Ma-na là gì?

Trong hành trình thuộc linh của Cơ Đốc nhân, có những khái niệm và biểu tượng Kinh Thánh vừa mang tính lịch sử sống động, vừa ẩn chứa những lẽ thật thuộc linh sâu sắc. Một trong những biểu tượng quyền năng và đầy ân điển đó chính là Ma-na. Đây không chỉ là câu chuyện về phép lạ nuôi sống một dân tộc trong hoang mạc, mà còn là hình bóng trọn vẹn về Đấng Christ, là “bánh từ trời” thật sự cho nhân loại. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá bản chất, ý nghĩa và sự ứng dụng thuộc linh của Ma-na qua lăng kính Kinh Thánh.

Sự xuất hiện của Ma-na được ghi chép chi tiết trong Xuất Ê-díp-tô ký chương 16. Sau khi ra khỏi ách nô lệ tại Ai Cập một tháng rưỡi, dân Y-sơ-ra-ên đi vào đồng vắng Sin, nằm giữa Ê-lim và Si-na-i. Tại đây, họ bắt đầu oán trách Môi-se và A-rôn, than vãn rằng thà chết trong xứ Ai Cập còn hơn bị chết đói trong đồng vắng (Xuất Ê-díp-tô ký 16:2-3).

Đáp lại sự than vãn và thử thách đức tin của dân sự, Đức Giê-hô-va đã bày tỏ sự chu cấp diệu kỳ của Ngài: “Đức Giê-hô-va bèn phán cùng Môi-se rằng: Nầy, ta sẽ khiến bánh từ trời rơi xuống cho các ngươi như mưa; dân sự sẽ ra đi lượm bánh ấy mỗi ngày theo số cần dùng, để ta thử dân sự coi có đi theo luật pháp ta hay chăng.” (Xuất Ê-díp-tô ký 16:4).

Ma-na chính là sự đáp ứng trực tiếp của Đức Chúa Trời đối với nhu cầu vật chất cấp thiết nhất của con dân Ngài: thức ăn. Sự hiện diện của Ma-na là bằng chứng hùng hồn về sự quan tâm, quyền năng chu cấp và giao ước trung tín của Đức Chúa Trời đối với dân sự Ngài, ngay cả trong nơi khô cằn, tuyệt vọng nhất.

Kinh Thánh mô tả Ma-na một cách sinh động, giúp chúng ta hình dung rõ hơn về món quà siêu nhiên này:

• Hình dáng và màu sắc: “Vả, khi sương móc xuống trại quân ban đêm, thì Ma-na cũng xuống theo. Sáng mai, vòng đất chung quanh trại quân có sương đọng. Đến khi sương đã tan rồi, trên mặt đồng vắng thấy có vật chi nhỏ, tròn, như hột sương đóng trên mặt đất.” (Xuất Ê-díp-tô ký 16:13-14). Dân Y-sơ-ra-ên “thấy, bèn hỏi nhau rằng: Ma-na? Vì không biết là vật chi. Môi-se bèn nói rằng: Ấy là bánh Đức Giê-hô-va đã ban cho các ngươi làm vật thực.” (câu 15). Tên gọi “Ma-na” xuất phát từ câu hỏi “Ma-nhu?” (מָן הוּא) trong tiếng Hê-bơ-rơ, nghĩa là “Cái gì đây?”, phản ánh sự kinh ngạc, lạ lùng của dân chúng trước một thứ họ chưa từng thấy.
• Hương vị: Ma-na được mô tả có vị như “bánh ngọt có pha mật ong” (Xuất Ê-díp-tô ký 16:31) hoặc như “bánh kẹp dầu” (Dân số ký 11:8). Dù là món ăn đơn giản, Chúa ban cho nó hương vị ngọt ngào, dễ chịu.
• Quy luật thu nhận: Đây là điểm then chốt bày tỏ nguyên tắc thuộc linh. Dân sự phải ra lượm mỗi buổi sáng, tùy theo sức ăn của mỗi người (một ô-me, tương đương khoảng 2.3 lít). Ai lượm nhiều cũng không dư, lượm ít cũng không thiếu (Xuất Ê-díp-tô ký 16:16-18). Vào ngày thứ sáu, họ phải lượm gấp đôi để dành cho ngày Sa-bát, vì ngày Sa-bát sẽ không có Ma-na. Nếu ai cố giữ lại qua đêm (trừ đêm trước ngày Sa-bát), Ma-na sẽ “sanh sâu và có mùi hôi” (câu 20).

Những đặc điểm này không ngẫu nhiên. Chúng dạy dỗ về sự phụ thuộc hàng ngày vào sự chu cấp của Chúa, về lòng vâng phục đối với các điều răn Ngài (như giữ ngày Sa-bát), và về lòng tin cậy rằng Ngài sẽ chu cấp đủ cho nhu cầu từng ngày.

Ý nghĩa quan trọng nhất của Ma-na được chính Chúa Giê-xu Christ mặc khải và làm ứng nghiệm. Trong Giăng chương 6, sau phép lạ hóa bánh ra nhiều, Chúa Giê-xu đã giảng một bài luận sâu sắc. Khi dân chúng nhắc đến Ma-na mà tổ phụ họ đã ăn trong đồng vắng, Chúa Giê-xu đã sửa chữa và nâng cao nhận thức của họ: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng các ngươi, không phải Môi-se cho các ngươi bánh từ trời đâu; nhưng Cha ta cho các ngươi bánh từ trời thật. Vì bánh Đức Chúa Trời là bánh từ trên trời giáng xuống, ban sự sống cho thế gian.” (Giăng 6:32-33).

Khi họ xin thứ bánh đó, Chúa Giê-xu tuyên bố chấn động: “Ta là bánh của sự sống; ai đến cùng ta chẳng hề đói, và ai tin ta chẳng hề khát.” (Giăng 6:35). Ngài phân biệt rõ: “Tổ phụ các ngươi đã ăn ma-na trong đồng vắng, rồi cũng chết. Đây là bánh từ trời xuống, hầu cho ai ăn chẳng hề chết. Ta là bánh sống từ trời xuống; nếu ai ăn bánh ấy, thì sẽ sống vô cùng; và bánh mà ta sẽ ban cho vì sự sống của thế gian tức là thịt ta.” (Giăng 6:49-51).

Ở đây, chúng ta thấy sự đối chiếu rõ ràng:

• Ma-na (Cựu Ước): Là vật chất, nuôi thân thể, chỉ duy trì sự sống tạm thời. Người ăn rồi cũng chết.
• Chúa Giê-xu (Tân Ước): Là thuộc linh, nuôi linh hồn, ban sự sống đời đời. Người ăn (tin nhận) sẽ sống mãi.

Từ Hy Lạp được dùng trong Giăng 6:51 cho “ăn” là “trōgō” (τρώγω), diễn tả hành động nhai, ăn một cách sốt sắng và liên tục. Điều này không nói về thánh lễ tiệc thánh theo nghi thức, mà về sự tiếp nhận và hiệp thông cá nhân, liên tục với Chúa Giê-xu Christ qua đức tin.

Ma-na không phải là sự chu cấp vĩnh viễn. Giô-suê 5:12 ghi lại một bước ngoặt quan trọng: “Ngày mai, sau khi ăn bánh của xứ ấy rồi, thì Ma-na hết. Dân Y-sơ-ra-ên không có Ma-na nữa, nhưng trong năm đó ăn sản vật của xứ Ca-na-an.”

Sự chấm dứt này mang ý nghĩa thần học sâu sắc. Ma-na là thức ăn cho hành trình, cho thời kỳ lưu lạc và chuẩn bị. Khi dân Chúa bước vào Đất Hứa, họ phải chuyển từ việc nhận lãnh thức ăn cách thụ động (lượm) sang chủ động trồng trọt và gặt hái từ đất đai Chúa ban. Đây là hình ảnh của sự trưởng thành thuộc linh: Chúa vẫn chu cấp, nhưng qua những phương cách mới, đòi hỏi sự lao động, trách nhiệm và đức tin trong một bối cảnh mới.

Câu chuyện về Ma-na không chỉ là lịch sử, mà còn là gương soi và lời chỉ dẫn quý báu cho đời sống chúng ta hôm nay.

1. Sự Nuôi Dưỡng Hàng Ngày Từ Lời Chúa: Cũng như dân Y-sơ-ra-ên phải ra lượm Ma-na mỗi sáng, chúng ta cần có thói quen tiếp nhận sự nuôi dưỡng thuộc linh hằng ngày từ Lời Chúa. Chúa Giê-xu phán: “Người ta sống chẳng phải chỉ nhờ bánh mà thôi, nhưng nhờ mọi lời nói ra từ miệng Đức Chúa Trời.” (Ma-thi-ơ 4:4). Một thì giờ tĩnh nguyện buổi sáng là thời điểm “lượm Ma-na” thiêng liêng, giúp chúng ta được no đủ và có sức lực cho những thử thách trong ngày.

2. Sự Phụ Thuộc Tuyệt Đối và Lòng Biết Ơn: Ma-na dạy chúng ta sống phụ thuộc từng ngày vào Chúa, không lo lắng về ngày mai (Ma-thi-ơ 6:34). Mỗi bữa ăn, mỗi sự chu cấp dù nhỏ đều là ân huệ từ Chúa, đáng để chúng ta dâng lời tạ ơn. Hãy tập nhìn thấy bàn tay chu cấp của Chúa trong mọi nhu cầu đời thường.

3. Vâng Giữ Lời Chúa và Nhịp Điệu Thuộc Linh: Quy luật về ngày Sa-bát và việc không được tích trữ Ma-na nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc vâng giữ các nguyên tắc của Chúa. Chúa ban cho chúng ta nhịp điệu của công việc và nghỉ ngơi, của nhận lãnh và tận hưởng. Phớt lờ nhịp điệu đó sẽ dẫn đến sự “hư thối” trong đời sống thuộc linh.

4. Chúa Giê-xu Là Nguồn No Đủ Duy Nhất: Bài học trọng tâm nhất là chúng ta cần tìm kiếm sự no đủ thật sự nơi Chúa Giê-xu Christ, chứ không phải nơi thế gian. Như lời Chúa phán với Sa-tan: “Có lời chép rằng: Người ta sống chẳng phải chỉ nhờ bánh mà thôi…” (Ma-thi-ơ 4:4). Sự thỏa lòng, ý nghĩa và hy vọng thật chỉ đến từ việc “ăn” Ngài – tức là tin cậy, vâng lời và hiệp thông mật thiết với Ngài mỗi ngày.

5. Chia Sẻ và Quan Tâm: Nguyên tắc “kẻ lượm nhiều cũng không dư, lượm ít cũng không thiếu” (Xuất Ê-díp-tô ký 16:18) dạy chúng ta về sự công bằng và chia sẻ trong cộng đồng đức tin. Chúa chu cấp đủ để chúng ta có thể chia sẻ cho những người đang “thiếu” xung quanh mình.

Ma-na là một minh chứng hùng hồn về tình yêu, sự chu cấp trung tín và quyền năng sáng tạo của Đức Chúa Trời. Nó cho thấy Ngài quan tâm đến những nhu cầu thiết thực nhất của con dân Ngài. Nhưng quan trọng hơn, Ma-na là một “dấu chỉ” (type) trong Cựu Ước, dẫn dắt chúng ta đến với “thực tại” (antitype) trong Tân Ước là Chúa Giê-xu Christ, Bánh Sự Sống từ trời xuống.

Ngày nay, chúng ta không còn tìm Ma-na trong đồng vắng, nhưng chúng ta có đặc ân được tiếp nhận chính Chúa Giê-xu, là Bánh Hằng Sống, mỗi ngày qua Lời Ngài và Thánh Linh Ngài. Ước mong mỗi chúng ta, như dân Y-sơ-ra-ên ngày xưa, thức dậy mỗi sớm mai với lòng khao khát được “lượm” Lời Chúa, được nuôi dưỡng bởi Ngài, và bước đi trong sự vâng phục, biết ơn, hoàn toàn phụ thuộc vào sự chu cấp diệu kỹ của Cha Thiên Thượng trên hành trình về với Đất Hứa thiêng liêng là Thiên đàng.