Kinh Thánh Nói Gì Về Việc An Tử Cho Thú Cưng?
Trong xã hội hiện đại, thú cưng thường được xem như một thành viên trong gia đình. Khi chúng đối mặt với bệnh tật nan y và đau đớn cùng cực, chủ nhân phải đối diện với quyết định đau lòng: có nên chọn giải pháp an tử (euthanasia) để chấm dứt sự đau khổ cho sinh vật mình yêu thương hay không? Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tìm kiếm sự hướng dẫn không phải từ cảm xúc thuần túy hay quan điểm thế tục, mà từ Lời Đức Chúa Trời. Kinh Thánh không trực tiếp đề cập đến cụm từ “an tử cho thú cưng”, nhưng nó cung cấp một khuôn khổ thần học vững chắc về vị trí của loài vật trong sự sáng tạo, trách nhiệm quản trị của con người, đạo đức về sự sống và lòng thương xót. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá những nguyên tắc nền tảng đó để giúp chúng ta có cái nhìn sáng suốt và phù hợp với đức tin.
Trước khi đi vào vấn đề đạo đức, chúng ta phải hiểu Kinh Thánh định nghĩa động vật là gì. Từ nguyên thủy tiếng Hê-bơ-rơ cho “sinh vật sống” là “nephesh chayyah” (נֶפֶשׁ חַיָּה), cũng được dùng để chỉ con người (Sáng-thế ký 2:7). Tuy nhiên, có một sự khác biệt căn bản: con người được tạo dựng theo hình ảnh của Đức Chúa Trời (Sáng-thế ký 1:26-27), còn động vật thì không. Điều này đặt con người vào vị trí đặc biệt với trách nhiệm quản trị (“radah” - רָדָה).
“Rồi, Ðức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình Ta và theo tượng Ta, đặng quản trị loài cá biển, loài chim trời, loài súc vật, loài côn trùng bò trên mặt đất, và khắp cả đất.” (Sáng-thế ký 1:26)
Động vật là một phần của công trình sáng tạo “rất tốt lành” của Đức Chúa Trời (Sáng-thế ký 1:25). Chúng có giá trị nội tại vì được Ngài dựng nên và Ngài quan tâm đến chúng (Thi-thiên 50:10-11, Ma-thi-ơ 6:26, 10:29). Trong giao ước Nô-ê, Đức Chúa Trời không chỉ lập giao ước với loài người mà còn với “mọi loài xác thịt” (Sáng-thế ký 9:9-10). Điều này cho thấy mối quan tâm của Đức Chúa Trời vượt ra ngoài phạm vi nhân loại, bao trùm cả thế giới sinh vật.
Trách nhiệm “quản trị” (radah) trong tiếng Hê-bơ-rơ không mang nghĩa độc tài, bóc lột, mà là sự cai quản khôn ngoan, chăm sóc và bảo vệ, như một người quản gia trung tín. Chúng ta thấy nguyên tắc này trong luật pháp Môi-se, nơi bày tỏ sự quan tâm đến phúc lợi động vật.
“Nếu ngươi thấy con lừa của kẻ thù nghịch mình nằm té dưới gánh nặng, chớ bỏ đi, khá giúp người đỡ lừa đứng dậy.” (Xuất Ê-díp-tô ký 23:5)
“Phàm ngày Sa-bát, mỗi người trong các ngươi phải nghỉ, đặng cho bò và lừa ngươi được nghỉ.” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 5:14)
Châm-ngôn 12:10 đưa ra một nguyên tắc then chốt: “Người công bình coi sóc sự sống của súc vật mình; Còn lòng thương xót của kẻ dữ là độc ác.” Từ “coi sóc” trong nguyên văn Hê-bơ-rơ là “yada” (יָדַע), có nghĩa sâu hơn là “biết rõ”, hiểu rõ nhu cầu và tình trạng của chúng. Người công bình không chỉ cho ăn uống, mà còn quan tâm đến “sự sống” (“nephesh”) của nó - tức là sức khỏe và phúc lợi toàn diện. Ngược lại, ngay cả “lòng thương xót” của kẻ ác cũng bị xem là độc ác, có lẽ vì nó giả dối hoặc thiếu sự khôn ngoan thực sự. Điều này đặt nền móng cho việc chăm sóc thú cưng trong bệnh tật: đó là trách nhiệm đạo đức.
Đây là điểm then chốt để không rơi vào thuyết phiếm thần (coi mọi sự sống như nhau). Sự sống con người là thiêng liêng và bất khả xâm phạm vì con người mang hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng-thế ký 9:6). Kinh Thánh cấm rõ ràng việc giết người (trộm cướp sự sống - sát nhân) và mọi hình thức an tử chủ động cho người đều đi ngược với mệnh lệnh “ngươi chớ giết người” (Xuất Ê-díp-tô ký 20:13). Từ “giết” ở đây là “ratsach” (רָצַח), chỉ về hành vi cố ý giết người trái phép.
Tuy nhiên, Kinh Thánh cho phép việc giết động vật vì nhiều mục đích: làm lương thực (Sáng-thế ký 9:3), dâng của lễ (Lê-vi ký 1), và bảo vệ tính mạng (Xuất Ê-díp-tô ký 21:28-29). Điều này cho thấy sự sống của động vật, dù có giá trị, không mang tính chất tuyệt đối và thiêng liêng như sự sống con người. Do đó, việc kết thúc sự sống của một con vật vì lý do chính đáng (như chấm dứt đau đớn tột độ) không thể bị quy là phạm cùng một tội như giết người.
Bản tính của Đức Chúa Trời là thương xót và nhân từ. Chúa Giê-xu đã phán: “Ta muốn lòng thương xót, không muốn của tế lễ” (Ma-thi-ơ 9:13, trích Ô-sê 6:6). Lòng thương xót (“eleos” trong tiếng Hy Lạp, “chesed” trong tiếng Hê-bơ-rơ) hướng đến việc làm giảm bớt sự đau khổ. Khi một con vật bị bệnh nan y, chịu đựng những cơn đau không thể chữa trị, và không còn chất lượng sống (không thể ăn, uống, di chuyển, hoặc luôn trong trạng thái hoảng sợ), việc kéo dài sự sống của nó có thực sự là “thương xót” hay không? Hay đó là vì sự ích kỷ của chủ nhân không muốn mất mát?
Trong Châm-ngôn, sự khôn ngoan dẫn đến hành động đúng đắn. “Người công bình coi sóc sự sống của súc vật mình” có thể bao hàm quyết định chấm dứt sự đau đớn vô vọng đó, như một hành động chăm sóc cuối cùng, nếu đó là lựa chọn nhân đạo nhất. Đây không phải là “giết” vì tàn ác, mà là một quyết định nặng nề xuất phát từ lòng thương xót và trách nhiệm quản trị.
Khi đối diện với quyết định khó khăn này, Cơ Đốc nhân có thể làm theo các bước sau:
1. Cầu Nguyện và Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan: Hãy cầu xin Chúa ban sự khôn ngoan (Gia-cơ 1:5). Sự khôn ngoan thiên thượng giúp chúng ta phân biệt giữa lòng thương xót thật và cảm xúc mâu thuẫn (buồn bã, tội lỗi, sự níu kéo). Tham khảo ý kiến của những người tin kính và bác sĩ thú y có đạo đức.
2. Đánh Giá Tình Trạng Cách Khách Quan: Đặt câu hỏi: Liệu có phương pháp điều trị nào khả thi và nhân đạo không? Con vật có còn hưởng được những điều cơ bản tạo nên “sự sống” (nephesh) của nó không? Sự đau đớn có được kiểm soát không? Đừng vội vàng, nhưng cũng đừng trì hoãn vì sợ hãi.
3. Hành Động Với Lòng Thương Xót và Sự Tôn Trọng: Nếu quyết định an tử, hãy đảm bảo quá trình được thực hiện bởi chuyên gia, một cách nhẹ nhàng và ít đau đớn nhất. Hãy ở bên thú cưng của bạn trong giây phút cuối như một hành động đồng hành và an ủi.
4. Tránh Tâm Lý Thần Thánh Hóa hay Coi Thường: Đừng đặt giá trị của thú cưng ngang hàng với con người (thần tượng hóa), nhưng cũng đừng coi nó chỉ là “đồ vật” có thể vứt bỏ dễ dàng. Nó là sinh vật sống mà Đức Chúa Trời đã giao cho bạn quản lý.
5. Tìm Kiếm Sự An Ủi và Hy Vọng: Hãy nhớ rằng, Kinh Thánh cho thấy một viễn cảnh mới trời mới đất mới, nơi sự hòa thuận nguyên thủy được phục hồi (Ê-sai 11:6-9). Sự đau khổ và sự chết của muôn vật là hậu quả của tội lỗi loài người (Rô-ma 8:20-22). Chúng ta nuôi hy vọng về sự cứu chuộc cuối cùng của Đấng Tạo Hóa cho cả thọ tạo. Hãy để sự mất mát này nhắc nhở chúng ta về hậu quả của tội lỗi và khát khao về sự phục hồi trong Chúa Cứu Thế.
Kinh Thánh không đưa ra một câu trả lời “có” hoặc “không” rõ ràng cho việc an tử thú cưng. Thay vào đó, nó ban cho chúng ta những nguyên tắc đạo đức vĩnh cửu: trách nhiệm quản trị khôn ngoan, lòng thương xót chân thật, và sự tôn trọng đúng mực đối với sự sống của muôn loài thọ tạo. Quyết định cuối cùng là trách nhiệm nặng nề của người quản gia, cần được cân nhắc trong sự cầu nguyện, tìm kiếm sự khôn ngoan từ Đức Chúa Trời và tư vấn chuyên môn. Dù lựa chọn là gì, hãy để động cơ của chúng ta xuất phát từ tình yêu thương và lòng thương xót, chứ không phải từ sự tiện lợi, ích kỷ hay thờ ơ. Cuối cùng, chúng ta phó thác mọi sự cho sự an ủi của Chúa, Đấng quan tâm đến mọi loài thọ tạo Ngài đã dựng nên, và là Nguồn của mọi sự thương xót trọn vẹn.
“Ðức Giê-hô-va là nhân từ trong mọi công việc Ngài, Và đầy sự thương xót đối với các loài Ngài đã dựng nên.” (Thi-thiên 145:9)