Nguyên Nhân Tâm Linh Dẫn Đến Sự Sa Ngã và Lạm Dụng Trong Các Môi Trường Có Uy Tín
Lời mở đầu: Khi những vụ việc đau lòng về lạm dụng, đặc biệt là lạm dụng tình dục, được phơi bày trong những môi trường được kỳ vọng là thánh khiết và an toàn, điều đó gây ra một cơn chấn động sâu sắc cho đức tin của nhiều người. Là những người nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta không thể và không nên tránh né những vấn đề khó khăn này. Thay vì tập trung vào một tổ chức cụ thể, bài viết này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khảo sát các nguyên nhân gốc rễ tâm linh có thể dẫn đến sự sa ngã và hành vi lạm dụng của những cá nhân nắm giữ vị trí uy tín, quyền hành trong bất kỳ cộng đồng đức tin nào. Mục đích của chúng ta là tìm kiếm sự hiểu biết từ Lời Hằng Sống, để từ đó rút ra bài học cảnh giác, xây dựng và gìn giữ sự trong sạch cho Hội Thánh của Chúa.
Kinh Thánh không ngạc nhiên trước tội lỗi của con người, kể cả những người có chức vụ. Tiên tri Giê-rê-mi chép: "Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa: ai có thể biết được?" (Giê-rê-mi 17:9). Đây là chẩn đoán của Đức Chúa Trời về tình trạng chung của nhân loại sau sự sa ngã. Không có ai, dù được xức dầu hay có chức vụ cao, là miễn nhiễm với bản chất tội lỗi này.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự sa ngã là sự kiêu ngạo thuộc linh. Châm Ngôn 16:18 cảnh báo: "Sự kiêu ngạo đi trước, sự bại hoại theo sau, Và tánh tự cao đi trước sự sa ngã." Trong bối cảnh Hy Lạp, từ "kiêu ngạo" (hubris) không chỉ là sự tự cao, mà còn là sự ngạo mạn đến mức vượt quá giới hạn cho phép, thách thức cả thần linh. Khi một người lãnh đạo bắt đầu tin rằng vị trí, kiến thức hay ân tứ của mình khiến họ đứng trên những người khác, và quan trọng hơn, trên những lời răn dạy đạo đức thông thường, thì họ đã bước vào vùng nguy hiểm. Sự kiêu ngạo này có thể dẫn đến việc họ tin rằng mình có thể kiểm soát được người khác, rằng hành động của mình sẽ không bị phát hiện, hoặc thậm chí rằng mình có một sự "hiểu biết đặc biệt" biện minh cho hành vi sai trái.
Điều này được minh họa rõ ràng trong sự sa ngã của Vua Đa-vít – một người được xức dầu, "theo lòng Đức Chúa Trời". Sự kiêu ngạo từ vị trí quyền lực tối thượng của mình đã khiến ông nhìn thấy, muốn chiếm đoạt, và sau cùng là phạm tội ngoại tình và giết người với Bát-sê-ba và U-ri (2 Sa-mu-ên 11). Câu chuyện này không bào chữa cho tội lỗi, nhưng nó cho thấy ngay cả những người vĩ đại nhất trong đức tin cũng có thể sa ngã thảm khốc khi rời xa sự kính sợ Chúa và để lòng kiêu ngạo cai trị.
Một môi trường dễ dẫn đến sự lạm dụng là môi trường đóng kín về quyền lực và thiếu cơ chế trách nhiệm minh bạch. Khi quyền lực thuộc linh được tập trung quá mức vào một vài cá nhân mà không có sự cân bằng, kiểm soát từ cộng đồng tín hữu hay từ những lãnh đạo khác, nó tạo điều kiện cho sự lạm dụng phát sinh. Kinh Thánh dạy về nguyên tắc trách nhiệm và sự kiểm soát lẫn nhau. Châm Ngôn 11:14 nói: "Dân sự hư mất vì thiều sự chỉ dạy; Nhưng có nhiều mưu sĩ, bèn được cứu rỗi." Sự "cứu rỗi" ở đây có thể hiểu là được bảo vệ khỏi những quyết định tai hại và tội lỗi.
Hơn nữa, sự dạy dỗ có thể bị sai lạc khi đề cao quá mức sự vâng phục mù quáng đối với con người thay vì đối với Đấng Christ và Lời Ngài. Sứ đồ Phao-lô khiển trách nặng nề những người tại Cô-rinh-tô vì đã tôn vinh các sứ đồ quá mức, gây nên tinh thần bè đảng (1 Cô-rinh-tô 1:12; 3:4-7). Ông nhấn mạnh rằng: "Vậy thì, hãy coi chúng tôi như kẻ giúp việc của Đấng Christ, và kẻ quản lý các sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời" (1 Cô-rinh-tô 4:1). Người quản lý (oikonomos) phải trung tín, chứ không phải là chủ nhân. Bất kỳ sự dạy dỗ nào đặt lãnh đạo con người lên vị trí không thể sai lầm, hoặc đòi hỏi sự vâng phục tuyệt đối không chất vấn, đều đi ngược lại tinh thần Kinh Thánh và tạo ra mảnh đất màu mỡ cho sự lạm dụng.
Đức Chúa Jêsus đã nghiêm khắc cảnh cáo những người lãnh đạo tôn giáo của thời đại Ngài: "Song khốn cho các ngươi, là thầy dạy luật! vì các ngươi chất cho người ta gánh nặng khó chịu, còn chính mình các ngươi thì không động ngón tay vào" (Lu-ca 11:46). Sự giả hình (hupokrisis - hành động trên sân khấu) xảy ra khi bên ngoài là sự thánh thiện, nhưng bên trong đầy sự tham lam và gian ác (Lu-ca 11:39). Môi trường đề cao hình thức bên ngoài hơn tấm lòng thật bên trong sẽ đè nén tội lỗi thay vì đem nó ra ánh sáng để được chữa lành.
Kinh Thánh rất rõ ràng về trách nhiệm đặc biệt của những người lãnh đạo và sự nghiêm khắc gấp bội dành cho họ khi họ phạm tội. Gia-cơ viết: "Hỡi anh em, trong vòng anh em chớ có nhiều người tự lập làm thầy, vì biết như vậy, mình sẽ phải chịu xét đoán nghiêm hơn" (Gia-cơ 3:1). Sự "xét đoán nghiêm hơn" (krima meizon) này đến từ Đức Chúa Trời, nhưng cũng phải được phản ánh qua sự quản trị nghiêm minh của Hội Thánh.
Sự thất bại trong việc thiết lập và thi hành các nguyên tắc quản trị lành mạnh, minh bạch là một nguyên nhân quan trọng cho phép tội lỗi tiếp diễn. Sự thất bại lớn hơn nữa là không bảo vệ được những người thấp kém, yếu đuối nhất. Đức Chúa Jêsus đã dạy một bài học nghiêm khắc: "Nhưng ai làm cho một đứa nhỏ nầy đã tin ta sa vào tội lỗi, thì thà buộc cối đá vào cổ nó mà quăng xuống biển còn hơn" (Ma-thi-ơ 18:6). Từ Hy Lạp được dùng cho "làm cho sa vào tội lỗi" là skandalizō, nghĩa là đặt cái bẫy, làm vấp ngã. Hành vi lạm dụng chính là đặt cái bẫy hủy hoại tâm linh và thể xác cho nạn nhân, và Chúa Jêsus bày tỏ thái độ hết sức nghiêm túc đối với điều đó.
Hội Thánh đầu tiên đã đối mặt với tội lỗi nghiêm trọng ngay trong nội bộ (Công vụ 5:1-11 – A-na-nia và Sa-phi-ra). Cách xử lý nghiêm khắc và công khai (dù có thể khiến chúng ta ngày nay khó hiểu) cho thấy một nguyên tắc: tội lỗi, đặc biệt là tội lừa dối và hủy hoại sự thánh khiết của Hội Thánh, phải được đối diện thẳng thắn, không được bao che vì danh tiếng hay sự ổn định bề ngoài.
Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta có thể rút ra những bài học thực tiễn và thiết thực để gây dựng một cộng đồng đức tin lành mạnh, an toàn và vinh hiển Chúa:
1. Luôn Đặt Chúa Jêsus Christ và Kinh Thánh Làm Trung Tâm Tối Cao: Không một lãnh đạo, mục sư, hay giáo sư nào được đặt lên vị trí không thể sai lầm. Mọi lời giảng dạy phải được "chất vấn" bằng Lời Chúa (Công vụ 17:11). Sự vâng phục cuối cùng của chúng ta là dành cho Đấng Christ, không phải cho con người.
2. Xây Dựng Văn Hóa Trách Nhiệm Và Minh Bạch Trong Hội Thánh Địa Phương: Khuyến khích các Hội Thánh có cơ cấu quản trị lành mạnh, nơi quyền lực được chia sẻ và kiểm soát lẫn nhau (ví dụ: Hội đồng Trưởng lão). Các quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo phải rõ ràng, bảo vệ người tố giác và xử lý công bằng theo nguyên tắc Kinh Thánh (Ma-thi-ơ 18:15-17).
3. Quan Tâm Đến Đời Sống Nội Tâm Và Sự Khiêm Nhường: Mỗi chúng ta, đặc biệt là người phục vụ, phải thường xuyên tự xét mình (1 Cô-rinh-tô 11:28), cầu nguyện xin Chúa dò xét lòng mình (Thi Thiên 139:23-24), và sống trong sự kính sợ Chúa. "Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường" (Gia-cơ 4:6).
4. Tạo Môi Trường An Toàn Và Lên Tiếng Bảo Vệ Người Yếu Đuối: Hội Thánh phải là nơi an toàn nhất cho trẻ em, người trẻ và bất kỳ ai dễ bị tổn thương. Cần có các chính sách bảo vệ trẻ em rõ ràng (như luật "hai người lớn" khi làm việc với trẻ). Chúng ta phải có can đảm lên tiếng và hành động khi thấy sự bất công, lạm dụng, dù đó là từ ai.
5. Phục Hồi Theo Nguyên Tắc Kinh Thánh: Khi tội lỗi xảy ra, mục tiêu không chỉ là kỷ luật mà còn là sự phục hồi (nếu có thể) trong sự ăn năn thật. Ga-la-ti 6:1 dạy: "Hỡi anh em, ví bằng có người nào tình cờ phạm lỗi gì, anh em là kẻ có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại..." Tuy nhiên, sự "mềm mại" này không loại trừ việc báo cáo cho nhà chức trách dân sự nếu tội phạm hình sự đã xảy ra (Rô-ma 13:1-4).
Những vụ lạm dụng gây ra đau đớn sâu sắc và làm vấy bẩn danh Chúa. Tuy nhiên, chúng nhắc nhở chúng ta một cách thảm khốc rằng sự cứu rỗi không nằm trong bất kỳ tổ chức hay con người nào, mà chỉ nơi Chúa Jêsus Christ, Đấng hoàn toàn thánh khiết, đầy lòng thương xót và công bình. Ngài là Đấng duy nhất có thể chữa lành những vết thương sâu nhất (Ê-sai 53:5) và phán xét mọi sự cách công bình.
Hội Thánh là thân thể của Chúa, được giao phó châu báu Phúc Âm trong những bình đất (2 Cô-rinh-tô 4:7). Sự yếu đuối, tội lỗi của những "bình đất" ấy không làm giảm giá trị của châu báu bên trong, nhưng kêu gọi chúng ta phải càng thận trọng, khiêm nhường và nương cậy vào ân điển Chúa hơn nữa. Ước mong mỗi chúng ta, cá nhân và tập thể, luôn sống dưới ánh sáng của Lời Chúa, can đảm đối diện với sự thật, kiên quyết chống lại tội lỗi, và hết lòng bảo vệ những chiên con mà Chúa Jêsus yêu dấu.