Phong Trào Do Thái Cải Cách (Reform Judaism)
Trong hành trình tìm hiểu về các tôn giáo và hệ phái, việc nghiên cứu về Phong trào Do Thái Cải cách (Reform Judaism) không chỉ mang lại kiến thức lịch sử mà còn giúp Cơ Đốc nhân chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về bối cảnh tôn giáo đương thời và sự ứng nghiệm của các lời tiên tri trong Kinh Thánh. Là những người tin nơi Chúa Giê-xu Christ là Đấng Messiah đã đến, chúng ta nghiên cứu với tấm lòng tôn trọng và tìm kiếm sự hiểu biết về dân tộc mà qua họ, “Ấy là vì các lời hứa Đức Chúa Trời đã ban cho các tổ phụ, và bởi dân ấy, theo phần xác thịt, sanh ra Đấng Christ, là Đấng trên hết mọi sự, tức là Đức Chúa Trời đáng ngợi khen đời đời. A-men.” (Rô-ma 9:4-5).
I. Định Nghĩa Và Nguồn Gốc Lịch Sử
Phong trào Do Thái Cải cách là nhánh lớn nhất của Do Thái giáo đương đại tại Hoa Kỳ và nhiều nước phương Tây. Nó khởi phát từ cuối thế kỷ 18 và phát triển mạnh vào thế kỷ 19 tại Đức, như một phản ứng đối với thời kỳ Khai Sáng (Haskalah) và sự giải phóng người Do Thái khỏi các khu biệt cư (ghetto). Mục tiêu ban đầu là hiện đại hóa Do Thái giáo, điều chỉnh các nghi lễ và giáo lý để hài hòa với xã hội hiện đại, dân chủ và khoa học, giúp người Do Thái trở thành một phần của xã hội châu Âu mà vẫn giữ được bản sắc.
Những nhân vật then chốt như Rabbi Abraham Geiger (Đức) và sau này là Isaac Mayer Wise (Hoa Kỳ) đã định hình nên phong trào. Họ đề xuất những thay đổi căn bản: ngôn ngữ cầu nguyện bằng tiếng địa phương (thay vì chỉ tiếng Hê-bơ-rơ), âm nhạc có đàn organ trong hội đường, vị trí bình đẳng cho phụ nữ, và quan trọng nhất là quan niệm về luật pháp truyền thống (Halakha) không còn bắt buộc tuyệt đối mà mang tính hướng dẫn và có thể thích ứng.
II. Những Đặc Điểm Thần Học Chính Yếu (Nhìn Từ Góc Độ Kinh Thánh)
Để hiểu rõ, chúng ta cần đối chiếu các tín điều chính của Do Thái giáo Cải cách với sự dạy dỗ trong Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước mà họ tôn trọng.
1. Quan Điểm Về Sự Mặc Khải và Kinh Thánh:
Phong trào này chấp nhận “Thuyết Phê Phán Lịch Sử” (Historical-Critical Method) để nghiên cứu Kinh Thánh. Họ xem Ngũ Kinh (Torah) không phải do Đức Chúa Trời mặc khải trực tiếp và nguyên văn cho Môi-se trên núi Si-na-i, mà là sản phẩm của nhiều nguồn tư liệu và biên soạn qua thời gian, chứa đựng những giá trị luân lý vĩnh cửu hơn là những mệnh lệnh pháp lý bất biến. Điều này trái ngược với quan điểm chính thống và cũng khác với niềm tin của Cơ Đốc nhân chúng ta rằng “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” (2 Ti-mô-thê 3:16a - từ “soi dẫn” trong nguyên văn Hy Lạp là theopneustos (θεόπνευστος), có nghĩa “Đức Chúa Trời hà hơi”). Sự thẩm quyền được chuyển từ văn tự sang lý trí và lương tâm cá nhân.
2. Quan Điểm Về Luật Pháp (Halakha) và Các Điều Răn (Mitzvot):
Đây là điểm phân biệt lớn nhất. Do Thái giáo Cải cách giữ quan niệm “tính tiệm tiến của sự mặc khải”. Họ tin rằng người Do Thái có quyền và trách nhiệm thích ứng các điều răn với hoàn cảnh mới. Các luật về ẩm thực (kosher), ngày Sa-bát, nghi lễ thuần tẩy được giữ tùy theo sự lựa chọn cá nhân và ý nghĩa biểu tượng, chứ không còn là nghĩa vụ bắt buộc từ thiên thượng. Trong khi đó, Kinh Thánh nhấn mạnh tính nghiêm túc của giao ước: “Vậy, hãy giữ làm theo các điều răn, luật pháp, và mạng lịnh mà ngày nay ta truyền cho các ngươi” (Phục truyền 7:11). Tuy nhiên, là Cơ Đốc nhân, chúng ta hiểu rằng Chúa Giê-xu Christ đã làm trọn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17) và chúng ta được xưng công bình bởi đức tin nơi Ngài, chứ không bởi việc làm theo luật pháp (Rô-ma 3:28). Sự tương phản ở đây nằm ở chỗ: một bên cho rằng con người có quyền thay đổi luật pháp cho phù hợp, còn đức tin Tin Lành khẳng định chính Đấng Christ đã hoàn tất và ban ý nghĩa mới cho luật pháp.
3. Quan Điểm Về Đấng Messiah và Dân Tộc Luận:
Do Thái giáo Cải cách từ bỏ niềm mong đợi về một Đấng Messiah cá nhân sẽ đến để tái lập vương quốc Y-sơ-ra-ên theo nghĩa đen. Thay vào đó, họ tin vào “Kỷ Nguyên Messiah” – một thời đại hòa bình, công lý và ánh sáng mà toàn nhân loại, thông qua những nỗ lực đạo đức, sẽ cùng nhau kiến tạo. Quan điểm này loại bỏ chủ nghĩa phục quốc Do Thái (Zionism) trong ý nghĩa tôn giáo ban đầu. Điều này khiến chúng ta nhớ đến lời tiên tri trong Kinh Thánh về một Đấng Messiah chịu đau khổ (Ê-sai 53) và sẽ tái lâm trong vinh quang. Sự từ chối của họ đối với Chúa Giê-xu là Đấng Messiah ứng nghiệm lời Chúa: “Ngài đã đến trong xứ mình, nhưng dân mình chẳng hề nhận lấy.” (Giăng 1:11). Đồng thời, điều này nhắc nhở chúng ta về lời tiên tri rằng sự cứng lòng của dân Y-sơ-ra-ên chỉ là một phần trong chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời dành cho cả dân ngoại (Rô-ma 11:25).
III. Sự Thờ Phượng Và Cơ Cấu Tổ Chức
Nhà hội (synagogue) của Do Thái giáo Cải cách thường được gọi là “đền thờ” (temple), nhấn mạnh rằng nơi thờ phượng tại địa phương đã thay thế cho Đền thờ Giê-ru-sa-lem. Buổi lễ mang tính trang nghiêm nhưng đơn giản hóa, với âm nhạc hiện đại, giảng luận bằng ngôn ngữ địa phương, và nam nữ ngồi chung. Phụ nữ có thể trở thành Rabbi (giáo sĩ) và Cantor (người ca hát). Điều này phản ánh tinh thần bình đẳng của xã hội hiện đại. Trong khi đó, sự thờ phượng của Cơ Đốc nhân chúng ta tập trung vào Chúa Giê-xu Christ, “Vả, Đức Chúa Trời là Thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy.” (Giăng 4:24). Chúng ta không còn bị ràng buộc bởi một địa điểm hay hình thức nghi lễ cụ thể, vì chính Chúa Giê-xu là đền thờ mới (Giăng 2:19-21).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Việc nghiên cứu về Do Thái giáo Cải cách không chỉ để biết, mà còn để rút ra những bài học thuộc linh quý báu:
1. Cảnh Giác Với Chủ Nghĩa Thích Nghi Cực Đoan:
Phong trào này là một ví dụ về việc điều chỉnh đức tin để phù hợp với văn hóa thời đại. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống “trong thế gian” nhưng không thuộc về “thế gian” (Giăng 17:14-16). Chúng ta cần khôn ngoan phân biệt đâu là sự thích nghi phương pháp để truyền bá Phúc Âm bất biến (1 Cô-rinh-tô 9:22), và đâu là sự thỏa hiệp làm phai mờ chân lý cốt lõi. Sự cân bằng nằm ở việc giữ vững “đạo đã truyền cho các thánh một lần đủ rồi” (Giu-đe 1:3) trong khi văn hóa truyền thông có thể thay đổi.
2. Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Ân Điển Và Truyền Thống:
Khi thấy người Do Thái Cải cách tập trung vào đạo đức xã hội và các giá trị nhân bản thay vì luật pháp nghi lễ, chúng ta càng nhận thức sâu sắc rằng chính ân điển mới là nền tảng của đời sống đạo đức thật. “Vì ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9). Việc làm tốt là kết quả của sự cứu rỗi, chứ không phải điều kiện để được cứu.
3. Thái Độ Đúng Đắn Đối Với Dân Tộc Do Thái:
Nghiên cứu này giúp chúng ta thấy sự đa dạng trong cộng đồng Do Thái, tránh cái nhìn định kiến. Chúng ta phải cầu nguyện cho dân tộc này với lòng yêu thương và kính trọng, nhớ rằng “sự kêu gọi và ơn ban của Đức Chúa Trời chẳng hề đổi lại” (Rô-ma 11:29). Chúng ta không khinh dể họ, nhưng cũng không đồng hóa các giáo lý của họ với chân lý của Phúc Âm. Cách làm chứng hiệu quả nhất vẫn là đời sống yêu thương và sự sẵn sàng giải bày về niềm hy vọng của chúng ta trong Chúa Cứu Thế Giê-xu (1 Phi-e-rơ 3:15).
4. Trân Trọng Sự Tự Do Trong Christ:
Khi thấy những tranh luận về việc giữ luật pháp trong Do Thái giáo, chúng ta càng cảm tạ Chúa vì sự tự do mà Ngài ban: “Ấy vì sự tự do mà Chúa Christ đã buông tha chúng ta. Vậy hãy đứng vững, chớ lại để mình dưới ách tôi mọi nữa.” (Ga-la-ti 5:1). Sự thờ phượng và nếp sống của chúng ta xuất phát từ mối tương giao sống động với Đấng Christ, không phải từ sự tuân thủ các quy tắc do con người linh động điều chỉnh.
Kết Luận
Phong trào Do Thái Cải cách là một hiện tượng tôn giáo quan trọng, phản ánh cuộc vật lộn của một đức tin cổ xưa trong thế giới hiện đại. Qua lăng kính Kinh Thánh, chúng ta thấy được sự tương phản rõ rệt giữa một tôn giáo dựa trên sự thích nghi của con người và đức tin dựa trên sự mặc khải bất biến của Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ. Nghiên cứu này không nhằm phê phán, nhưng để hiểu biết và củng cố niềm tin của chính mình.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi giữ vững lời chứng về Đấng Christ, là “đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6). Trong một thế giới luôn thay đổi, nơi các giá trị và truyền thống dễ bị xói mòn, hãy bám chặt lấy Đá Tảng vững chắc muôn đời là Lời Chúa và Chúa của Lời. Hãy sống với lòng tin quyết rằng mọi lời tiên tri đều tìm được sự ứng nghiệm trọn vẹn trong Con Một của Đức Chúa Trời, và ân điển Ngài là đủ cho chúng ta.
“Đức Chúa Jêsus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi.” (Hê-bơ-rơ 13:8).