Ý Nghĩa của Ma-la-chi 2:16: ‘Ta Ghét Sự Ly Dị’
Trong một thời đại mà giá trị hôn nhân thường bị xem nhẹ và tỷ lệ ly dị ngày càng cao, lời tuyên bố mạnh mẽ của Đức Chúa Trời trong Ma-la-chi 2:16 vang lên như một hồi chuông cảnh tỉnh: “Vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên có phán rằng: Ta ghét sự ly dị, ghét kẻ lấy áo che sự hung bạo, Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy; vậy hãy cẩn thận trong tâm thần các ngươi, chớ làm phản đâu.” (Ma-la-chi 2:16, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Để hiểu thấu đáo lời này, chúng ta phải đi sâu vào bối cảnh lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ nguyên bản và thần học về giao ước hôn nhân mà Đức Chúa Trời đã thiết lập.
Sách Ma-la-chi là sứ điệp cuối cùng của Đức Chúa Trời qua một tiên tri được chép lại trước khoảng 400 năm im lặng, trước khi Chúa Giê-xu giáng sinh. Dân sự Y-sơ-ra-ên đã trở về từ chốn lưu đày, đền thờ đã được xây lại, nhưng lòng sốt sắng thuở ban đầu đã nguội lạnh. Sự thờ phượng trở nên hời hợt, hình thức (Ma-la-chi 1:6-14), và tội lỗi lan tràn trong mọi phương diện đời sống, đặc biệt là trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình.
Trong chương 2, Đức Chúa Trời quở trách các thầy tế lễ vì đã làm bại hoại giao ước của Ngài với Lê-vi (câu 1-9). Sau đó, Ngài quay sang quở trách toàn thể dân sự vì đã phản bội lẫn nhau, đặc biệt là trong giao ước hôn nhân. Họ đã “làm dối” với vợ mình lúc tuổi thanh xuân (câu 14), tức là vợ đầu, người bạn đời theo giao ước, bằng cách ly dị họ một cách bất công để cưới những người phụ nữ trẻ hơn, thường là ngoại bang và thờ lạy thần tượng (câu 11). Hành động này không chỉ là sự phản bội đối với người vợ, mà còn là sự vi phạm giao ước thiêng liêng mà Đức Chúa Trời làm chứng (câu 14).
Câu 16 là đỉnh điểm của lời quở trách này. Chúng ta cần xem xét kỹ từng phần:
- “Vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên có phán rằng: Ta ghét sự ly dị…”
Từ “ghét” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “שָׂנֵא (śānē)”, diễn tả một sự chống đối mạnh mẽ, một sự từ chối triệt để, một phản ứng cảm xúc và ý chí mãnh liệt trước điều gì đó trái với bản tính thánh khiết và yêu thương của Ngài. Đức Chúa Trời không chỉ “không thích” hay “khuyến cáo chống lại” ly dị; Ngài GHÉT nó. Tại sao? Vì ly dị là sự xé rách giao ước, là sự hủy diệt điều Ngài đã kết hợp (Ma-thi-ơ 19:6), và là nguyên nhân gây ra đau khổ tột cùng cho con người – đối tượng của tình yêu Ngài.
Danh xưng “Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên” nhấn mạnh rằng đây là Đấng đã lập giao ước với dân sự. Hành động ly dị bất công của họ là sự chà đạp lên chính mối quan hệ giao ước đó.
- “…ghét kẻ lấy áo che sự hung bạo…”
Cụm từ này có thể dịch sát là “ghét kẻ lấy áo che mình bằng sự hung bạo/hành vi bạo lực”. Hình ảnh này rất sống động. “Áo” tượng trưng cho sự che đậy, bề ngoài có vẻ đúng đắn. Có lẽ những người đàn ông này viện dẫn luật pháp trong Phục Truyền 24:1-4 để “hợp pháp hóa” việc ly dị của mình. Họ “khoác lên mình” một cái áo hợp pháp, nhưng thực chất bên trong là “sự hung bạo” (חָמָס (ḥāmās)). Đây là từ rất mạnh, chỉ sự bất công, bạo ngược, cưỡng đoạt, gây tổn thương nghiêm trọng. Việc ly dị vợ mình một cách bất công, vì những lý do tầm thường, chính là một hành động bạo lực về mặt tình cảm, tâm linh và xã hội đối với người phụ nữ không có quyền tự vệ trong xã hội đó.
- “…vậy hãy cẩn thận trong tâm thần các ngươi, chớ làm phản đâu.”
Đây là lời kêu gọi cuối cùng đầy thống thiết. “Cẩn thận trong tâm thần” (hay “giữ gìn tâm linh mình”) kêu gọi sự tỉnh thức nội tâm sâu sắc. Họ phải xét lại động cơ, tư tưởng và tấm lòng mình. “Chớ làm phản” là lời cảnh báo chống lại sự bất trung, phản bội (בָּגַד (bāḡaḏ)). Đức Chúa Trời kêu gọi họ chấm dứt sự phản bội này – phản bội với vợ mình, và xa hơn là phản bội với chính giao ước và Đức Chúa Trời.
Để hiểu trọn vẹn, chúng ta không thể xem câu này một cách cô lập. Nó phải được đặt trong dòng chảy mặc khải của Kinh Thánh về hôn nhân:
1. Kế Hoạch Nguyên Thủy (Sáng Thế Ký 1-2): Đức Chúa Trời thiết lập hôn nhân là một giao ước trọn đời, “một xương một thịt” giữa một người nam và một người nữ (Sáng 2:24). Sự kết hợp này do Ngài thực hiện, và con người không được phân rẽ. Đây là tiêu chuẩn vàng, phản ánh mối quan hệ giao ước giữa Đấng Christ và Hội thánh (Ê-phê-sô 5:22-33).
2. Luật Pháp Môi-se (Phục Truyền 24:1-4): Vì cớ lòng người cứng cỏi, luật này được đưa ra như một biện pháp quản lý và bảo vệ (đặc biệt là người vợ), chứ không phải là mệnh lệnh hay sự chấp thuận của Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu đã làm rõ điều này: “Vì lòng các ngươi cứng cỏi, nên Môi-se cho phép các ngươi để vợ mình, chớ thì từ thuở ban đầu vốn không phải như vậy.” (Ma-thi-ơ 19:8). Luật này nhằm ngăn chặn sự lạm dụng tồi tệ hơn, chứ không phải để biện minh cho việc ly dị tùy tiện.
3. Giáo Huấn của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 5:31-32; 19:3-9; Mác 10:2-12; Lu-ca 16:18): Chúa Giê-xu đưa giáo lý về hôn nhân trở lại với tiêu chuẩn nguyên thủy. Ngài xác nhận rằng ly dị, ngoại trừ trường hợp tà dâm (πορνεία (porneia) – thường chỉ sự bất khiết về tình dục như ngoại tình, hành vi dâm ô), dẫn đến việc người khác phạm tội ngoại tình nếu tái hôn. Ngài nhắc lại rằng: “Vậy, sự gì Đức Chúa Trời đã phối hiệp, loài người chớ nên phân rẽ” (Ma-thi-ơ 19:6). Giáo huấn của Chúa Giê-xu chính là sự giải thích tối cao và đầy đủ cho tinh thần của Ma-la-chi 2:16.
4. Giáo Huấn của Sứ Đồ Phao-lô (1 Cô-rinh-tô 7:10-16; Rô-ma 7:1-3): Phao-lô lặp lại mệnh lệnh của Chúa: vợ chồng không nên lìa nhau. Trong trường hợp người không tin muốn lìa bỏ, người tín đồ “không bị buộc” – điều này có thể cho phép sự ly dị trong hoàn cảnh đặc biệt đó, nhưng vẫn nhấn mạnh mục tiêu giữ gìn sự hòa thuận và chứng đạo.
Lời “Ta ghét sự ly dị” không phải để kết án những ai đã chịu tổn thương từ ly dị, nhưng là một tiêu chuẩn thánh để chúng ta theo đuổi và là lời cảnh báo nghiêm túc cho mọi người. Dưới đây là những ứng dụng thiết thực:
1. Xây Dựng và Bảo Vệ Hôn Nhân:
Hiểu rằng Đức Chúa Trời coi hôn nhân là thánh và vĩnh viễn phải thúc đẩy chúng ta đầu tư vào mối quan hệ này. Điều này bao gồm:
- Cầu nguyện chung: Đưa Chúa Giê-xu làm trung tâm của gia đình.
- Giao tiếp lành mạnh: Học cách giải quyết xung đột trong yêu thương, không để sự giận dữ, cay đắng tích tụ (Ê-phê-sô 4:26-27, 31-32).
- Giữ vững sự trong sạch: Bảo vệ hôn nhân khỏi mọi hình thức ngoại tình thể xác lẫn tình cảm (Gióp 31:1; Châm Ngôn 4:23).
- Tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời: Khi có khủng hoảng, đừng ngần ngại tìm đến các mục sư, các cố vấn Cơ đốc kính Chúa để được hướng dẫn.
2. Thận Trọng Trước Khi Kết Hôn:
“Cẩn thận trong tâm thần” bắt đầu từ trước hôn nhân. Thanh niên nam nữ cần cầu nguyện kỹ lưỡng, tìm hiểu nhau dưới sự dẫn dắt của Chúa, và cam kết với tiêu chuẩn trọn đời của Kinh Thánh, chứ không phải cảm xúc nhất thời.
3. Đối Với Những Người Đã Ly Dị:
Ân điển và sự tha thứ của Chúa lớn hơn mọi tội lỗi và thất bại của chúng ta. Lời “Ta ghét sự ly dị” không có nghĩa là “Ta ghét người ly dị”. Chúa Giê-xu đã tiếp nhận người đàn bà Sa-ma-ri đã năm đời chồng (Giăng 4:1-26). Hội thánh cần trở thành một cộng đồng của sự chữa lành và phục hồi, không phải sự kỳ thị. Người đã ly dị cần tìm nơi nương náu nơi thập tự giá, kinh nghiệm sự tha thứ trọn vẹn, và tìm kiếm sự hướng dẫn của Chúa cho những bước đi tiếp theo trong sự khôn ngoan và thánh khiết.
4. Đối Với Hội Thánh:
Hội thánh phải dạy dỗ cách trung thực, đầy đủ và đầy ân điển về sự thánh khiết của hôn nhân và tác hại của ly dị. Đồng thời, cần có những chương trình môn đệ hóa, tư vấn và nhóm hỗ trợ để củng cố các gia đình và đồng hành với những người đang đau khổ.
Ma-la-chi 2:16 không phải là một câu Kinh Thánh “cứng nhắc” để áp đặt gánh nặng lên con người. Ngược lại, nó là một lời mặc khải đầy yêu thương về bản tính của Đức Chúa Trời – Đấng trung tín, ghét điều phá hủy giao ước và gây tổn thương cho con dân Ngài. Lời này bày tỏ giá trị cao quý của hôn nhân trong mắt Đấng Tạo Hóa.
Cuối cùng, hy vọng của chúng ta không nằm ở khả năng giữ gìn giao ước hoàn hảo của bản thân, mà nơi Đấng Christ – Đấng đã giữ trọn giao ước thay cho chúng ta. Ngài là Phu Quân trung tín (Ê-sai 54:5), Đấng không bao giờ ly dị hay từ bỏ Hội thánh là cô dâu của Ngài. Chính thập tự giá của Ngài mang lại sự tha thứ cho những thất bại trong quá khứ, và Chúa Thánh Linh của Ngài ban sức mới để chúng ta bước đi trong sự vâng phục và yêu thương trong hiện tại.
Hãy “cẩn thận trong tâm thần”, trân trọng, gìn giữ và đầu tư vào hôn nhân – mối quan hệ phản chiếu tình yêu giao ước vĩ đại nhất giữa Đấng Christ và chúng ta.