Kinh Thánh nói gì về sự tôn trọng?

Trong một thế giới đầy sự chia rẽ, xung đột và chủ nghĩa cá nhân, khái niệm “tôn trọng” dường như đang bị xói mòn và hiểu lầm. Đối với người tin Chúa, sự tôn trọng không đơn thuần là một quy tắc xã giao hay một thái độ ứng xử xã hội, mà là một nguyên tắc nền tảng bắt nguồn từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và thể hiện qua Đấng Christ. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách chuyên sâu để tìm ra nền tảng, biểu hiện và ứng dụng thiết thực của sự tôn trọng trong đời sống đức tin.

I. Nền Tảng Của Sự Tôn Trọng: Tôn Trọng Đức Chúa Trời

Sự tôn trọng theo Kinh Thánh bắt đầu và xoay quanh mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa. Từ ngữ Hê-bơ-rơ chính yếu mô tả khái niệm này là “yir’ah” (יִרְאָה), thường được dịch là “kính sợ”. Tuy nhiên, “kính sợ” ở đây không mang nghĩa sợ hãi kinh khiếp như đối với một kẻ bạo chúa, mà là lòng tôn kính, thờ phượng và vâng phục trước sự thánh khiết, uy nghi và quyền năng tuyệt đối của Đức Chúa Trời.

“Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự khôn ngoan; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.” (Châm Ngôn 1:7, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Câu Kinh Thánh này đặt nền móng: mọi sự khôn ngoan, hiểu biết đúng đắn, và do đó là mọi cách cư xử tôn trọng đích thực, đều bắt nguồn từ thái độ căn bản này đối với Đức Chúa Trời. Sự tôn trọng Chúa thể hiện qua:

• Thờ phượng: Dâng lên Ngài sự tôn cao, vinh hiển và lòng biết ơn (Thi thiên 95:6).
• Vâng lời: “Vả, ấy chính sự kính sợ Đức Chúa Trời khiến chúng ta vâng giữ các điều răn Ngài” (Truyền đạo 12:13).
• Xưng nhận sự thánh khiết của Ngài: Như tiên tri Ê-sai đã thốt lên: “Khốn nạn cho tôi! Xong đời tôi rồi! Vì tôi là người có môi dơ dáy… vì mắt tôi đã thấy Vua, tức là Đức Giê-hô-va vạn quân” (Ê-sai 6:5).

Trong Tân Ước, từ Hy Lạp “phobos” (φόβος) cũng được dùng để chỉ “sự kính sợ” này. Sứ đồ Phi-e-rơ khuyên: “Hãy kính sợ [phobos] Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 2:17). Đây là mệnh lệnh căn bản định hình toàn bộ nhân sinh quan Cơ Đốc.

II. Sự Tôn Trọng Đối Với Con Người: Vì Họ Mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời

Từ nền tảng tôn trọng Đức Chúa Trời, chúng ta tìm thấy lý do thâm sâu để tôn trọng đồng loại. Sáng Thế Ký 1:27 tuyên bố: “Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời.” Hê-bơ-rơ từ “tselem” (צֶלֶם) – “hình ảnh” – chỉ đến một sự tương tự mang tính đại diện. Mỗi người, bất kể giới tính, chủng tộc, địa vị, tôn giáo hay tình trạng đạo đức, đều mang trong mình phẩm giá bất khả xâm phạm vì họ là tạo vật mang hình ảnh của Đấng Tạo Hóa.

Chính vì lẽ đó, sự tôn trọng con người trở thành một mệnh lệnh đạo đức:

“Hãy kính sợ Đức Chúa Trời, hãy tôn trọng vua.” (1 Phi-e-rơ 2:17)

Câu này liên kết trực tiếp sự kính sợ Chúa với việc tôn trọng người lãnh đạo. Từ Hy Lạp cho “tôn trọng” ở đây là “timao” (τιμάω), có nghĩa là định giá cao, quý trọng, tôn vinh.

Đỉnh cao của sự tôn trọng này được bày tỏ qua chính Chúa Giê-xu Christ. Ngài đã tôn trọng phẩm giá con người bằng cách chính Ngài trở nên con người (Phi-líp 2:7), đồng cảm với những người yếu đuối, bệnh tật, tội lỗi (Hê-bơ-rơ 4:15), và thậm chí hi sinh mạng sống mình để cứu chuộc nhân loại. Sự chết thay của Ngài trên thập tự giá là sự khẳng định tối thượng về giá trị mà Đức Chúa Trời đặt để trên con người.

III. Các Phạm Vi Cụ Thể Của Sự Tôn Trọng

Kinh Thánh không để khái niệm tôn trọng ở dạng trừu tượng, mà chỉ dẫn rất cụ thể vào các mối quan hệ then chốt trong đời sống.

1. Trong Gia Đình

• Con cái với cha mẹ: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” (Ê-phê-sô 6:2). Đây là điều răn thứ năm với một lời hứa đặc biệt về phước hạnh. Sự hiếu kính bao gồm lòng biết ơn, sự vâng lời (khi còn nhỏ) và sự chăm sóc, tôn trọng (khi cha mẹ già yếu).
• Vợ chồng: “Kẻ làm chồng cũng phải yêu vợ mình như chính thân mình… vợ phải kính sợ [phobetai – một dạng của phobos] chồng mình” (Ê-phê-sô 5:33). Sự “kính sợ” ở đây nên được hiểu là sự tôn trọng, quý trọng địa vị lãnh đạo và trách nhiệm của người chồng trong gia đình, trong khi người chồng phải yêu vợ bằng tình yêu hy sinh như Đấng Christ yêu Hội thánh.

2. Trong Hội Thánh và Xã Hội

• Với các trưởng lão, người lãnh đạo thuộc linh: “Hãy tôn kính những người có công khó trong anh em, là kẻ lãnh đạo anh em trong Chúa và dạy bảo anh em” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13).
• Với chính quyền, nhà cầm quyền: “Mỗi người phải phục các đấng cầm quyền trên mình… ai nấy phải vâng phục các đấng cầm quyền” (Rô-ma 13:1). Sự tôn trọng này xuất phát từ niềm tin rằng mọi quyền hành đều bởi Đức Chúa Trời mà lập nên (dù không có nghĩa là vâng theo mệnh lệnh trái với Lời Chúa – Công vụ 5:29).
• Với mọi người: “Hãy yêu mến anh em; hãy kính sợ Đức Chúa Trời; hãy tôn trọng vua” (1 Phi-e-rơ 2:17). Sứ đồ Phi-e-rơ mở rộng phạm vi “anh em” ra “hết thảy mọi người” trong câu 18.

3. Tôn Trọng Chính Mình

Mặc dù Kinh Thánh cảnh báo chống lại tính kiêu ngạo, nhưng điều đó không loại trừ việc có một sự tôn trọng lành mạnh đối với bản thân với tư cách là con cái Chúa. “Anh em há chẳng biết mình là đền thờ của Đức Chúa Trời, và Thánh Linh Đức Chúa Trời ở trong anh em sao?” (1 Cô-rinh-tô 3:16). Tôn trọng thân thể, tâm trí và linh hồn mình chính là tôn trọng đền thờ của Đức Chúa Trời.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Hằng Ngày

Làm thế nào để sống tôn trọng một cách cụ thể? Dưới đây là một số ứng dụng thiết thực bắt nguồn từ các nguyên tắc Kinh Thánh:

1. Trong Lời Nói:

• “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến” (Ê-phê-sô 4:29).
• Tránh nói hành, phàn nàn, chửi rủa (Gia-cơ 3:9-10).
• Lắng nghe chăm chú trước khi đáp lại (Gia-cơ 1:19).

2. Trong Thái Độ và Hành Động:

• “Làm hết sức mình, như làm cho Chúa, chớ chẳng phải cho người ta” (Cô-lô-se 3:23). Thái độ này biến mọi công việc, dù nhỏ bé, thành một hành động thờ phượng và tôn trọng Chúa.
• “Hãy khiêm nhường, ở với nhau như anh em” (Rô-ma 12:10). Sự khiêm nhường là trái tim của tôn trọng; nó đặt giá trị của người khác lên trên chính mình (Phi-líp 2:3).
• Tôn trọng tài sản, thời gian, và ranh giới cá nhân của người khác.

3. Trong Những Tình Huống Khó Khăn:

• Đối với người có quan điểm trái ngược hoặc người làm tổn thương mình: “Nếu kẻ thù mình có đói, hãy cho ăn; có khát, hãy cho uống… đừng để cho điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác” (Rô-ma 12:20-21). Tôn trọng phẩm giá của họ không có nghĩa là đồng ý với hành vi sai trái của họ.
• Khi sửa trị hoặc khiển trách trong Hội thánh: “Hãy lấy lòng nhu mì mà sửa dạy” (Ga-la-ti 6:1), với mục đích phục hồi chứ không hủy diệt.

V. Kết Luận: Sự Tôn Trọng – Dấu Ấn Của Tình Yêu Christ

Sự tôn trọng theo Kinh Thánh là một hệ quả tất yếu của đức tin nơi Đấng Tạo Hóa và của tình yêu Chúa Giê-xu Christ tuôn đổ vào lòng chúng ta. Nó bắt đầu từ “kính sợ Chúa” – lòng tôn kính thánh khiết đối với Đấng đáng được tôn cao trên hết. Từ đó, nó tỏa ra đến mọi người, vì mỗi người đều mang hình ảnh Ngài và là đối tượng của sự cứu chuộc quý giá bởi huyết Christ.

Sống tôn trọng là một hành trình thực tiễn thể hiện qua lời nói, thái độ và hành động hằng ngày. Nó là một chứng cớ mạnh mẽ cho thế gian về quyền năng biến đổi của Phúc Âm. Khi chúng ta tôn trọng người khác, chúng ta không chỉ vâng theo mệnh lệnh của Chúa, mà còn phản chiếu chính tấm lòng của Ngài – Đấng đã tôn trọng chúng ta đến nỗi bằng lòng chịu chết vì chúng ta khi chúng ta còn là tội nhân. Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân chúng ta ngày càng sống “cách phải lẽ đối với mọi người” (Rô-ma 12:17), để Danh Chúa được tôn cao.