Chứng Nhân Bốn Mặt: Khải Tượng Về Bản Tính Và Sự Vinh Hiển Của Đấng Christ
Trong hành trình khám phá Lời Chúa, có những khải tượng kỳ diệu và đầy biểu tượng mở ra cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về Đức Chúa Trời và công việc của Ngài. Một trong những khải tượng hùng vĩ và giàu ý nghĩa thần học nhất là hình ảnh “bốn sinh vật” hay còn được các nhà giải kinh gọi là “Chứng Nhân Bốn Mặt” (Tetramorph). Khải tượng này xuất hiện xuyên suốt trong các sách tiên tri và mặc khải, đỉnh điểm là sự hiện thân trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc, ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn của khải tượng đặc biệt này cho đời sống Cơ Đốc nhân.
Khải tượng về bốn sinh vật được ghi chép chính trong hai phân đoạn then chốt: Sách Ê-xê-chi-ên và Sách Khải Huyền.
1. Trong Sách Ê-xê-chi-ên (Ê-xê-chi-ên 1:4-14; 10:12, 14):
Tiên tri Ê-xê-chi-ên, khi đang bị lưu đày bên bờ sông Kê-ba, đã được Đức Chúa Trời ban cho một khải tượng vô cùng sống động về ngôi của Ngài. Ông thấy “từ giữa lửa” hiện ra “bốn sinh vật” (חַיּוֹת - chayyot, số nhiều của chayyah nghĩa là “sinh vật sống động”). Mỗi sinh vật có bốn mặt: mặt người, mặt sư tử, mặt bò đực (trong chương 10 là mặt chê-ru-bin), và mặt chim ưng (Ê-xê-chi-ên 1:10). Họ có cánh, chân thẳng, bàn chân như bò con, và lấp lánh như đồng bóng. Đặc biệt, họ “đi thẳng tới trước mặt mình; thần linh muốn đi đâu thì đi đó” (Ê-xê-chi-ên 1:12). Họ di chuyển cùng với các bánh xe đầy mắt, biểu thị sự toàn tri và hiện diện khắp nơi của Đức Chúa Trời. Trên đầu họ là cái vòng khung dáng như ngai bằng pha lê, và trên ngai ấy có hình dạng giống như một người – đây chính là sự biểu thị về vinh quang của Đức Giê-hô-va (Ê-xê-chi-ên 1:26-28).
2. Trong Sách Khải Huyền (Khải Huyền 4:6-8):
Sứ đồ Giăng, khi được Chúa đưa lên trời, cũng thấy một khải tượng tương tự nhưng với một số điểm phát triển hơn. Chung quanh ngai Đức Chúa Trời có “bốn sinh vật” (τέσσαρα ζῷα - tessara zōa trong tiếng Hy Lạp), đầy mắt đằng trước và đằng sau. Sinh vật thứ nhất giống như sư tử, thứ hai như bò đực, thứ ba có mặt như mặt người, thứ tư giống như chim phụng hoàng đang bay. Họ có sáu cánh (khác với bốn cánh trong Ê-xê-chi-ên), và ngày đêm không ngớt kêu rằng: “Thánh thay, thánh thay, thánh thay là Chúa, là Đức Chúa Trời Toàn năng, đã có, hiện có và còn đến!” (Khải Huyền 4:8). Họ cùng với hai mươi bốn trưởng lão phủ phục thờ phượng Đấng ngồi trên ngai và Chiên Con đã chịu giết (Khải Huyền 5:8-14).
Sự tương đồng giữa hai khải tượng cách nhau hàng thế kỷ cho thấy một chân lý vĩnh cửu và nhất quán về bản tính và sự thờ phượng Đức Chúa Trời. Đây không phải là sự tưởng tượng ngẫu nhiên, mà là một mặc khải có chủ đích về những thực tại thuộc linh.
Các Giáo phụ và nhiều nhà giải kinh trong lịch sử Hội Thánh đã nhìn thấy trong “bốn mặt” của các sinh vật này một bức chân dung tiên tri về bốn phương diện trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ, được bày tỏ qua bốn sách Phúc Âm. Đây chính là trọng tâm của khái niệm “Chứng Nhân Bốn Mặt”. Mỗi sinh vật trở thành một “chứng nhân” đặc biệt cho một khía cạnh trong chức vụ và nhân vật của Đấng Mê-si.
1. Mặt Người (Phúc Âm Ma-thi-ơ): Biểu tượng cho nhân tính đầy đủ và vương quyền của Đấng Mê-si. Ma-thi-ơ viết cho độc giả người Do Thái, trình bày Chúa Giê-xu là “Con vua Đa-vít” (Ma-thi-ơ 1:1), Vua được hứa, Đấng làm ứng nghiệm các lời tiên tri Cựu Ước. Phúc Âm này nhấn mạnh đến các bài giảng về vương quốc (như Bài Giảng Trên Núi) và quyền năng trị vì của Ngài. Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si-Vua, mang lấy thân phận con người trọn vẹn để cứu chuộc nhân loại.
2. Mặt Sư Tử (Phúc Âm Mác): Biểu tượng cho quyền năng, oai nghi và sự dũng mãnh của Đấng Tôi Tớ đắc thắng. Sư tử là vua của muôn thú, tượng trưng cho sức mạnh và uy quyền. Mác viết với nhịp độ nhanh, sử dụng từ “liền” nhiều lần, mô tả Chúa Giê-xu như một Đấng đầy quyền năng hành động, chinh phục ma quỷ, bệnh tật và thiên nhiên. Ngài là Con Đức Chúa Trời đầy uy quyền (Mác 1:1), như sư tử của chi phái Giu-đa (Khải Huyền 5:5), Đấng đã chiến thắng tội lỗi và sự chết.
3. Mặt Bò Đực (Bò Con) (Phúc Âm Lu-ca): Biểu tượng cho chức vụ hy sinh, tôi tớ và sự cần lao. Bò đực trong Cựu Ước thường gắn liền với của lễ (Lê-vi Ký 1:3-5) và công việc nặng nhọc. Lu-ca, viết cho độc giả Dân Ngoại, trình bày Chúa Giê-xu là Con Người, Đấng Tôi Tớ đầy lòng thương xót, đến “tìm và cứu kẻ bị hư mất” (Lu-ca 19:10). Phúc Âm này nhấn mạnh đến sự cầu nguyện, lòng nhân từ với người tội lỗi, kẻ bị xã hội ruồng bỏ, và đặc biệt là sự hy sinh chịu chết của Ngài như của lễ chuộc tội cho nhân loại.
4. Mặt Chim Phụng Hoàng/Ưng (Phúc Âm Giăng): Biểu tượng cho thần tính, nguồn gốc thiên thượng và sự siêu việt. Chim phụng hoàng bay cao trên tầng mây, tượng trưng cho tầm nhìn thần thượng. Giăng bắt đầu bằng sự hiện hữu từ đời đời: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời” (Giăng 1:1). Phúc Âm này trình bày Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời, là Đấng Tạo Hóa, là Sự Sống và là Sự Sáng. Ngài từ trời xuống (Giăng 3:13), bày tỏ Cha cho thế gian, và là Đấng duy nhất có thể ban sự sống đời đời.
Cả bốn Phúc Âm hợp lại cho chúng ta một chân dung toàn vẹn, đa chiều và hài hòa về Chúa Giê-xu Christ: Ngài vừa là Con Người trọn vẹn, vừa là Vua dũng mãnh, vừa là Tôi Tớ chịu hy sinh, và cũng là Đức Chúa Trời siêu việt. Bốn khía cạnh này không tách rời mà bổ sung cho nhau, cho thấy sự vinh hiển trọn vẹn của Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14).
Ngoài việc làm chứng về Đấng Christ, bốn sinh vật còn dạy chúng ta những bài học sâu sắc về bản chất của sự thờ phượng và công việc của Đức Chúa Trời.
1. Sự Thánh Khiết và Thờ Phượng Không Ngớt: Trong Khải Huyền, nhiệm vụ chính của bốn sinh vật là tôn vinh sự thánh khiết của Đức Chúa Trời (“Thánh, thánh, thánh”). Họ không ngừng nghỉ ngày đêm. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng thờ phượng không phải chỉ là những bài hát trong buổi nhóm Chúa Nhật, mà là thái độ cả đời sống hướng về sự thánh khiết và vinh quang của Chúa (Rô-ma 12:1). Chúng ta được kêu gọi để trở nên một “chứng nhân sống động” luôn tôn cao Ngài.
2. Sự Vâng Phục Tuyệt Đối và Linh Hoạt: Các sinh vật di chuyển theo sự hướng dẫn của Thánh Linh (“thần linh muốn đi đâu thì đi đó”). Họ không có ý chí riêng mà hoàn toàn vâng phục. Đây là hình mẫu cho Cơ Đốc nhân: cuộc đời chúng ta phải được dẫn dắt bởi Thánh Linh Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:14), sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu và làm bất cứ điều gì Ngài muốn.
3. Sự Toàn Tri và Hiện Diện Khắp Nơi: Các bánh xe đầy mắt và đôi cánh biểu thị rằng công việc và sự thông biết của Đức Chúa Trời bao trùm mọi nơi. Không có điều gì giấu kín khỏi mắt Ngài. Điều này đem lại sự an ủi và cảnh tỉnh: Chúa thấy mọi nỗi khổ của chúng ta và cũng thấy mọi tư tưởng thầm kín (Thi Thiên 139:1-12).
Làm thế nào để chân lý thâm sâu về Chứng Nhân Bốn Mặt trở nên sống động trong đời sống hằng ngày của chúng ta?
1. Có Cái Nhìn Toàn Diện Về Chúa Giê-xu: Đừng chỉ yêu mến một khía cạnh của Chúa (chỉ xem Ngài là Đấng yêu thương mà quên sự thánh khiết, hay chỉ xem Ngài là Vua mà quên sự hy sinh). Hãy tìm kiếm để biết Ngài cách trọn vẹn qua cả bốn Phúc Âm. Một đời sống tâm linh lành mạnh cần được xây dựng trên một nhận thức cân bằng và đầy đủ về Đấng Christ.
2. Trở Nên Chứng Nhân Cân Bằng: Cũng như bốn sinh vật làm chứng về các phương diện khác nhau của Chúa, cuộc đời chúng ta cũng phải làm chứng một cách cân bằng:
– Mặt Người: Sống một đời sống nhân ái, gần gũi, đồng cảm với những người xung quanh, phản ánh tình yêu thương của Chúa.
– Mặt Sư Tử: Sống dũng cảm trong đức tin, dám đứng lên cho lẽ thật, chống lại tội lỗi và cám dỗ.
– Mặt Bò Đực: Sẵn sàng phục vụ trong khiêm nhường, chịu khó nhọc vì Phúc Âm và anh em, sẵn lòng hy sinh quyền lợi cá nhân.
– Mặt Chim Phụng Hoàng: Giữ tầm nhìn hướng về thiên quốc, không bị cuốn vào những lo lắng đời này, sống với nhận thức về sự hiện diện và vinh quang siêu việt của Đức Chúa Trời (Cô-lô-se 3:1-2).
3. Sống Đời Sống Thờ Phượng Trọn Vẹn: Hãy để lời tôn ngợi “Thánh thay” không chỉ trên môi miệng nhưng trong từng hành động, lời nói, suy nghĩ. Thờ phượng là dâng cả đời sống lên cho Chúa.
4. Vâng Theo Sự Dẫn Dắt Của Thánh Linh: Hãy cầu nguyện và nhạy bén với tiếng Chúa qua Thánh Linh và Lời Ngài. Ước mong chúng ta có thể nói như các sinh vật: “Thần linh muốn đi đâu thì tôi đi đó.”
Khải tượng về bốn sinh vật, những Chứng Nhân Bốn Mặt, không phải là một chi tiết thần bí xa vời, mà là một mặc khải phong phú về chính Đức Chúa Trời Ba Ngôi và kế hoạch cứu chuộc của Ngài. Chúng chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Đấng là trung tâm của mọi sự thờ phượng và lịch sử. Khi chúng ta hiểu và chiêm ngưỡng khải tượng này, chúng ta được mời gọi để:
– Tôn thờ Ngài với sự kinh sợ và yêu mến, vì Ngài thánh khiết, quyền năng, hy sinh và siêu việt.
– Bắt chước Ngài bằng cách phản chiếu những phẩm chất đó trong đời sống mình qua sự giúp đỡ của Thánh Linh.
– Mong đợi ngày được đứng chung với muôn vàn thiên sứ và các sinh vật sống ấy quanh ngai Chiên Con, để đồng thanh hát bài ca tôn vinh đời đời.
Ước mong mỗi chúng ta, qua việc nghiên cứu Lời Chúa, sẽ trở nên những “chứng nhân sống động” của Đấng Christ trong thế hệ này, mang lấy những đặc tính của Ngài và không ngừng rao truyền vinh quang của Đấng đã gọi chúng ta ra khỏi nơi tối tăm vào nơi sáng láng lạ lùng của Ngài (1 Phi-e-rơ 2:9).