Ý nghĩa của Mecca trong Hồi giáo là gì?

Khi nghiên cứu về các tôn giáo và địa điểm linh thiêng của họ, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi để hiểu biết với sự khôn ngoan từ trên, đồng thời giữ vững lập trường trên nền tảng Lời Chúa. Mecca là thành phố linh thiêng nhất trong Hồi giáo, là trung tâm hành hương (Hajj) bắt buộc và là hướng cầu nguyện (Qibla) cho hơn 1.8 tỷ tín đồ. Bài viết này sẽ tìm hiểu ý nghĩa của Mecca trong Hồi giáo, sau đó đối chiếu với quan điểm và lẽ thật vĩnh cửu được bày tỏ trong Kinh Thánh, để rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc cho đời sống đức tin của chúng ta.

Theo truyền thống Hồi giáo, Mecca (hay Makkah) có ý nghĩa sâu đậm trên nhiều phương diện:

• Nơi Sinh Của Đấng Tiên Tri Muhammad: Mecca là nơi Muhammad sinh ra vào khoảng năm 570 SCN và nhận được những mặc khải đầu tiên từ thiên thần Gabriel.
• Địa Điểm Của Kaaba: Trung tâm của Mecca là Kaaba (một cấu trúc hình khối), được Hồi giáo tin là "Ngôi Nhà của Thượng Đế" (Bayt Allah) do tổ phụ Abraham (Ibrahim) và con trai Ishmael (Isma'il) xây dựng. Đây là địa điểm hành hương trung tâm.
• Hướng Cầu Nguyện (Qibla): Người Hồi giáo trên toàn thế giới hướng mặt về Kaaba ở Mecca trong mỗi lần cầu nguyện (Salat) năm lần một ngày, biểu thị sự thống nhất và hướng về một trung tâm duy nhất.
• Chuyến Hành Hương (Hajj): Hajj là một trong Năm Trụ Cột của Hồi giáo, một bổn phận bắt buộc ít nhất một lần trong đời cho mọi tín đồ có đủ điều kiện sức khỏe và tài chính. Các nghi thức hành hương tái hiện lại những hành động của Abraham, Hagar (Hajar) và Ishmael.
• Biểu Tượng Của Sự Thống Nhất Và Bình Đẳng: Trong Hajj, mọi người mặc trang phục giản dị giống nhau, xóa bỏ mọi địa vị xã hội, cùng thực hiện nghi lễ, nhấn mạnh sự bình đẳng trước Thượng Đế.

Kinh Thánh không trực tiếp nói về Mecca, nhưng nói rất nhiều về bản chất của sự thờ phượng, về các địa điểm thánh, và về mối quan hệ giữa con người với Đức Chúa Trời. Chúng ta cần phân biệt rõ giữa địa điểm lịch sử trong một tôn giáo và lẽ thật thuộc linh được Đức Chúa Trời mặc khải.

1. Sự Thờ Phượng Thật: Không Bị Giới Hạn Bởi Núi Này Hay Núi Nọ
Chúa Giê-xu đã tuyên bố một nguyên tắc nền tảng trong cuộc đối thoại với người đàn bà Sa-ma-ri: "Hỡi người đàn bà, hãy tin ta, giờ đến, khi các ngươi thờ lạy Cha, chẳng tại trên hòn núi nầy, cũng chẳng tại tại Giê-ru-sa-lem... Giờ hầu đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha: ấy đó là những kẻ thờ phượng mà Cha ưa thích. Đức Chúa Trời là Thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy" (Giăng 4:21, 23-24).

Trong tiếng Hy Lạp, từ "tâm thần" (πνεύματι, pneumati) và "lẽ thật" (ἀληθείᾳ, alētheia) nhấn mạnh rằng sự thờ phượng đích thực xuất phát từ tấm lòng được Đức Thánh Linh hướng dẫn và dựa trên sự mặc khải chân thật về Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ. Điều này vượt lên trên mọi địa điểm địa lý. Dù là Giê-ru-sa-lem, Sa-ma-ri hay Mecca, không nơi nào có thể "chứa đựng" hay độc quyền về sự hiện diện của Đức Chúa Trời.

2. Đức Chúa Trời Không Ngự Trong Đền Tạm Bởi Tay Người Làm Ra
Sứ đồ Phao-lô rao giảng tại A-rê-ô-ba: "Đức Chúa Trời đã dựng nên thế giới và mọi vật trong thế giới nầy, Ngài là Chúa của trời đất, chẳng ngự trong đền thờ bởi tay người dựng nên" (Công vụ 17:24). Lời tuyên bố này phủ nhận mọi quan niệm cho rằng Đức Chúa Trời có thể bị giới hạn hay bị "sở hữu" bởi một công trình kiến trúc hay một thành phố thiêng nào đó, dù đó là đền thờ vĩ đại nhất. Kaaba, theo mô tả, là một "ngôi nhà" vật chất. Nhưng Đức Chúa Trời chân thật, Đấng Tạo Hóa, không cư ngụ trong những kiến trúc như vậy. Ngài là Đấng Siêu Việt.

3. Giao Ước Mới: Trung Tâm Là Con Người Và Công Tác Của Chúa Giê-xu Christ
Toàn bộ Cựu Ước tập trung vào Giê-ru-sa-lem và đền thờ, nơi biểu tượng cho sự hiện diện của Đức Chúa Trời giữa dân Ngài. Tuy nhiên, tất cả đều là hình bóng (Cô-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 8:5) chỉ về một thực tại lớn hơn. Chúa Giê-xu Christ chính là sự ứng nghiệm: "Đền thờ của Ngài là chính Ngài" (Giăng 2:21). Ngài là nơi sự hiện diện của Đức Chúa Trời cư ngụ trọn vẹn (Cô-lô-se 2:9).

Trong giao ước mới, "Si-ôn" thật không phải là một thành phố trên đất, mà là "Si-ôn, là núi của Đức Chúa Trời hằng sống, tức là Giê-ru-sa-lem trên trời... đến cùng Đức Chúa Jêsus, Đấng trung bảo của giao ước mới" (Hê-bơ-rơ 12:22-24). Trung tâm của đức tin Cơ Đốc không phải là một nơi chốn (Mecca hay Giê-ru-sa-lem), mà là một Con Người – Chúa Giê-xu Christ. Sự "hành hương" của chúng ta là hướng về Ngài với đức tin (1 Phi-e-rơ 2:4-5).

Truyền thống Hồi giáo gắn Kaaba với Abraham và Ishmael. Kinh Thánh xác nhận Abraham là tổ phụ của đức tin (Rô-ma 4:11). Tuy nhiên, có sự khác biệt căn bản trong sự nhấn mạnh:

• Dòng Dõi Của Lời Hứa: Kinh Thánh làm rõ rằng giao ước cứu rỗi được lập qua Isaác, con của lời hứa, chứ không phải qua Ishmael (Sáng Thế Ký 17:19-21; Rô-ma 9:7-8; Ga-la-ti 4:22-23). Chúa Giê-xu là "dòng dõi" cuối cùng của Áp-ra-ham mà qua Ngài mọi dân tộc được phước (Ga-la-ti 3:16). Việc Hồi giáo tìm kiếm nguồn gốc thuộc linh từ Ishmael tạo nên một sự phân nhánh thần học hoàn toàn khác biệt với mặc khải của Kinh Thánh.
• Ý Nghĩa Của Sự Chịu Đựng: Hành trình của Hagar và Ishmael vào đồng vắng (Sáng Thế Ký 21) được Kinh thánh trình bày như một hệ quả của việc đi trước ý muốn Đức Chúa Trời, nhưng cũng thể hiện lòng thương xót của Ngài dành cho Ishmael. Tuy nhiên, trọng tâm cứu rỗi vẫn nằm ở nơi Isaac và dòng dõi của người.

Sự khác biệt này dẫn đến hai hệ thống đức tin khác nhau: một bên hướng về một địa điểm vật chất (Mecca) gắn với Ishmael, và bên kia hướng về một Thân Vị là Chúa Cứu Thế Giê-xu, dòng dõi của Isaac.

Từ việc nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học quý báu cho đời sống đức tin:

1. Tập Trung Vào Sự Thờ Phượng Trong Tâm Linh Và Lẽ Thật:
Đừng để lòng mình bị cuốn vào việc tôn sùng bất kỳ địa điểm vật chất nào, dù là nhà thờ, thành phố hay di tích lịch sử. Thánh địa thật của Cơ Đốc nhân là tấm lòng được Chúa Giê-xu ngự trị. Mỗi ngày, chúng ta được kêu gọi "dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ" (Rô-ma 12:1). Sự thờ phượng diễn ra trong mọi nơi, mọi lúc, khi chúng ta sống vâng phục Chúa trong tinh thần và lẽ thật.

2. Trung Tâm Đời Sống Là Chúa Giê-xu, Không Phải Nghi Lễ Hay Địa Điểm:
"Qibla" (hướng cầu nguyện) của chúng ta không phải là một hướng địa lý, mà là một Thân Vị: "Hãy nhìn xem Đức Chúa Jêsus, tác giả và Đấng làm trọn đức tin của chúng ta" (Hê-bơ-rơ 12:2). Mọi sự trong đời sống—cầu nguyện, ra quyết định, lao động—đều phải "hướng về" Ngài, lấy Ngài làm trung tâm và mục đích.

3. Sự "Hành Hương" Đích Thực Của Chúng Ta Là Hướng Về Quê Hương Trên Trời:
Cơ Đốc nhân có một cuộc hành hương lớn hơn Hajj. Đó là cuộc lữ hành đức tin trên đất hướng về quê hương vĩnh cửu. "Nhưng chúng ta là công dân trên trời; ấy là từ nơi đó mà chúng ta trông đợi Cứu Chúa mình là Đức Chúa Jêsus Christ" (Phi-líp 3:20). Mỗi bước đi trong đức tin, mỗi sự từ bỏ tội lỗi, mỗi hành động yêu thương, đều là một bước tiến trên hành trình hướng về Giê-ru-sa-lem mới (Khải Huyền 21:2).

4. Sự Bình Đẳng Và Hiệp Một Trong Chúa Christ:
Hình ảnh những người hành hương Hajj mặc trang phục giống nhau nhắc nhở chúng ta về lẽ thật tuyệt vời trong Chúa Giê-xu: "Tại đây không còn chia ra người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ; không còn đờm ông hoặc đờm bà; vì trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em thảy đều làm một" (Ga-la-ti 3:28). Sự hiệp một của chúng ta không chỉ trong một nghi lễ, mà trong chính Thân Thể của Đấng Christ, là Hội Thánh.

Qua nghiên cứu này, chúng ta thấy Mecca giữ một vị trí trung tâm và ý nghĩa sâu sắc trong đức tin Hồi giáo, như là biểu tượng cho sự thống nhất, sự vâng phục và lòng sùng kính. Tuy nhiên, Lời Chúa mặc khải một con đường khác, một thực tại cao trọng hơn. Chúng ta không tìm kiếm một thành phố thánh trên đất, bởi vì "chúng ta chẳng có thành còn lại ở đây, nhưng chúng ta tìm thành hầu đến" (Hê-bơ-rơ 13:14).

Thay vì hướng về một kiến trúc đá, chúng ta hướng về Chúa Giê-xu Christ, là "đá sống," và chính chúng ta, trong Ngài, được dựng nên thành "đền thờ thiêng liêng" (1 Phi-e-rơ 2:4-5). Thay vì thực hiện một chuyến hành hương một lần trong đời, chúng ta bước đi mỗi ngày trong sự hiện diện của Chúa, với lòng biết ơn vì Ngài đã đến với chúng ta qua Con Một của Ngài.

Hãy để đời sống chúng ta là một sự "thờ phượng di động," nơi Đấng Christ là trung tâm tuyệt đối. Hãy cầu nguyện cho hàng tỷ người đang thành kính hướng về Mecca, để họ cũng có cơ hội biết được và hướng lòng về Chúa Giê-xu, là "Con Đường, Chân Lý và Sự Sống" (Giăng 14:6), Đấng duy nhất có thể đưa họ đến cùng Đức Chúa Trời thật. Ước mong mỗi chúng ta càng ngày càng kinh nghiệm sự tự do và phước hạnh của sự thờ phượng trong tâm linh và lẽ thật.