Thẩm quyền Giáo huấn của Giáo hội Công giáo Rôma là gì?

Là những người nghiên cứu Kinh Thánh theo truyền thống Cải chánh (Tin Lành), chúng ta thường gặp thuật ngữ “Thẩm quyền Giáo huấn” (Magisterium) của Giáo hội Công giáo Rôma. Đây là một khái niệm then chốt tạo nên sự khác biệt căn bản trong cách tiếp cận chân lý và đức tin giữa Tin Lành và Công giáo. Bài viết này sẽ tìm hiểu giáo lý này dưới ánh sáng duy nhất của Kinh Thánh, là tiêu chuẩn tối cao cho đức tin và sự thực hành của Cơ Đốc nhân (2 Ti-mô-thê 3:16-17).

Giới Thiệu: Ba Trụ Cột Thẩm Quyền Theo Giáo Hội Công Giáo Rôma

Theo giáo lý Công giáo Rôma, thẩm quyền để giải thích Lời Đức Chúa Trời cách không sai lầm được ủy thác cho Giáo hội, cụ thể là qua ba yếu tố liên kết: Kinh Thánh, Truyền Thống Thánh (các giáo lý được truyền khẩu và phát triển qua hội thánh), và Huấn Quyền Sống Động (Magisterium) – tức là thẩm quyền giảng dạy chính thức của hàng giáo phẩm, đặc biệt là Đức Giáo Hoàng và các Giám mục hiệp công đồng. Trong đó, Huấn Quyền có vai trò giải thích cách xác thực cả Kinh Thánh lẫn Truyền Thống.

Nguyên tắc nền tảng của đức tin Tin Lành chúng ta, xuất phát từ cuộc Cải Chánh thế kỷ 16, là Sola Scriptura – “Duy Kinh Thánh”. Điều này khẳng định rằng Kinh Thánh là thẩm quyền duy nhất, đầy đủ, rõ ràng và tối hậu cho mọi vấn đề đức tin và sự thực hành. Kinh Thánh tự làm chứng về mình và là tiêu chuẩn để phán xét mọi giáo lý và truyền thống của loài người.

Phân Tích Kinh Thánh: Nguồn Gốc và Giới Hạn Của Thẩm Quyền Tông Đồ

Kinh Thánh Tân Ước cho thấy rõ thẩm quyền đặc biệt được ban cho các Sứ đồ của Chúa Giê-xu Christ. Họ là những nhân chứng trực tiếp về sự sống lại (Công vụ 1:21-22) và được Đấng Christ trực tiếp ủy nhiệm (Ma-thi-ơ 28:19-20). Chúa Giê-xu hứa ban Đức Thánh Linh để "dạy dỗ các ngươi mọi sự, nhắc lại cho các ngươi nhớ mọi điều ta đã phán cùng các ngươi" (Giăng 14:26). Đức Thánh Linh sẽ dẫn các sứ đồ vào "mọi lẽ thật" (Giăng 16:13). Thẩm quyền này thể hiện qua các sách Tân Ước, là những lời dạy được linh cảm của các sứ đồ và những người cộng sự thân cận của họ.

Tuy nhiên, Kinh Thánh không hề chỉ định một chuỗi kế vị thẩm quyền không sai lầm từ các sứ đồ truyền xuống cho một tổ chức hay chức vụ đơn lẻ nào. Thay vào đó, thẩm quyền được ban cho toàn thể Hội Thánh – là thân thể của Đấng Christ – để giữ gìn và truyền đạt lẽ thật. Các trưởng lão (mục sư) có trách nhiệm "chăn bầy của Đức Chúa Trời" và "làm gương cho bầy" (1 Phi-e-rơ 5:1-3), nhưng không phải với tư cách là những người sở hữu thẩm quyền giải thích độc quyền. Phao-lô khuyên các tín hữu tại Bê-rê là những người "ngày đêm tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11). Điều này cho thấy mọi tín hữu, với sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh và Kinh Thánh trong tay, có trách nhiệm và khả năng kiểm tra giáo lý.

Trong tiếng Hy Lạp, từ "thẩm quyền" thường được dùng là exousia (ἐξουσία). Chúa Giê-xu tuyên bố: "Hết cả quyền phép (exousia) ở trên trời và dưới đất đã giao cho ta" (Ma-thi-ơ 28:18). Thẩm quyền tối cao thuộc về Đấng Christ, Ngài ủy thác và phân phát qua Lời của Ngài và Đức Thánh Linh cho Hội Thánh. Không có chỗ nào trong Tân Ước ghi lại việc Chúa Giê-xu hoặc các Sứ đồ thiết lập một chức vụ duy nhất có thẩm quyền tối hậu để giải thích lẽ thật cho toàn thể Hội Thánh qua mọi thời đại.

Sự Khác Biệt Căn Bản: Kinh Thánh Phán Xét Truyền Thống Hay Truyền Thống Giải Thích Kinh Thánh?

Một điểm then chốt là mối quan hệ giữa Kinh Thánh và truyền thống. Giáo hội Công giáo xem Truyền thống Thánh (viết hoa) như một nguồn mặc khải song song và ngang hàng với Kinh Thánh, cùng được Huấn Quyền giải thích. Trong khi đó, Kinh Thánh dạy chúng ta phải cảnh giác với "truyền thống của loài người" có thể làm vô hiệu hóa Lời Đức Chúa Trời. Chính Chúa Giê-xu đã quở trách các thầy thông giáo và người Pha-ri-si: "Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!" (Mác 7:8). Ngài khẳng định: "Các ngươi lấy lời truyền khẩu của mình mà bỏ lời Đức Chúa Trời" (Mác 7:13).

Phao-lô khen ngợi các tín hữu khi họ giữ các truyền thống (*paradosis* - παράδοσις) mà ông đã truyền lại (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:15, 3:6). Tuy nhiên, điều quan trọng là những "truyền thống" này không phải là những khải thị mới, mà chính là những lời dạy của sứ đồ đã được rao giảng, nay được ghi chép lại thành Kinh Thánh. Chúng không tách rời hay bổ sung ngoài Kinh Thánh, mà chính là nội dung của sự dạy dỗ sứ đồ đã trở thành Tân Ước. Thẩm quyền nằm ở nguồn gốc sứ đồ và linh cảm của Lời Chúa, không phải ở sự kế vị chức vị.

Kinh Thánh cảnh báo nghiêm khắc về việc thêm hoặc bớt vào Lời của Đức Chúa Trời (Khải huyền 22:18-19). Nguyên tắc Sola Scriptura không phủ nhận vai trò của các giáo phụ, các hội đồng, hay sự khôn ngoan của hội thánh qua các thời đại. Tuy nhiên, tất cả những điều đó phải được đem ra so sánh và phục dưới thẩm quyền phán xét của Kinh Thánh, là Lời không thể sai lầm của Đức Chúa Trời. Tiêu chuẩn cuối cùng không phải là một cơ chế hay tổ chức, mà là Christ và Lời được linh cảm của Ngài.

Chúa Giê-xu Christ: Trung Tâm Của Mọi Thẩm Quyền Và Sự Cứu Rỗi

Điểm then chốt nhất trong thần học Tin Lành là đặt Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của mọi thẩm quyền. Sự cứu rỗi đến bởi đức tin nơi Christ (Sola Fide), dựa trên ân điển của Christ (Sola Gratia), và được bày tỏ trong Kinh Thánh là Lời của Christ (Sola Scriptura). Thẩm quyền giáo huấn tối hậu là Đấng Christ, Đấng phán với chúng ta qua Lời được linh cảm của Ngài.

Khi đề cao thẩm quyền của một tổ chức hay chức vụ con người lên ngang hàng hoặc trên Kinh Thánh, vô tình chúng ta có thể che khuất sự tự do và sự đủ của Phúc Âm. Phao-lô cảnh báo về những kẻ "muốn ép anh em chịu cắt bì, chỉ để được vinh hiển trong xác thịt của anh em, hầu cho khỏi vì thập tự giá của Đấng Christ mà bị bắt bớ" (Ga-la-ti 6:12-13). Sự thêm thắt các điều kiện, lễ nghi hay thẩm quyền trung gian ngoài đức tin nơi Christ có thể trở thành một "phúc âm khác" (Ga-la-ti 1:6-9).

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Tin Lành

1. Cá Nhân Gắn Bó Với Kinh Thánh: Mỗi tín hữu được mời gọi và có khả năng đọc, nghiên cứu, suy ngẫm Lời Chúa với sự trợ giúp của Đức Thánh Linh (Giăng 16:13). Hãy biến việc đọc Kinh Thánh thành nếp sống hằng ngày (Thi thiên 119:105).

2. Tinh Thần Như Người Bê-rê: Phát triển thói quen kiểm tra mọi lời giảng dạy, truyền thống, ngay cả của mục sư hay giáo sư kính trọng, dựa trên Kinh Thánh. Hãy hỏi: "Điều này có dựa trên Kinh Thánh không? Có tôn cao Chúa Giê-xu Christ và Phúc Âm của Ngài không?" (Công vụ 17:11).

3. Tôn Trọng Nhưng Không Thần Thánh Hóa Truyền Thống: Chúng ta tôn trọng di sản đức tin, các bài thánh ca, cách thức thờ phượng của Hội Thánh qua các thời đại. Nhưng chúng luôn phải được đặt dưới sự phán xét của Kinh Thánh và phải phục vụ cho việc rao giảng Phúc Âm thuần túy.

4. Vâng Phục Trong Hội Thánh Địa Phương: Kinh Thánh dạy chúng ta vâng phục và tôn trọng những người lãnh đạo thuộc linh (Hê-bơ-rơ 13:17). Tuy nhiên, sự vâng phục này có giới hạn khi lời dạy của họ đi ngược lại Kinh Thánh. Thẩm quyền sau cùng thuộc về Lời Chúa trong cộng đồng tín hữu được Đức Thánh Linh dẫn dắt.

5. Tập Trung Vào Trung Tâm Là Chúa Giê-xu: Trong mọi tranh luận thần học, hãy luôn hướng về câu hỏi: "Điều này có dẫn tôi đến gần Chúa Giê-xu Christ hơn không? Có làm sáng tỏ ân điển và thập tự giá của Ngài không?" Đấng Christ là Alpha và Omega, là khởi nguyên và kết thúc của mọi sự (Khải huyền 22:13).

Kết Luận

Qua nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thấy rằng thẩm quyền giáo huấn tối cao và đầy đủ cho Hội Thánh thuộc về Kinh Thánh - Lời được linh cảm của Đức Chúa Trời. Thẩm quyền này được Đức Thánh Linh làm sống động trong lòng mỗi tín hữu và trong cộng đồng Hội Thánh địa phương để làm sáng danh Chúa Giê-xu Christ. Trong khi tôn trọng anh em Công giáo, chúng ta, với tư cách là Tin Lành, tiếp tục đứng vững trên nền tảng Sola Scriptura, tin rằng Kinh Thánh là đủ để chúng ta "được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành" (2 Ti-mô-thê 3:17). Ước mong mỗi chúng ta ngày càng yêu mến, nghiên cứu và vâng theo Lời Chúa, tìm thấy trong đó sự tự do trọn vẹn của Phúc Âm và hình ảnh rõ ràng về Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng duy nhất xứng đáng với mọi thẩm quyền.