Kinh Thánh nói gì về việc thử nghiệm trên động vật?

Trong thời đại khoa học kỹ thuật phát triển, việc sử dụng động vật cho mục đích thử nghiệm (trong y học, mỹ phẩm, nghiên cứu cơ bản) là một chủ đề gây nhiều tranh cãi về mặt đạo đức. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tìm kiếm sự hướng dẫn tối cao từ Lời Đức Chúa Trời. Mặc dù Kinh Thánh không trực tiếp đề cập đến cụm từ "thử nghiệm trên động vật", nhưng nó cung cấp một khuôn khổ thần học vững chắc về vị trí của động vật trong sự sáng tạo, trách nhiệm quản lý của con người, và đạo đức trong việc đối xử với muôn loài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá các nguyên tắc Kinh Thánh làm nền tảng cho một quan điểm Cơ Đốc về vấn đề phức tạp này.

Mọi suy luận Cơ Đốc về thế giới tự nhiên phải bắt đầu từ Sáng Thế Ký. Trong trình thuật sáng tạo, động vật được Đức Chúa Trời tạo dựng và Ngài phán rằng điều đó là "tốt lành" (Sáng Thế Ký 1:21, 25). Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho "sinh vật sống" trong các câu này là nephesh chayyah (נֶפֶשׁ חַיָּה), cũng chính từ được dùng để mô tả con người sau khi được Đức Chúa Trời hà hơi sống (Sáng Thế Ký 2:7). Điều này cho thấy động vật có sự sống, có linh hồn theo nghĩa là sinh vật sống, dù không mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei) như loài người.

Đức Chúa Trời trao cho con người một vị trí đặc biệt: "Hãy sanh sản thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời và các loài vật hành động trên mặt đất" (Sáng Thế Ký 1:28). Động từ Hê-bơ-rơ "quản trị" ở đây là radah (רָדָה). Từ này mang ý nghĩa cai trị, cai quản, nhưng không phải là sự bạo ngược hay khai thác bừa bãi. Nó gợi ý về trách nhiệm lãnh đạo khôn ngoan, như một vị vua cai trị vì lợi ích của toàn vương quốc.

Trong vườn Ê-đen, trước khi tội lỗi xâm nhập, mối quan hệ giữa người và vật dường như rất hài hòa. A-đam được giao nhiệm vụ đặt tên cho các loài (Sáng Thế Ký 2:19-20), một hành động trong văn hóa Hê-bơ-rơ thể hiện quyền quản lý và sự hiểu biết thân mật. Môi trường đó không có sự chết chóc, đau đớn hay bóc lột.

Sự sa ngã đã phá vỡ mọi mối quan hệ, bao gồm cả mối quan hệ giữa con người với tạo vật. Sự hài hòa bị thay thế bằng sự sợ hãi và đối kháng (Sáng Thế Ký 9:2). Tuy nhiên, ngay cả sau cơn nước lụt, Đức Chúa Trời vẫn thiết lập một giao ước không chỉ với Nô-ê và dòng dõi người, mà còn "với các loài sinh vật ở với ngươi" (Sáng Thế Ký 9:9-10). Điều này khẳng định giá trị nội tại của sự sống động vật trong mắt Đức Chúa Trời. Luật pháp Môi-se sau đó cũng phản ánh sự quan tâm này.

Luật pháp Đức Chúa Trời ban cho Y-sơ-ra-ên đưa ra những chỉ dẫn rất cụ thể về việc đối xử với động vật, bộc lộ tấm lòng của Đấng Tạo Hóa:

• Nghỉ ngơi và phúc lợi: Luật ngày Sa-bát áp dụng cả cho súc vật, cho phép chúng được nghỉ ngơi (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:10, Phục Truyền 5:14).
• Quan tâm đến nhu cầu cơ bản: "Ngươi chớ khớp miệng con bò đương đạp lúa" (Phục Truyền 25:4). Sứ đồ Phao-lô sau này dùng câu này để lập luận về việc hỗ trợ những người làm việc cho Phúc Âm (1 Cô-rinh-tô 9:9), nhưng ý nghĩa nguyên thủy rõ ràng là sự quan tâm đến nhu cầu của con vật đang lao động.
• Ngăn ngừa sự đau đớn không cần thiết: Luật cấm lấy mẹ và các con chim non cùng một lúc (Phục Truyền 22:6-7) thể hiện nguyên tắc bảo tồn và tránh tàn phá không thương tiếc.
• Công lý và lòng thương xót: "Nếu ngươi thấy con lừa của kẻ thù nghịch mình nằm quỵ dưới gánh nặng, thì chớ bỏ đi, khá giúp người cỡi gỡ gánh nặng ra" (Xuất Ê-díp-tô Ký 23:5). Lòng thương xót đối với con vật được đặt lên trên cả mối thù nghịch giữa con người.

Những luật này cho thấy một nguyên tắc nền tảng: quyền quản trị (radah) phải đi đôi với trách nhiệm và lòng thương xót. Con người có quyền sử dụng động vật cho lao động và thực phẩm (Sáng Thế Ký 9:3), nhưng không có quyền gây ra sự đau đớn hoặc hoang phí một cách vô ích.

Chúa Giê-xu Christ, là Đấng tạo dựng và là Đấng Cứu Chuộc mọi vật, đã nhấn mạnh đến sự quan phòng của Đức Chúa Trời trên muôn loài: "Hai con chim sẻ há chẳng từng bị bán một đồng tiền sao? Ví không theo ý muốn Cha các ngươi, thì chẳng hề một con nào rơi xuống đất" (Ma-thi-ơ 10:29). Nếu Đức Chúa Trời quan tâm đến số phận của một con chim sẻ nhỏ bé, thì Ngài chắc chắn không thờ ơ với sự đau đớn của các sinh vật trong tay chúng ta.

Ngài cũu phán: "Há chẳng phải các ngươi được ban cho quý trọng hơn loài chim sao?" (Ma-thi-ơ 6:26). Ở đây, Chúa Giê-xu công nhận một trật tự giá trị: con người, được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời, có giá trị cao hơn động vật. Điều này cung cấp một cơ sở thần học cho việc sử dụng động vật vì lợi ích quan trọng của con người (ví dụ: nghiên cứu y học cứu sống), nhưng nó không phải là giấy phép cho sự tàn ác hay coi thường. Ngược lại, nó đặt lên chúng ta trách nhiệm nặng nề hơn.

Sứ đồ Phao-lô mô tả cả tạo vật đang "than thở" và mong đợi sự cứu chuộc cuối cùng (Rô-ma 8:19-22). Điều này cho thấy tội lỗi của con người đã ảnh hưởng đến toàn bộ tạo vật, và sự cứu rỗi trong Đấng Christ cuối cùng sẽ phục hồi mọi sự, kể cả mối quan hệ đúng đắn giữa người và vật.

Từ những phân tích trên, chúng ta có thể rút ra các nguyên tắc Cơ Đốc để đánh giá việc thử nghiệm trên động vật:

1. Nguyên Tắc Quản Trị Có Trách Nhiệm (Stewardship): Chúng ta là quản gia của Đức Chúa Trời, không phải chủ nhân độc đoán. Việc sử dụng động vật phải xuất phát từ trách nhiệm gìn giữ và quản lý khôn ngoang sự sáng tạo Ngài giao phó.
2. Nguyên Tắc Mục Đích & Sự Cần Thiết: Việc sử dụng động vật phải có mục đích chính đáng, nghiêm túc và không có sự lựa chọn thay thế khả thi. Thử nghiệm vì mục tiêu y học cứu sống con người có thể được xem xét dưới ánh sáng của nguyên tắc "giá trị cao hơn" (Ma-thi-ơ 6:26). Ngược lại, thử nghiệm cho mục đích tầm thường (như mỹ phẩm xa xỉ) rất khó để biện minh.
3. Nguyên Tắc Giảm Thiểu Đau Đớn: Được rút ra từ tinh thần của các luật lệ trong Xuất Ê-díp-tô Ký và Phục Truyền. Mọi nỗ lực phải được thực hiện để giảm thiểu số lượng động vật sử dụng, tinh chỉnh phương pháp ít đau đớn nhất, và thay thế bằng các phương pháp khác nếu có thể (nguyên tắc 3R: Replacement, Reduction, Refinement).
4. Nguyên Tắc Tôn Trọng Sự Sống: Nhận biết rằng sự sống động vật thuộc về Đức Chúa Trời (Thi Thiên 50:10) và có giá trị trong mắt Ngài. Điều này đòi hỏi thái độ tôn trọng, không phung phí sự sống một cách bừa bãi.
5. Nguyên Tắc Mong Đợi Sự Phục Hồi Cuối Cùng: Là Cơ Đốc nhân, chúng ta làm mọi việc trong niềm hy vọng về Trời Mới Đất Mới, nơi sự hòa thuận sẽ được phục hồi (Ê-sai 11:6-9). Điều này thúc đẩy chúng ta sống và hành động ngay bây giờ theo cách phản chiếu sự công bình và hòa bình của vương quốc tương lai đó.

Làm thế nào để các nguyên tắc này định hình đời sống và quyết định của chúng ta?

• Là Người Tiêu Dùng Có Lương Tâm: Chúng ta có thể lựa chọn ủng hộ các công ty có chính sách đạo đức rõ ràng về thử nghiệm trên động vật, đặc biệt trong lĩnh vực mỹ phẩm và hàng tiêu dùng. Đây là một cách thực tế để sống với tư cách "quản gia".
• Cầu Nguyện Và Ủng Hộ Cho Sự Phát Triển Của Khoa Học: Chúng ta có thể cầu nguyện và ủng hộ (nếu có thể) cho các nghiên cứu phát triển những phương pháp thử nghiệm thay thế tiên tiến (sử dụng mô hình máy tính, tế bào gốc in 3D...), giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào động vật.
• Giáo Dục Và Thảo Luận Trong Hội Thánh: Đưa ra những cuộc thảo luận lành mạnh về trách nhiệm Cơ Đốc đối với môi trường và tạo vật, dựa trên nền tảng Kinh Thánh, chứ không chỉ theo cảm xúc hay trào lưu xã hội.
• Sống Có Trách Nhiệm Với Thú Cưng Và Vật Nuôi: Thể hiện lòng nhân từ và chăm sóc tốt cho những con vật trong sự quản lý trực tiếp của chúng ta, đó là minh họa thực tế cho nguyên tắc quản trị yêu thương.
• Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Trong Những Vấn Đề Phức Tạp: Đối với những tín hữu làm trong ngành nghiên cứu sinh học, y học, hãy tìm kiếm sự khôn ngoan từ Chúa (Gia-cơ 1:5) để cân bằng giữa lợi ích nhân loại, trách nhiệm đạo đức và sự vâng phục Đấng Tạo Hóa.

Kinh Thánh không đưa ra một câu trả lời đơn giản "có" hay "không" cho việc thử nghiệm trên động vật. Thay vào đó, nó ban cho chúng ta một khung cảnh rộng lớn hơn: Đức Chúa Trời là Chủ Tể của muôn loài, con người là quản gia được giao trọng trách, và tất cả tạo vật đang mong đợi sự cứu chuộc sau cùng. Với tư cách là những người quản lý, chúng ta được kêu gọi thực thi quyền quản trị của mình với sự khôn ngoan, lòng thương xót, trách nhiệm và sự tôn trọng sâu sắc đối với sự sống mà Đức Chúa Trời đã tạo dựng. Mỗi quyết định của chúng ta – với tư cách cá nhân, người tiêu dùng hay chuyên gia – nên được soi dẫn bởi lòng kính sợ Chúa và mong muốn phản chiếu tình yêu thương của Ngài dành cho mọi tạo vật của Ngài.

Hãy sống như những quản gia trung tín, biết rằng một ngày kia, chúng ta sẽ khai trình mọi việc mình làm trước mặt Đấng Tạo Hóa yêu thương, Đấng đã không tiếc chính Con Ngài là Chúa Giê-xu Christ, để cứu chuộc cả nhân loại và cuối cùng là toàn bộ tạo vật đang than thở.