Tại Sao 'Ngươi Chớ Tham Lam' Lại Nằm Trong Mười Điều Răn?
Trong Mười Điều Răn được Đức Chúa Trời truyền phán trên núi Si-na-i, chín điều đầu tiên dường như tập trung vào những hành động cụ thể, hữu hình: thờ phượng, tôn kính Danh Chúa, giữ ngày Sa-bát, tôn trọng cha mẹ, không giết người, không ngoại tình, không trộm cướp, không làm chứng dối, và không tham muốn của người. Đến điều răn thứ mười, chúng ta bước vào một lãnh địu hoàn toàn khác: “Ngươi chớ tham lam…” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:17). Đây là điều răn duy nhất nhắm thẳng vào thế giới nội tâm, vào những động cơ thầm kín của tấm lòng. Tại sao một mệnh lệnh về tư tưởng và ước muốn bên trong lại được đặt ngang hàng với những cấm đoán về hành vi bên ngoài nghiêm trọng như giết người hay ngoại tình? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá chiều kích thần học, tâm linh và thực tiễn sâu sắc của điều răn thứ mười, qua đó hé lộ lý do căn cốt cho vị trí không thể thay thế của nó trong luật pháp đạo đức của Đức Chúa Trời.
Trong bản tiếng Hê-bơ-rơ, điều răn này sử dụng hai động từ mạnh mẽ: “khamad” (חָמַד) và “avah” (אָוָה). Xuất Ê-díp-tô Ký 20:17 chép: “Ngươi chớ tham lam (khamad) nhà kẻ lân cận ngươi; chớ tham lam (khamad) vợ người, hoặc tôi trai tớ gái, bò, lừa, hay là vật chi thuộc về kẻ lân cận ngươi.” Còn trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 5:21, có thêm từ “avah”: “Ngươi chớ tham muốn (avah) vợ của kẻ lân cận ngươi; chớ tham lam (khamad) nhà người, đồng ruộng...”.
“Khamad” không chỉ dừng lại ở sự thích thú đơn thuần. Nó mang nghĩa khao khát mãnh liệt, ước ao chiếm hữu, thèm muốn đến mức có thể dẫn đến hành động. Từ này được dùng trong Sáng Thế Ký 3:6 để miêu tả sự thu hút của trái cấm đối với bà Ê-va: “người đàn bà thấy trái của cây đó bộ ăn ngon... đáng ưa mà (nekhamad) để mở trí khôn.” Sự “đáng ưa mà” ấy chính là khamad – một sự thèm muốn dẫn đến hành vi phạm tội. “Avah” thì nhấn mạnh hơn đến sự khao khát, ước ao, mong mỏi một cách thiếu kiểm soát. Sự kết hợp của hai từ này vẽ nên bức tranh về một sự thèm muốn cháy bỏng, một lòng tham đặt ý muốn của mình lên trên mọi quy tắc và trên quyền lợi của người khác.
Điều đáng chú ý là danh sách đối tượng không được tham lam bao trùm mọi lĩnh vực: từ tài sản (nhà, đồng ruộng, bò, lừa), đến các mối quan hệ thuộc về người khác (vợ, tôi trai tớ gái). Nó bảo vệ toàn bộ cấu trúc xã hội và sự sở hữu được Chúa ban cho mỗi cá nhân trong giao ước. Lòng tham không chỉ nhìn vào vật vô tri, mà còn nhìn vào con người như một món đồ để sở hữu.
Chín điều răn đầu là những bức tường rào bảo vệ các mối quan hệ căn bản: với Chúa (điều 1-4), với gia đình (điều 5), và với người lân cận (điều 6-9). Điều răn thứ mười là nền móng ngầm bên dưới những bức tường ấy. Nó không nói về hành vi, mà nói về nguyên nhân của hành vi. Nó phơi bày gốc rễ của sự bất tuân trong chín điều kia.
Tham lam là bản chất của sự nổi loạn chống lại Đức Chúa Trời. Nó tuyên bố rằng những gì Ngài ban cho tôi là chưa đủ, rằng sự sắp đặt và chủ quyền của Ngài là không công bằng. Nó là biểu hiện của lòng không tin cậy và không thỏa lòng trong Chúa. Sứ đồ Phao-lô, một bậc thầy về luật pháp, đã nhận ra điều này khi ông viết: “Vả, tôi chẳng biết sự tham lam là gì, nếu luật pháp không phán rằng: Ngươi chớ tham lam” (Rô-ma 7:7). Điều răn này như một tấm gương, phơi bày tình trạng tội lỗi thầm kín trong lòng mà chúng ta có thể che giấu bằng những hành vi bề ngoài đạo đức.
Hãy quan sát mối liên hệ nhân quả:
- Tham lam tài sản người khác (Điều 10) có thể dẫn đến trộm cướp (Điều 8), làm chứng dối (Điều 9) để chiếm đoạt, thậm chí giết người (Điều 6) như trong câu chuyện vườn nho của Na-bốt (1 Các Vua 21).
- Tham lam vợ người khác (Điều 10) chính là bước đầu dẫn đến tư tưởng và hành vi ngoại tình (Điều 7), như Đa-vít đã thấy, tham muốn, rồi phạm tội với Bát-sê-ba (2 Sa-mu-ên 11).
- Tham lam cũng là một hình thức của thờ hình tượng (Điều 1-2). Phao-lô cảnh báo: “Sự tham lam cũng là thờ hình tượng” (Cô-lô-se 3:5). Khi chúng ta khao khát, tôn thờ và tìm kiếm sự thỏa mãn từ những điều thọ tạo thay vì từ Đấng Tạo Hóa, chúng ta đã đặt chúng lên ngôi vị của Đức Chúa Trời.
Vì vậy, điều răn “chớ tham lam” nằm ở vị trí cuối cùng không phải vì nó kém quan trọng, mà vì nó đóng ấn và thấm sâu vào toàn bộ bộ luật. Nó chỉ ra rằng sự vâng lời thật sự phải xuất phát từ một tấm lòng trong sạch, không chỉ từ hành vi tuân thủ bề ngoài. Chúa Giê-xu đã đào sâu nguyên tắc này trong Bài Giảng Trên Núi khi Ngài liên kết cơn giận với tội giết người, và ánh nhìn tham muốn với tội ngoại tình (Ma-thi-ơ 5:21-28).
Nếu điều răn thứ mười phơi bày căn bệnh, thì Phúc Âm chỉ ra phương thuốc. Luật pháp nói “chớ tham lam,” nhưng nó không ban cho chúng ta sức mạnh để tuân giữ. Chỉ có ân điển của Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ mới có thể biến đổi tấm lòng tham lam thành một tấm lòng biết ơn và thỏa lòng.
Sứ đồ Phao-lô làm chứng về bí quyết này: “Tôi đã tập hễ gặp cảnh ngộ nào, cũng thỏa lòng ở vậy. Tôi biết chịu nghèo hèn, cũng biết được dư dật. Trong mọi sự và mọi nơi, tôi đã tập cả, dù no hay đói, dù dư hay thiếu cũng được. Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi” (Phi-líp 4:11-13). Sự thỏa lòng của Cơ Đốc nhân không dựa trên hoàn cảnh hay tài sản tích lũy được, mà dựa trên mối liên hệ với Đấng Christ. Ngài là kho báu thật sự (Ma-thi-ơ 13:44).
Lời Chúa dạy chúng ta hãy “giữ đời mình cho khỏi sự tham lam” bằng cách thỏa lòng với những gì mình có, vì Chúa đã hứa: “Ta sẽ chẳng lìa ngươi đâu, chẳng bỏ ngươi đâu” (Hê-bơ-rơ 13:5). Sự thỏa lòng là hành động tin cậy rằng Đức Chúa Trời, là Cha yêu thương, biết điều gì là tốt nhất và sẽ cung ứng đầy đủ cho con cái Ngài (Ma-thi-ơ 6:25-33).
Do đó, chiến đấu với lòng tham không phải là nỗ lực tự kỷ ám thị, mà là một cuộc chiến thuộc linh nhờ cậy Thánh Linh để thay thế những ham muốn tội lỗi bằng tình yêu đối với Chúa và người lân cận. Khi chúng ta nhìn thấy mọi thứ mình có đều là ân điển (Gia-cơ 1:17), và mọi thứ người khác có cũng là sự ban cho từ tay Chúa, lòng tham sẽ nhường chỗ cho sự vui mừng, biết ơn và lòng rộng rãi.
Trong một thế giới luôn kích thích sự ham muốn qua quảng cáo, mạng xã hội và văn hóa tiêu thụ, điều răn “chớ tham lam” càng trở nên thiết yếu. Dưới đây là một số ứng dụng thực tế:
1. Tự Kiểm Tra Tấm Lòng Thường Xuyên: Hãy thành thật trước mặt Chúa. Sự thèm muốn của tôi thường hướng về điều gì? Danh vọng, tiền bạc, sự công nhận, đồ đạc, hình thể, hay mối quan hệ của người khác? Sự thèm muốn đó đang chi phối suy nghĩ và quyết định của tôi ra sao?
2. Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn Hằng Ngày: Thiết lập thói quen tạ ơn Chúa. Viết nhật ký biết ơn, dành thời gian mỗi ngày để suy ngẫm và cảm tạ về những phước hạnh cụ thể, dù nhỏ bé. Lòng biết ơn là kẻ thù của sự tham lam.
3. Thực Hành Sự Rộng Rãi và Chia Sẻ: Chủ động chia sẻ tài nguyên, thời gian và ân tứ Chúa ban. Sự rộng rãi phá vỡ quyền lực của lòng tham và khẳng định rằng chúng ta chỉ là quản gia của những gì Chúa giao. “Phước cho người nào hay thương xót kẻ khốn cùng!” (Châm Ngôn 14:21).
4. Đặt Giới Hạn Cho Sự Tiếp Xúc: Khôn ngoan trong việc sử dụng mạng xã hội, xem quảng cáo, hay đắm chìm trong những môi trường luôn so sánh và kích thích lòng ham muốn. “Hãy giữ mình về sự ham mê của đời nầy” (Lu-ca 21:34).
5. Tập Trung Vào Điều Vĩnh Cửu: Điều chỉnh lại thang giá trị của mình theo Lời Chúa. Chúa Giê-xu dạy: “Các ngươi chớ chứa của cải ở dưới đất... nhưng phải chứa của cải ở trên trời” (Ma-thi-ơ 6:19-20). Đầu tư thời gian và năng lượng vào Nước Trời, vào mối quan hệ với Chúa và vào việc gây dựng người khác.
6. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ và Chịu Trách Nhiệm: Chia sẻ cuộc chiến của mình với một người bạn đáng tin cậy trong Chúa, để cùng nhau cầu nguyện, khích lệ và chịu trách nhiệm.
Điều răn “Ngươi chớ tham lam” nằm trong Mười Điều Răn vì nó chạm đến trung tâm của vấn đề nhân loại: tấm lòng. Nó phơi bày sự bất toàn của chúng ta, cho thấy rằng ngay cả khi chúng ta có thể kiểm soát hành vi bên ngoài, chúng ta vẫn bị tội lỗi cai trị từ bên trong. Như một vị thầy thuốc thiêng liêng, luật pháp chẩn đoán chính xác căn bệnh chết người của lòng tham – vốn là gốc rễ của mọi sự bất tuân và bất hạnh.
Tuy nhiên, chúng ta không bị bỏ mặc trong sự bế tắc này. Chúa Giê-xu Christ đã đến không chỉ để làm trọn luật pháp cách hoàn hảo, mà còn để chịu hình phạt thay cho những tấm lòng tham lam bất tuân của chúng ta. Qua sự chết và sống lại của Ngài, Ngài ban cho chúng ta một tấm lòng mới (Ê-xê-chi-ên 36:26) và Thánh Linh Ngài ngự vào trong chúng ta. Thánh Linh ban quyền năng để chúng ta sống đời sống mới, trong đó sự thỏa lòng trong Chúa thay thế cho lòng tham vô đáy.
Do đó, điều răn thứ mười dẫn chúng ta thẳng đến thập tự giá. Nó buộc chúng ta phải nhìn nhận nhu cầu cần được giải cứu khỏi chính mình và chạy đến với ân điển của Đấng Christ. Khi chúng ta ở trong Ngài, chúng ta được tự do – không phải để thỏa mãn mọi ham muốn, mà được tự do khỏi sự cai trị của ham muốn ấy. Chúng ta được tự do để thỏa lòng, để biết ơn, và để yêu thương người lân cận cách chân thật, không còn bị thúc đẩy bởi lòng tham, nhưng bởi tình yêu của Đấng Christ tuôn đổ trong lòng chúng ta (Rô-ma 5:5). Đó là sự tự do đích thực mà điều răn “chớ tham lam” cuối cùng cũng chỉ về.