Tại Sao Quá Nhiều Cơ Đốc Nhân Không Có Giới Quan Kinh Thánh Kiên Định?
Giới quan (worldview) là lăng kính qua đó chúng ta nhìn nhận và giải thích mọi sự việc trong thế giới này. Đối với Cơ Đốc nhân, giới quan của chúng ta phải được xây dựng vững chắc trên Lời của Đức Chúa Trời – chân lý tuyệt đối và bất biến. Tuy nhiên, một thực trạng đáng buồn là nhiều tín hữu ngày nay sống với một đức tin lai tạp, dễ dàng bị “đánh đổ tà thuyết bởi sóng gió, và bị gió của đạo lạc thổi đi đây đi đó” (Ê-phê-sô 4:14). Họ thiếu một nền tảng Kinh Thánh kiên cố để phân biệt chân giả, đánh giá đạo đức và đưa ra quyết định. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, đồng thời đưa ra những giải pháp thực tiễn.
Nguyên nhân đầu tiên và rõ ràng nhất nằm ở sự thiếu vắng kỷ luật trong việc nghiên cứu, suy ngẫm và áp dụng Kinh Thánh một cách có hệ thống. Tiên tri Ô-sê đã tuyên bố một lời cảnh cáo nghiêm khắc: “Dân ta bị diệt vì thiếu sự thông biết” (Ô-sê 4:6). Từ “thông biết” trong tiếng Hê-bơ-rơ (דַּעַת, *da‘ath*) không chỉ là kiến thức sách vở, mà là sự hiểu biết thân mật, kinh nghiệm, và sự nhận biết có tính cách cá nhân. Nhiều tín hữu chỉ dựa vào những gì nghe được từ bài giảng chủ nhật hoặc những trích dẫn phổ biến, mà không tự mình “tra xem Kinh Thánh” như người Bê-rê (Công vụ 17:11).
Chúa Giê-xu trong ẩn dụ về người xây nhà đã chỉ ra sự khác biệt căn bản: “Kẻ nào nghe lời ta mà đem ra thực hành, thì giống như một người khôn ngoan xây nhà mình trên hòn đá... Kẻ nào nghe lời ta mà không đem ra thực hành, thì giống như một người dại xây nhà mình trên cát” (Ma-thi-ơ 7:24, 26). Việc “nghe” mà không “thực hành” (tiếng Hy Lạp: ποιέω, *poieō* – làm, sản xuất, thực thi) chính là dấu hiệu của một giới quan yếu ớt. Nó chỉ tồn tại trên lý thuyết và sụp đổ ngay khi gặp thử thách đầu tiên của cuộc sống.
Chúng ta đang sống trong một thời đại bị thống trị bởi chủ nghĩa hậu hiện đại, nơi chân lý tuyệt đối bị phủ nhận và thay thế bằng “câu chuyện cá nhân” của mỗi người. Chủ nghĩa tương đối đạo đức (moral relativism) nhanh chóng thẩm thấu vào Hội Thánh. Sứ đồ Phao-lô đã cảnh báo: “Anh em chớ làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào” (Rô-ma 12:2). Động từ “làm theo” trong nguyên văn (συσχηματίζω, *syschēmatizō*) mang nghĩa “ép vào cùng một khuôn mẫu”. Thế gian luôn tìm cách ép Cơ Đốc nhân vào khuôn mẫu tư duy và hành vi của nó.
Nhiều tín hữu vô tình áp dụng “phương pháp phê bình” (critical method) đối với Kinh Thánh: họ đặt văn hóa, khoa học, hay cảm xúc cá nhân lên trên thẩm quyền của Lời Chúa, thay vì dùng Kinh Thánh để phê phán mọi triết lý của đời này. Điều này đi ngược với lời dạy trong 2 Cô-rinh-tô 10:5: “...phá hủy các lập luận và mọi sự cao ngạo dấy lên chống lại sự hiểu biết Đức Chúa Trời, bắt hết các ý tưởng làm tôi vâng phục Đấng Christ.” Khi không có khả năng “bắt ý tưởng làm tôi”, giới quan của họ trở nên nửa vời và dễ bị thỏa hiệp.
Một nguyên nhân hệ thống đến từ sự thiếu sót trong công tác môn đồ hóa (discipleship) của Hội Thánh. Đại Mạng Lệnh không chỉ là làm cho người ta tin Chúa, mà là “dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi” (Ma-thi-ơ 28:20). Tuy nhiên, nhiều Hội Thánh tập trung vào số lượng hơn là chiều sâu, vào các chương trình hấp dẫn hơn là việc dạy Lời Chúa một cách nghiêm túc và có hệ thống.
Sứ đồ Phao-lô đã than phiền về tình trạng thiếu trưởng thành thuộc linh: “Ấy vậy, hỡi anh em, về phần tôi, tôi chẳng có thể nói với anh em như với người thuộc linh, nhưng như với người thuộc xác thịt, như với các con đỏ trong Đấng Christ vậy. Tôi lấy sữa nuôi anh em, chớ chẳng lấy đồ ăn cứng, vì anh em không chịu được; đến bây giờ cũng chưa chịu được nữa, vì anh em hãy còn thuộc về xác thịt” (1 Cô-rinh-tô 3:1-3). “Sữa” tượng trưng cho những giáo lý cơ bản, còn “đồ ăn cứng” là sự dạy dỗ sâu nhiệm hơn để xây dựng một giới quan vững vàng. Nếu các tín hữu mãi là “con đỏ”, họ sẽ không thể nào có được sự vững vàng.
Chúng ta không thể bỏ qua chiều kích thuộc linh. Kẻ thù của linh hồn, ma quỷ, luôn tìm cách làm méo mó chân lý và gieo sự nghi ngờ, giống như nó đã làm với Ê-va trong vườn Ê-đen: “Mà Đức Chúa Trời há có phán dặn các ngươi không được phép ăn trái các cây trong vườn sao?... Chẳng hề chết đâu! Nhưng Đức Chúa Trời biết rằng hễ ngày nào các ngươi ăn trái cây đó, mắt các ngươi sẽ mở ra, các ngươi sẽ như Đức Chúa Trời, biết điều thiện và điều ác” (Sáng thế ký 3:1, 4-5). Chiến thuật của nó là đặt câu hỏi nghi ngờ Lời Chúa (“Há có phán...?”), rồi công khai phủ nhận Lời Chúa (“Chẳng hề chết đâu!”), và cuối cùng đưa ra một “chân lý” thay thế hấp dẫn hơn.
Phao-lô cảnh báo: “Về phần anh em, hãy giữ cho khỏi bị người ta lừa dối mình bằng triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, theo các lề thói của thế gian, chớ không theo Đấng Christ” (Cô-lô-se 2:8). Các “triết học và lời hư không” (κενῆς ἀπάτης, *kenēs apatēs*) này chính là những hệ thống tư tưởng trống rỗng, vô ích nhưng có vẻ khôn ngoan, đang tích cực cạnh tranh để định hình tâm trí của Cơ Đốc nhân.
Vậy, làm thế nào để chúng ta, với tư cách cá nhân và Hội Thánh, có thể đảo ngược tình thế và xây dựng một giới quan Kinh Thánh kiên định?
1. Cam Kết Nghiên Cứu Kinh Thánh Có Hệ Thống và Suy Ngẫm: Không chỉ đọc theo cảm hứng. Hãy đặt mục tiêu đọc thông suốt Kinh Thánh, nghiên cứu theo từng sách, sử dụng các công cụ nghiên cứu đơn giản. Áp dụng nguyên tắc “Suy Ngẫm Ban Ngày Và Ban Đêm” như trong Thi Thiên 1:2. Hãy hỏi: Phân đoạn này dạy gì về Đức Chúa Trời? Về tội lỗi và ơn cứu chuộc? Về cách sống của con dân Chúa?
2. Học Hỏi Về Nền Tảng Thần Học Cơ Bản: Mỗi Cơ Đốc nhân cần hiểu rõ những giáo lý nền tảng như: Kinh Thánh có thẩm quyền tối cao (2 Ti-mô-thê 3:16-17), Đức Chúa Trời là ai, con người tội lỗi thế nào, công tác cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin (Ê-phê-sô 2:8-9), và sự tái lâm của Ngài. Đây là những “viên đá” không thể thiếu của giới quan Cơ Đốc.
3. Tham Gia Vào Một Cộng Đồng Môn Đồ Hóa Tích Cực: Đừng sống đức tin cô lập. Hãy tìm kiếm và tham gia vào một nhóm nhỏ, lớp học Kinh Thánh, hay mối quan hệ môn đồ hóa nơi bạn được khích lệ, chất vấn và dạy dỗ. “Sắt mài nhọn sắt” (Châm ngôn 27:17). Sự hiểu biết và áp dụng Kinh Thánh thường được mài giũa rõ nhất trong mối tương giao với các anh chị em tin kính khác.
4. Luyện Tập Áp Dụng Lời Chúa Vào Mọi Lĩnh Vực Đời Sống: Chủ động đặt câu hỏi Kinh Thánh trước mọi vấn đề: Quan điểm của Chúa về công việc, tài chính, hôn nhân, giải trí, chính trị, đau khổ là gì? Hãy bắt đầu từ những lĩnh vực nhỏ. Ví dụ, khi gặp lo lắng, thay vì chỉ trăn trở, hãy chủ động áp dụng Phi-líp 4:6-7 và 1 Phi-e-rơ 5:7. Điều này biến kiến thức thành niềm tin sống động.
5. Cầu Nguyện Xin Đức Thánh Linh Soi Sáng và Ban Sự Khôn Ngoan: Chính Đức Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Sự nghiên cứu của chúng ta phải luôn đi kèm với lời cầu nguyện khiêm nhường, xin Ngài mở mắt thuộc linh để hiểu Lời Ngài (Thi Thiên 119:18). Sự khôn ngoan đến từ trên cao là thuần khiết, hòa thuận, nhu mì và đầy dẫy lòng thương xót (Gia-cơ 3:17) – đây chính là đặc tính của một giới quan được Chúa xây dựng.
Tình trạng thiếu giới quan Kinh Thánh kiên định không phải là vấn đề mới, nhưng nó trở nên nghiêm trọng hơn trong bối cảnh xã hội đầy biến động ngày nay. Nguyên nhân bắt nguồn từ sự lơ là cá nhân, sự tấn công của văn hóa thế tục, sự thiếu sót trong môn đồ hóa và cả những trận chiến thuộc linh. Tuy nhiên, hy vọng vẫn luôn có! Mỗi chúng ta được kêu gọi, với sự giúp đỡ của Đức Thánh Linh, để “được đổi mới trong tâm chí mình” (Rô-ma 12:2), xây dựng đời sống mình trên Lời đá vững chắc. Hãy bắt đầu từ hôm nay với một cam kết mới đối với Lời Chúa. Hãy khao khát sữa thiêng liêng thuần khiết, “hầu cho anh em nhờ đó lớn lên mà được cứu rỗi” (1 Phi-e-rơ 2:2). Một giới quan Kinh Thánh kiên định không chỉ bảo vệ chúng ta khỏi sai lầm, mà còn trang bị cho chúng ta để sống vinh hiển cho Đấng Christ và rao truyền chân lý cứu rỗi cách hiệu quả trong một thế giới đang lạc lối.