình cũng là "dấu của Đức Chúa Jêsus".
Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng về sự xuất hiện của những dấu kỳ, phép lạ giả mạo trong thời kỳ cuối cùng, có thể mê hoặc ngay cả những người được chọn (Ma-thi-ơ 24:24). Sa-tan là "kẻ bắt chước" tài tình, có thể tạo ra những hiện tượng siêu nhiên để đánh lạc hướng con người khỏi lẽ thật đơn giản của Phúc Âm (2 Cô-rinh-tô 11:14).
Chúng ta được kêu gọi thử nghiệm các linh (1 Giăng 4:1). Tiêu chuẩn thử nghiệm tối cao không phải là hiện tượng kỳ lạ hay cảm xúc mãnh liệt, mà là lời chứng về Chúa Giê-xu Christ đã đến trong xác thịt (1 Giăng 4:2) và sự trung thành với lẽ thật được mặc khải trong Kinh Thánh. Bất cứ điều gì hướng sự chú ý ra khỏi Chúa Giê-xu và sự cứu chuộc trọn vẹn của Ngài, hoặc thêm điều kiện vào đó, đều cần được xem xét hết sức thận trọng.
Thay vì tò mò hay tìm kiếm những kinh nghiệm thể xác huyền bí, chúng ta được kêu gọi tập trung vào những chân lý và thực hành thiết thực:
1. Sống Với Thực Tế Của Thập Tự Giá Mỗi Ngày: Mỗi sáng thức dậy, hãy nhận biết rằng "tôi đã bị đóng đinh với Đấng Christ". Điều này có nghĩa là quyết định mang lấy ách của Ngài, từ bỏ tội lỗi, và để Thánh Linh cai trị.
2. Xem Những "Vết Sẹo" Trong Đời Sống Như Cơ Hội Làm Chứng: Những nỗi đau, mất mát, bệnh tật, hay sự chống đối bạn trải qua vì sống ngay thẳng và làm chứng cho Chúa – hãy xem chúng như những "dấu của Đức Chúa Jêsus" theo cách hiểu của Phao-lô. Chúng không cứu bạn, nhưng chúng nói lên rằng bạn thuộc về Ngài và sẵn sàng chịu khổ vì Ngài.
3. Tập Trung Vào Sự Biến Đổi Bề Trong: Công việc của Thánh Linh là biến đổi chúng ta nên giống hình ảnh của Con Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:29) từ bên trong, qua sự đổi mới của tâm trí (Rô-ma 12:2). Sự thánh khiết thật là kết quả của đời sống được Thánh Linh đầy dẫy, thể hiện qua bông trái Thánh Linh (Galati 5:22-23), chứ không phải qua các dấu lạ thể xác.
4. Rao Giảng Phúc Âm Thuần Túy: Hãy trung thành rao giảng rằng tội nhân được xưng công bình chỉ bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, là Đấng đã chết thay và sống lại. Đừng thêm vào sự khổ hạnh, nghi lễ hay bất kỳ kinh nghiệm đặc biệt nào làm điều kiện cho sự cứu rỗi.
5. Tìm Kiếm Sự Hiện Diện Của Chúa Trong Lời Ngài Và Sự Cầu Nguyện: Sự giao thông thân mật với Chúa được xây dựng vững chắc qua việc đọc, suy ngẫm Lời Chúa và cầu nguyện trong tâm linh và lẽ thật (Giăng 4:24), chứ không phải qua những trải nghiệm cảm giác mãnh liệt.
Hiện tượng Stigmata, như được hiểu trong một số truyền thống, không có cơ sở trong sự dạy dỗ của Kinh Thánh. Trái lại, Kinh Thánh trình bày "stigmata" (các dấu) của Chúa Giê-xu như những vết sẹo thuộc linh và đôi khi thể xác mà một đầy tớ của Đấng Christ mang lấy trong cuộc chiến và sự phục vụ vì Phúc Âm. Trọng tâm của đức tin Cơ Đốc chúng ta phải luôn là Chúa Giê-xu Christ và Ngài chịu đóng đinh (1 Cô-rinh-tô 2:2) – công trình cứu chuộc đã hoàn tất một lần đủ cả của Ngài.
Thay vì tìm kiếm những dấu lạ huyền bí trên thân thể, chúng ta hãy sống mỗi ngày với dấu ấn của Thánh Linh – Đấng Ấn Chứng (Ἀρραβών - arrabōn) cho cơ nghiệp đời đời của chúng ta (Ê-phê-sô 1:13-14). Hãy để đời sống chúng ta, với tất cả những thử thách, vết sẹo và sự phục vụ, trở thành một bức thư sống động, mang mùi thơm về sự chết và sự sống của Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 2:14-16), để qua đó, thế gian có thể thấy và tin nhận Ngài.