Sự Cất Lên Một Phần: Nghiên Cứu Thần Học Và Kinh Thánh
Trong bối cảnh giáo lý về sự trở lại của Chúa Giê-xu Christ, một trong những chủ đề gây nhiều tranh luận là quan điểm về "sự cất lên một phần" (partial rapture). Giáo lý này đề xuất rằng không phải tất cả Cơ Đốc nhân đều sẽ được cất lên cùng một lúc trong kỳ tái lâm của Chúa, mà chỉ những tín đồ "thắng hơn," "tỉnh thức," hoặc "thánh khiết" mới được cất lên đầu tiên, trong khi những tín đồ "xác thịt" hoặc "ngủ mê" sẽ bị bỏ lại để trải qua một phần hoặc toàn bộ kỳ đại nạn, với hy vọng được cứu sau đó qua sự chịu khổ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích giáo lý này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, sử dụng nguyên tắc giải kinh và xem xét ngữ nghĩa từ ngữ gốc.
Quan điểm về sự cất lên một phần thường bắt nguồn từ việc giải nghĩa một số phân đoạn Kinh Thánh nhấn mạnh đến sự tỉnh thức, trung tín và nếp sống thánh khiết như điều kiện để được "kể là đáng" (axioō) trước mặt Chúa (Lu-ca 21:36). Những người ủng hộ quan điểm này cho rằng điều này phù hợp với tính cách công bình của Đức Chúa Trời, Đấng thưởng cho sự trung tín. Họ thường viện dẫn các hình bóng trong Cựu Ước như Ê-nóc được cất lên (tượng trưng cho Hội Thánh thắng hơn) trong khi Nô-ê phải trải qua cơn nước lụt (tượng trưng cho cơn đại nạn) dù cả hai đều là người công bình.
Những người chủ trương sự cất lên một phần thường dựa vào các nhóm câu Kinh Thánh sau:
1. Các Lời Kêu Gọi Tỉnh Thức Và Sẵn Sàng:
"Vậy hãy tỉnh thức, cầu nguyện luôn, hầu cho các ngươi được tránh khỏi các điều sẽ xảy đến, và đứng trước mặt Con người." (Lu-ca 21:36). Từ Hy Lạp katischuō (được dịch là "đứng") mang nghĩa "đứng vững, có sức mạnh, thắng hơn." Điều này được hiểu là phải có nếp sống đắc thắng mới đứng nổi.
"Hãy tỉnh thức, vì các ngươi không biết ngày nào Chúa mình sẽ đến." (Ma-thi-ơ 24:42). Các ví dụ về người đầy tớ trung tín và khôn ngoan (Ma-thi-ơ 24:45-51, 25:1-13) thường được dùng để lập luận rằng chỉ những ai tỉnh thức mới được vào tiệc cưới Chiên Con.
2. Hình Bóng Của Ê-nóc Và Nô-ê:
Ê-nóc "được Đức Chúa Trời tiếp đi" (Sáng-thế Ký 5:24) trước cơn đại hồng thủy, trong khi Nô-ê, dù là "người giảng công bình" (2 Phi-e-rơ 2:5), vẫn phải trải qua cơn đoán phạt trên đất. Điều này được xem như hình bóng cho hai nhóm tín đồ: nhóm được cất lên trước đại nạn và nhóm phải trải qua nạn.
3. Lời Khuyên Về Sự Tranh Chiến Và Phần Thưởng:
"Hỡi anh em, tôi không tưởng rằng mình đã đạt đến mục đích, nhưng tôi cứ làm một điều: quên lửng sự ở đằng sau, mà bươn theo sự ở đằng trước, tôi nhắm mục đích mà chạy, để giựt giải về sự kêu gọi trên trời của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ." (Phi-líp 3:13-14). Khái niệm "giựt giải" (brabeion) gợi ý về một cuộc chạy đua mà phần thưởng không tự động dành cho mọi người.
Các lời hứa cho người thắng trận trong sách Khải Huyền (Khải Huyền 2:7, 11, 17, 26; 3:5, 12, 21) cũng được đặt trong bối cảnh này.
Tuy nhiên, khi nghiên cứu toàn bộ Kinh Thánh, chúng ta gặp những chân lý nền tảng dường như mâu thuẫn với quan điểm về một sự cất lên có điều kiện dựa trên sự thánh khiết cá nhân.
1. Bản Chất Của Sự Cứu Rỗi Và Sự Xưng Công Bình:
Giáo lý nền tảng của Tin Lành là sự cứu rỗi bởi ân điển, qua đức tin, chứ không bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự sống đời đời và địa vị làm con cái Đức Chúa Trời là ân tứ nhưng không (Rô-ma 6:23). Nếu sự cất lên – là khía cạnh đầu tiên của sự cứu chuộc thân thể chúng ta (Rô-ma 8:23) – lại tùy thuộc vào mức độ thánh khiết hay sự tỉnh thức của chúng ta, thì điều đó vô tình biến nó thành phần thưởng cho việc làm, làm lu mờ ân điển.
"Vậy chúng ta nhờ đức tin mà được xưng công bình, nên được hòa thuận với Đức Chúa Trời bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta." (Rô-ma 5:1). Địa vị "được xưng công bình" (dikaioō) là trọn vẹn và không phân cấp. Một người đã ở trong Đấng Christ thì không còn bị định tội (Rô-ma 8:1).
2. Tính Toàn Vẹn Của Thân Thể Đấng Christ:
Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:12-27). Kinh Thánh không bao giờ dạy rằng thân thể sẽ bị phân rẽ trong sự cất lên. Trái lại, "Chúng ta... tất cả đều sẽ được biến hóa, trong giây phút, trong nháy mắt... kẻ chết được sống lại không hay hư nát, và chúng ta đều sẽ được biến hóa." (1 Cô-rinh-tô 15:51-52). Từ "chúng ta" (hēmeis) ở đây bao hàm toàn thể những người thuộc về Ngài.
Lời hứa của Chúa Giê-xu trong Giăng 14:1-3 là cho tất cả các môn đồ: "Ta đi sắm sẵn cho các ngươi một chỗ... Ta sẽ trở lại đem các ngươi đi với Ta." Không có điều kiện "nếu các ngươi đủ thánh khiết" được đặt ra ở đây.
3. Lời Tiên Tri Về Ngày Của Chúa Và Sự Giải Cứu Khỏi Cơn Thạnh Nộ:
Một chủ đề xuyên suốt trong Tân Ước là lời hứa rằng Hội Thánh sẽ được giải cứu khỏi "cơn thạnh nộ sẽ đến" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 1:10, 5:9; Khải Huyền 3:10). Cơn đại nạn được mô tả là "cơn hoạn nạn của Gia-cốp" (Giê-rê-mi 30:7) và là "cơn thạnh nộ" của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 6:16-17). Nếu Đấng Christ đã gánh chịu cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời thay cho chúng ta trên thập tự giá, thì việc để một phần thân thể Ngài chịu đựng cơn thạnh nộ ấy trong kỳ đại nạn là điều khó có thể phù hợp với công việc cứu chuộc trọn vẹn của Ngài.
Vậy, chúng ta nên hiểu các lời kêu gọi tỉnh thức và trung tín như thế nào?
1. Mục Đích Của Sự Cảnh Báo:
Những lời cảnh báo trong Kinh Thánh (như trong các thí dụ của Chúa Giê-xu) không nhằm mục đích đe dọa sự mất đi sự cứu rỗi hay sự cất lên, mà là những phương tiện ân điển để thánh hóa và khiến chúng ta nghiêm túc trong đời sống đức tin. Chúng là "tiếng gọi thức tỉnh" cho những Cơ Đốc nhân sống dưới mức kêu gọi của mình, để họ ăn năn và sống xứng đáng với Chúa (Ê-phê-sô 4:1). Trong các thí dụ, những người đầy tớ xấu hoặc các trinh nữ dại vẫn được gọi là đầy tớ, là trinh nữ; vấn đề của họ là sự thiếu chuẩn bị, không phải địa vị.
2. Sự Khác Biệt Giữa Phần Thưởng Và Sự Cứu Rỗi:
Kinh Thánh phân biệt rõ giữa sự cứu rỗi (là ân tứ) và phần thưởng (misthos) hoặc sự mất phần thưởng (1 Cô-rinh-tô 3:12-15). Một người có thể "được cứu, dường như qua lửa" nhưng công khó của mình bị thiêu hủy. Sự cất lên, xét như là sự cứu chuộc thân thể, thuộc về phạm trù cứu rỗi. Trong khi đó, mức độ cai trị, ngôi vị, và sự vinh hiển trong cõi đời đời là phần thưởng dựa trên sự trung tín (Lu-ca 19:17-19, 2 Ti-mô-thê 2:12). Các lời hứa cho "kẻ thắng" trong Khải Huyền nói về những đặc quyền và vinh dự đặc biệt trong Vương Quốc Ngàn Năm và đời đời, không phải là vé để được cất lên.
3. Ý Nghĩa Của "Được Kể Là Đáng" (Lu-ca 21:36):
Từ Hy Lạp katischuō (đứng) và axioō (kể là đáng) trong ngữ cảnh này cần được hiểu là kết quả của một đời sống cầu nguyện và tỉnh thức, không phải là điều kiện để được chọn, mà là tình trạng sẵn sàng và đắc thắng mà mọi tín đồ nên hướng đến. Nó nói lên phẩm chất của đời sống chúng ta trước mặt Chúa, không phải điều kiện để được Ngài đón nhận.
Dù chúng ta đứng ở lập trường thần học nào về thời điểm và tính chất của sự cất lên, Kinh Thánh đưa ra những ứng dụng rõ ràng và thiết thực:
1. Sống Với Lòng Kính Sợ Và Biết Ơn: Thay vì sống trong nỗi sợ hãi bị bỏ lại, chúng ta nên sống với lòng biết ơn sâu xa về ân điển cứu chuộc toàn vẹn của Đấng Christ. Sự kính sợ Chúa là khởi đầu của sự khôn ngoan, thúc đẩy chúng ta sống thánh sạch (2 Cô-rinh-tô 7:1).
2. Nuôi Dưỡng Đời Sống Tỉnh Thức Và Cầu Nguyện:
Mệnh lệnh "hãy tỉnh thức" là lời kêu gọi thuộc linh liên tục. Nó có nghĩa là:
- Tỉnh thức thuộc linh: Không để lòng mình ra nặng nề bởi sự mê ăn, say sưa và lo lắng đời này (Lu-ca 21:34).
- Tỉnh thức trong cầu nguyện: Giữ mối tương giao sống động với Chúa (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17).
- Tỉnh thức trong chức vụ: Làm trọn chức vụ mình (2 Ti-mô-thê 4:5), trung tín trong những việc nhỏ.
3. Hướng Đến Phần Thưởng Trên Trời: Động cơ của chúng ta không phải là để "không bị bỏ lại," mà là để làm vinh hiển Chúa và nhận lấy phần thưởng từ tay Ngài. "Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm." (1 Cô-rinh-tô 10:31). Hãy đầu tư cuộc đời vào những gì còn lại đời đời (Ma-thi-ơ 6:19-21).
4. An Ủi Và Khích Lệ Nhau: Giáo lý về sự trở lại của Chúa phải là nguồn an ủi lớn cho các tín đồ. "Anh em hãy dùng lời đó mà khích lệ nhau." (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:18). Thay vì dùng nó để xét đoán hay phân loại nhau về mức độ thuộc linh, chúng ta hãy khích lệ nhau tiến tới trong đức tin và tình yêu thương.
Sau khi xem xét toàn bộ chứng cớ Kinh Thánh, dù có những phân đoạn nhấn mạnh đến sự tỉnh thức và trung tín một cách nghiêm túc, giáo lý về sự cất lên một phần gặp phải những thách thức thần học quan trọng liên quan đến bản chất của ân điển, sự xưng công bình, và tính toàn vẹn của thân thể Đấng Christ. Hầu hết các nhà giải kinh Tin Lành chính thống đều tin vào sự cất lên của toàn thể Hội Thánh - tức là tất cả những ai thật sự thuộc về Đấng Christ, dù mạnh hay yếu, tỉnh thức hay ngủ mê - đều sẽ được biến hóa và cất lên trong chốc lát.
Tuy nhiên, những lời cảnh báo trong Kinh Thánh không vì thế mà mất đi sức nặng. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng đức tin thật luôn được bày tỏ qua nếp sống. Mục đích của Đức Chúa Trời không phải là khiến chúng ta sợ hãi về việc bị bỏ lại, nhưng để thánh hóa chúng ta, khiến chúng ta nóng cháy trong tình yêu và sự phục vụ Ngài, và sống với niềm hy vọng trọn vẹn về ngày gặp mặt Ngài.
Cuối cùng, trọng tâm của chúng ta không nên đặt vào những biểu đồ thời gian hay việc phân loại nhau, mà vào chính Con Người của Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ trở lại. Hãy sống mỗi ngày với câu hỏi: "Tôi đang sống có xứng đáng với Chúa, đẹp lòng Ngài và làm trọn ý muốn Ngài không?" (Cô-lô-se 1:10). Dù quan điểm thần học của chúng ta là gì, lời kêu gọi này luôn luôn cấp thiết và đúng đắn.