Của lễ chuộc tội / của lễ chuộc lỗi là gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những khái niệm nền tảng nhất để hiểu về sự cứu rỗi và mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời thánh khiết với con người tội lỗi chính là “của lễ chuộc tội” hay “của lễ chuộc lỗi”. Đây không chỉ là một nghi lễ cổ xưa được ghi lại trong Cựu Ước, mà là hình bóng trọng đại chỉ về Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng đã hoàn thành tất cả một lần đủ cả. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học, bối cảnh Kinh Thánh và sự ứng nghiệm trọn vẹn của của lễ chuộc tội trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời.

Để thấu hiểu sâu sắc, chúng ta cần quay về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ then chốt là “kaphar” (כָּפַר). Từ này mang ý nghĩa cốt lõi là “che đậy”, “xóa bỏ”, “làm nguôi cơn giận” hoặc “chuộc tội”. Hành động “kaphar” không đơn thuần là che giấu tội lỗi đi, mà là xóa bỏ nó hoàn toàn khỏi sự nhìn thấy của Đấng Thánh khiết, qua đó phục hồi mối quan hệ đã đổ vỡ.

Một từ quan trọng khác xuất phát từ “kaphar” là “kippur” (như trong Yom Kippur – Ngày Chuộc Tội), có nghĩa là sự chuộc tội. Còn từ Hy Lạp trong Tân Ước, “hilasmos” (ἱλασμός) cũng mang ý tưởng tương tự: sự chuộc tội, của lễ đền tội, phương cách làm nguôi cơn thịnh nộ. Sứ đồ Giăng đã dùng từ này khi viết: “Ấy chính Ngài làm của lễ chuộc tội [hilasmos] cho chúng ta, không những vì tội lỗi chúng ta thôi đâu, mà cũng vì tội lỗi cả thế gian nữa” (1 Giăng 2:2, Kinh Thánh Tiếng Việt 1925).

Hệ thống tế lễ trong Cựu Ước, được Đức Chúa Trời thiết lập chi tiết qua Môi-se, là một bài học hình bóng sống động về tội lỗi và sự cứu chuộc. Các của lễ chuộc tội được quy định rõ ràng trong sách Lê-vi Ký, chương 4 và 5.

1. Bản Chất của Tội Lỗi và Nhu Cầu Chuộc Tội: Kinh Thánh dạy rằng “tiền công của tội lỗi là sự chết” (Rô-ma 6:23). Sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời không thể phớt lờ tội lỗi. Tội lỗi tạo ra một sự ngăn cách, một bức tường ngăn (Ê-sai 59:2). Vì vậy, để tội nhân có thể đến gần Đức Chúa Trời, cần có một sự thay thế – một sinh mạng vô tội chết thay cho tội nhân. Đây là nguyên lý thay thế được bày tỏ qua hệ thống tế lễ.

2. Các Loại Của Lễ Chuộc Tội:
• Của lễ chuộc tội cho cá nhân (Lê-vi 4:27-35): Khi một người trong dân chúng vô ý phạm tội, họ phải đem một con dê cái hoặc chiên cái không tì vết làm của lễ. Họ đặt tay trên đầu con sinh, xưng nhận tội lỗi mình, rồi giết nó. “Thầy tế lễ sẽ dùng ngón tay nhúng huyết con sinh, bôi trên sừng bàn thờ về của lễ thiêu, và đổ hết huyết dưới chân bàn thờ” (Lê-vi 4:30). Hành động đặt tay biểu thị sự chuyển giao tội lỗi sang con vật vô tội. Việc rưới huyết chứng tỏ sự sống (vốn ở trong huyết) đã bị tước đi để đền cho tội lỗi.
• Của lễ chuộc tội cho cả dân chúng – Ngày Đại Lễ Chuộc Tội (Yom Kippur, Lê-vi 16): Đây là nghi lễ quan trọng nhất trong năm. Thầy tế lễ thượng phẩm phải dâng một con bò đực tơ chuộc tội cho chính mình và nhà mình, rồi bắt thăm hai con dê đực: một con dâng làm của lễ chuộc tội, một con làm “dê gánh tội” (azazel). Huyết của con sinh tế được mang vào Nơi Chí Thánh, rưới trên và trước nắp thi ân (mercy seat). Con dê gánh tội được thầy tế lễ thượng phẩm đặt tay xưng tội của cả dân Y-sơ-ra-ên lên nó, rồi thả nó vào đồng vắng, mang tội lỗi dân sự đi xa khỏi họ (Lê-vi 16:21-22). Đây là hình ảnh tuyệt vời về sự tha thứ hoàn toàn và sự cất tội lỗi đi xa.

3. Giới Hạn của Các Của Lễ Này: Sứ đồ Phao-lô chỉ ra rằng những của lễ bằng thú vật chỉ là “cái bóng của sự tốt lành ngày sau” (Hê-bơ-rơ 10:1). “Vì huyết của bò đực và dê đực không thể cất tội lỗi được” (Hê-bơ-rơ 10:4). Chúng nhắc nhở dân sự về sự nghiêm trọng của tội lỗi và nhu cầu cần một sự chuộc tội trọn vẹn hơn, nhưng bản thân chúng không có quyền năng xóa bỏ tội lỗi vĩnh viễn. Chúng chỉ có giá trị tạm thời và tượng trưng, và cần được lặp lại hằng năm, thậm chí hằng ngày.

Tân Ước tuyên bố cách rõ ràng và đầy quyền năng rằng Chúa Giê-xu Christ chính là sự ứng nghiệm và hoàn tất mọi hình bóng về của lễ chuộc tội trong Cựu Ước.

1. Giăng Báp-tít Giới Thiệu: Ông đã chỉ về Chúa Giê-xu và nói: “Kìa, Chiên con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi!” (Giăng 1:29). Danh xưng “Chiên con” gợi nhớ trực tiếp đến các con sinh tế trong đền thờ, nhưng với phạm vi vũ trụ: cất tội lỗi cả thế gian.

2. Sự Dâng Hiến Một Lần Đủ Cả: Sách Hê-bơ-rơ đối chiếu tuyệt vời giữa chức tế lễ thời Cựu Ước và chức tế lễ của Chúa Giê-xu. “Ngài đã vào nơi rất thánh một lần thì đủ hết, không dùng huyết của dê đực và của bò con, nhưng dùng chính huyết mình, mà được sự chuộc tội đời đời” (Hê-bơ-rơ 9:12). Chúa Giê-xu vừa là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm vừa là chính Con Sinh Tế hoàn hảo.

3. Huyết Có Giá Trị Chuộc Tội: Huyết của các con sinh tế chỉ là hình bóng. Huyết của Chúa Giê-xu mới có giá trị thật. “Vì nếu huyết của bò đực và dê đực cùng tro bò cái tơ mà người ta rưới trên kẻ ô uế còn làm sạch được phần xác thịt họ, huống chi huyết của Đấng Christ, là Đấng nhờ Đức Thánh Linh đời đời, dâng chính mình không tì tích cho Đức Chúa Trời, thì sẽ làm sạch lương tâm anh em khỏi công việc chết, đặng hầu việc Đức Chúa Trời hằng sống!” (Hê-bơ-rơ 9:13-14).

4. Của Lễ “Hilasmos” – Đầy Đủ và Trọn Vẹn: Như đã nói, Chúa Giê-xu là “hilasmos” (1 Giăng 2:2). Ngài không chỉ chuộc tội cho một nhóm người, mà là “của lễ chuộc tội… cho tội lỗi cả thế gian”. Sự chuộc tội này đã hoàn tất. Đây là ân điển phổ quát (sẵn có cho mọi người) nhưng chỉ có hiệu lực cá nhân khi được tiếp nhận bởi đức tin.

5. Chúa Giê-xu Là “Dê Gánh Tội” Cuối Cùng: Hình ảnh con dê gánh tội trong Lê-vi 16 được ứng nghiệm nơi Chúa Giê-xu. Tiên tri Ê-sai đã báo trước: “Thật người đã mang sự đau ốm của chúng ta, đã gánh sự buồn bực của chúng ta… Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương. Bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh… Người đã bị đối đãi như kẻ phạm pháp… vì người đã bị cất lấy sự sống mình khỏi đất… vì người đã mang lấy tội lỗi nhiều người, và cầu thay cho những kẻ phạm tội” (Ê-sai 53:4-5, 8, 12). Chúa Giê-xu đã gánh và cất tội lỗi của chúng ta đi xa, đến nỗi Đức Chúa Trời phán: “Ta sẽ tha sự gian ác chúng, và chẳng nhớ tội lỗi chúng nữa” (Giê-rê-mi 31:34).

Hiểu biết về của lễ chuộc tội không chỉ là kiến thức thần học, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và suy nghĩ mỗi ngày.

1. Sống Trong Sự Tự Do Khỏi Án Phạt và Mặc Cảm Tội Lỗi: Vì tội lỗi chúng ta đã được chuộc trọn vẹn, “hiện nay chẳng còn có sự định tội cho những kẻ ở trong Đức Chúa Giê-xu Christ” (Rô-ma 8:1). Ma quỷ thường cáo trách chúng ta, nhắc lại những lỗi lầm quá khứ. Nhưng chúng ta có thể đứng vững trên lẽ thật: Chúa Giê-xu đã gánh và xóa sạch tội lỗi đó rồi. Chúng ta không còn sống dưới sự kết án.

2. Tiếp Cận Đức Chúa Trời Cách Tự Tin và Thân Mật: Bức màn ngăn cách Nơi Chí Thánh đã bị xé toang từ trên xuống dưới khi Chúa Giê-xu chết (Ma-thi-ơ 27:51). Nhờ huyết Ngài, chúng ta được “lòng dạn dĩ vào nơi rất thánh” (Hê-bơ-rơ 10:19). Chúng ta có thể đến gần Đức Chúa Trời với tấm lòng chân thật, trong sự đầy dẫy của đức tin, không cần qua thầy tế lễ trung gian nào khác ngoài Chúa Giê-xu.

3. Trở Nên Người Rao Truyền Sự Hòa Thuận: Sứ đồ Phao-lô nói: “Ấy vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới. Mọi điều đó đến bởi Đức Chúa Trời, Ngài đã làm cho chúng ta nhờ Đấng Christ mà được hòa thuận lại với Ngài, và giao chức vụ giảng hòa cho chúng ta” (2 Cô-rinh-tô 5:17-18). Hiểu về sự chuộc tội khiến chúng ta trở nên sứ giả của sự hòa thuận, kể cho người khác biết rằng tội lỗi họ có thể được xóa bỏ.

4. Sống Một Đời Sống Biết Ơn và Dâng Hiến: Lẽ thật vĩ đại này đòi hỏi một đáp ứng xứng đáng. “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Đời sống chúng ta trở nên một của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:1), không phải để được chuộc tội, mà là để đáp lại tình yêu và sự chuộc tội đã được ban cho chúng ta cách nhưng không.

5. Chiến Đấu Với Tội Lỗi Bằng Sức Mạnh Của Sự Chuộc Tội: Hiểu rằng Chúa Giê-xu đã trả giá đắt cho tội lỗi, chúng ta không còn xem tội lỗi cách hời hợt. Đồng thời, chúng ta không chiến đấu với tội lỗi bằng sức riêng hay luật pháp, mà bằng sự nhận biết rằng chúng ta “đã chết về tội lỗi” và “được sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Giê-xu Christ” (Rô-ma 6:11). Ân điển dạy chúng ta từ chối tội lỗi (Tít 2:11-12).

Tóm lại, “của lễ chuộc tội” là khái niệm trung tâm của Phúc Âm. Từ những nghi lễ tạm thời bằng huyết thú vật trong Cựu Ước, chúng ta thấy được hình bóng về một nhu cầu khẩn thiết: loài người cần một Đấng vô tội chịu chết thay để đền tội. Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã bước vào lịch sử nhân loại và trở thành Chiên Con của Đức Chúa Trời, Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm và Của Lễ Chuộc Tội trọn vẹn, đời đời, một lần đủ cả.

Huyết của Ngài có quyền năng không những che đậy mà còn cất bỏ tội lỗi chúng ta mãi mãi. Ngài không chỉ gánh tội lỗi chúng ta như con dê gánh tội, mà còn phá tan quyền lực của tội lỗi và sự chết. Vì vậy, đức tin của chúng ta không đặt trên các nghi lễ hay công đức cá nhân, mà hoàn toàn đặt trên công giá chuộc tội đã được Chúa Giê-xu hoàn thành trên thập tự giá.

Hãy sống mỗi ngày trong ánh sáng của lẽ thật vinh hiển này: Bạn đã được chuộc, không phải bằng vàng bạc hay vật hay hư nát, nhưng bằng huyết báu của Chiên Con không vết, không chỗ trách được (1 Phi-e-rơ 1:18-19). Hãy bước đi trong tự do, trong lòng biết ơn sâu xa, và rao truyền Phúc Âm cứu chuộc này cho một thế giới đang khao khát sự tha thứ thật.