Linh mục là gì?

Trong bối cảnh tôn giáo tại Việt Nam, thuật ngữ "linh mục" thường được hiểu là chức sắc có chức năng tế tự, cầu thay và cử hành các bí tích trong Công giáo. Tuy nhiên, là những tín hữu Tin Lành, chúng ta cần tìm hiểu xem Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – định nghĩa và bày tỏ chân lý về chức vụ này như thế nào. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, khảo sát từ Cựu Ước đến Tân Ước, để làm sáng tỏ ý nghĩa thần học về "linh mục", và quan trọng hơn, vị trí và chức năng độc nhất vô nhị của Chúa Giê-xu Christ với tư cách là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm của chúng ta, cùng với chức tế lễ thánh mà mọi tín đồ đều có.

Để hiểu đúng, trước hết cần phân biệt hai từ Hy Lạp chính trong Tân Ước:

1. Ἱερεύς (Hiereus): Từ này chỉ về "thầy tế lễ", người phụng sự trong đền thờ, dâng của lễ và đại diện cho dân sự trước mặt Đức Chúa Trời. Trong bản Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925, từ này thường được dịch là "thầy tế lễ" hoặc "thầy cả".

2. Πρεσβύτερος (Presbyteros): Từ này nghĩa đen là "trưởng lão", chỉ về người lớn tuổi, có kinh nghiệm và lãnh đạo trong Hội Thánh địa phương. Chức vụ này liên quan đến sự dạy dỗ, chăm sóc và cai quản (Công vụ 14:23, Tít 1:5). Đây là nguồn gốc của từ "priest" trong tiếng Anh và "linh mục" trong cách dùng của Công giáo, nhưng trong ngữ cảnh Tân Ước, presbyteros không mang chức năng tế tự như hiereus.

Như vậy, khi nghiên cứu, chúng ta cần phân biệt rõ: "Thầy tế lễ" (Hiereus) là chức vụ thuộc linh, thiêng liêng, liên quan đến sự thờ phượng và của lễ. "Trưởng lão" (Presbyteros) là chức vụ lãnh đạo thuộc về tổ chức và chăm sóc thuộc linh trong Hội Thánh.

Trong Cựu Ước, chức tế lễ được Đức Chúa Trời thiết lập rõ ràng qua dòng dõi A-rôn thuộc chi phái Lê-vi (Xuất Ê-díp-tô Ký 28:1). Chức vụ này có các đặc điểm chính:

• Là người đứng giữa: Thầy tế lễ đại diện cho dân sự trước mặt Đức Chúa Trời và thay mặt Đức Chúa Trời phán với dân sự (Phục Truyền Luật Lệ Ký 21:5).
• Dâng của lễ: Công việc chính là dâng các của lễ chuộc tội, của lễ thiêu, của lễ thù ân... thay cho dân chúng (Lê-vi Ký 1-7).
• Cần sự thanh sạch: Thầy tế lễ phải thuộc dòng dõi A-rôn, trải qua các nghi thức tẩy sạch và mặc lễ phục đặc biệt (Xuất Ê-díp-tô Ký 29).
• Chức vụ tạm thời và lặp lại: Của lễ phải dâng nhiều lần, và chính các thầy tế lễ cũng là người tội lỗi, cần dâng tế lễ cho chính mình trước (Hê-bơ-rơ 7:27). Chức vụ này ngưng khi họ qua đời.

Đỉnh cao của chức tế lễ Cựu Ước là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm. Chỉ một mình người được phép vào Nơi Chí Thánh mỗi năm một lần trong Ngày Chuộc Tội (Lê-vi Ký 16) để rưới huyết chuộc tội cho cả dân sự. Tuy nhiên, toàn bộ hệ thống này chỉ là "hình bóng" và "bóng" của những sự tốt lành sẽ đến, tức là Đấng Christ (Cô-lô-se 2:17, Hê-bơ-rơ 10:1).

Đây là chân lý trung tâm của Tân Ước và là then chốt để hiểu về chức tế lễ. Sách Hê-bơ-rơ đối chiếu sâu sắc giữa chức tế lễ cũ và chức vụ của Đấng Christ.

1. Một Chức Tế Lễ Mới và Ưu Việt: Chúa Giê-xu không thuộc chi phái Lê-vi (Ngài thuộc chi phái Giu-đa), nhưng Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm "theo ban Mên-chi-xê-đéc" (Thi Thiên 110:4, Hê-bơ-rơ 5:6, 7:1-17). Ban này cao trọng hơn ban A-rôn vì:

- Vua và Thầy Tế Lễ: Mên-chi-xê-đéc vừa là vua vừa là thầy tế lễ (Sáng Thế Ký 14:18), hình bóng về Chúa Giê-xu - Vua sự công bình và Vua hòa bình.

- Không có khởi đầu, không có cuối cùng: Không ghi lại gia phổ, sinh ra hay chết đi, biểu tượng cho chức tế lễ đời đời, bất diệt của Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 7:3).

2. Của Lễ Trọn Vẹn và Một Lần Đủ Cả: Khác với các thầy tế lễ phải dâng tế lễ nhiều lần, Chúa Giê-xu dâng chính mình Ngài làm của lễ chuộc tội một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:12, 26). Huyết của chiên con, bò đực không thể cất tội đi (Hê-bơ-rơ 10:4), nhưng huyết báu của Chúa Giê-xu có năng lực tẩy sạch mọi tội lỗi chúng ta (1 Giăng 1:7).

3. Đấng Trung Gian Duy Nhất và Hiệu Quả: "Vả, chẳng có một Đấng Trung gian nào giữa Đức Chúa Trời và loài người, mà là Đức Chúa Jêsus Christ, là người" (1 Ti-mô-thê 2:5). Chúa Giê-xu vào chính trong nơi rất thánh trên trời, không phải với huyết của chiên dê, nhưng với chính huyết Ngài, "một sự chuộc tội đời đời" (Hê-bơ-rơ 9:12). Ngài hằng sống để cầu thay cho chúng ta (Rô-ma 8:34, Hê-bơ-rơ 7:25).

"Hãy cầm lấy sự làm trung bình của Ngài, vì nhờ Ngài chúng ta được đến gần Đức Chúa Trời." (Hê-bơ-rơ 7:25, Ê-phê-sô 2:18)

Đây là một lẽ thật cách mạng của Tân Ước. Với sự chết và phục sinh của Chúa Giê-xu, bức màn ngăn cách trong đền thờ đã bị xé ra (Ma-thi-ơ 27:51), và mọi tín đồ đều được trực tiếp đến gần Đức Chúa Trời. Kinh Thánh tuyên bố:

• "Anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 2:9).
• Chúa Giê-xu "đã lấy huyết Ngài rửa sạch tội lỗi chúng ta, làm cho chúng ta nên nước Ngài, và những thầy tế lễ của Đức Chúa Trời là Cha Ngài" (Khải Huyền 1:5-6).
• "Anh em... cũng được xây lên làm nhà thiêng liêng, đặng làm chức tế lễ thánh, hầu dâng của tế lễ thiêng liêng, nhờ Đức Chúa Jêsus Christ mà đẹp ý Đức Chúa Trời" (1 Phi-e-rơ 2:5).

Điều này có nghĩa gì? Mỗi Cơ Đốc nhân đã được tái sinh bởi Đức Thánh Linh đều là một "thầy tế lễ" (hiereus) trước mặt Đức Chúa Trời. Chức tế lễ phổ thông này bao gồm:

• Tiếp cận trực tiếp: Chúng ta có thể "đi cách dạn dĩ đến ngôi ơn phước" (Hê-bơ-rơ 4:16) mà không cần một người trung gian nào khác ngoài Chúa Giê-xu.
• Dâng của lễ thiêng liêng: Không phải của lễ bằng thú vật, mà là: Thân thể chúng ta làm của lễ sống và thánh (Rô-ma 12:1); Lời ngợi khen là bông trái của môi miệng (Hê-bơ-rơ 13:15); Việc lành và sự giúp đỡ người khác (Hê-bơ-rơ 13:16); và chính sự cầu nguyện (Khải Huyền 8:3-4).
• Chức vụ cầu thay: Chúng ta có đặc quyền cầu thay cho người khác (1 Ti-mô-thê 2:1), đem họ đến với Đấng Christ.
• Làm chứng về ân điển: "Để anh em rao truyền nhân đức của Đấng đã gọi anh em ra khỏi nơi tối tăm, đến nơi sáng láng lạ lùng của Ngài" (1 Phi-e-rơ 2:9).

Hiểu được chân lý này biến đổi đời sống đức tin của chúng ta:

1. Sự Tự Do và Trách Nhiệm Trong Sự Thờ Phượng Cá Nhân: Bạn không cần ai "chuyển lời" cầu nguyện giúp bạn. Bạn có thể và nên trực tiếp trò chuyện với Cha Thiên Thượng qua Danh Chúa Giê-xu mỗi ngày. Hãy dành thì giờ tĩnh nguyện, xưng tội trực tiếp với Chúa, và dâng lời cảm tạ, ngợi khen Ngài.

2. Sống Đời Sống "Của Lễ Sống": Mỗi hành động, lời nói, suy nghĩ trong công việc, gia đình, xã hội đều có thể là của lễ thiêng liêng đẹp ý Đức Chúa Trời. Hãy dâng chính đời sống bạn – thân thể, tâm trí, tài năng, thời gian – cho Ngài sử dụng (Rô-ma 12:1).

3. Thi Hành Chức Vụ Cầu Thay: Hãy trung thành cầu thay cho gia đình, bạn bè, lãnh đạo Hội Thánh, các nhà truyền giáo, và chính quyền. Đây là đặc quyền và trách nhiệm tế lễ của bạn.

4. Rao Truyền Phúc Âm – Chức Năng "Vua" và "Thầy Tế Lễ": Như Chúa Giê-xu là Vua và Thầy Tế Lễ, chúng ta cũng thi hành "quyền vua" trên tội lỗi và ma quỷ, đồng thời thi hành chức tế lễ bằng cách đem người hư mất đến với của lễ chuộc tội là Chúa Giê-xu. Chúng ta là những "thầy tế lễ" giới thiệu Đấng Cứu Thế cho thế gian.

5. Tương Giao Trong Hội Thánh: Trong Hội Thánh, chúng ta công nhận các chức vụ lãnh đạo như trưởng lão (presbyteros/elders), mục sư (poimen/shepherds), giáo sư (didaskalos/teachers) (Ê-phê-sô 4:11) mà Chúa ban cho để gây dựng thân thể. Họ là những người hướng dẫn, chăn bầy, và dạy dỗ Lời Chúa, không phải để thay thế chức tế lễ độc nhất của Chúa Giê-xu hay chức tế lễ phổ thông của mọi thánh đồ. Chúng ta vâng phục họ trong Chúa (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng sự cứu rỗi và sự đến gần Đức Chúa Trời của chúng ta vẫn chỉ duy nhất qua Chúa Giê-xu Christ.

Qua nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thấy rõ:

1. Chúa Giê-xu Christ là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời, duy nhất và trọn vẹn của giao ước mới. Ngài là Đấng Trung Gian hoàn hảo, đã dâng chính mình làm của lễ một lần đủ cả, và đang sống để cầu thay cho chúng ta.
2. Mọi tín đồ thật đều là thầy tế lễ thánh cho Đức Chúa Trời. Chúng ta được vào nơi chí thánh bởi huyết Đức Chúa Jêsus, có phận sự dâng của lễ thiêng liêng, cầu thay và rao truyền Phúc Âm.
3. Chức vụ lãnh đạo trong Hội Thánh (trưởng lão, mục sư) là để chăn bầy và dạy dỗ, không thay thế cho chức tế lễ của Đấng Christ hay của cả Hội Thánh.

Ước mong mỗi chúng ta, với lẽ thật giải phóng này, sẽ sống trọn vẹn trong đặc quyền làm con cái Đức Chúa Trời và thi hành chức vụ tế lễ thánh của mình một cách sốt sắng, "hầu cho trong mọi sự Đức Chúa Trời được sáng danh, bởi Đức Chúa Jêsus Christ" (1 Phi-e-rơ 4:11). Hãy bước đi trong sự tự do và trách nhiệm của một dòng dõi được lựa chọn, một chức tế lễ nhà vua, một dân thánh thuộc riêng về Ngài.