Tại sao rắn đồng được dùng để cứu dân Israel trong Dân số 21:8-9?

Trong hành trình của dân Y-sơ-ra-ên qua đồng vắng, một sự kiện lạ lùng và giàu hình bóng đã xảy ra, được chép trong Dân số ký 21:4-9. Giữa sự than trách, sự phán xét của Đức Chúa Trời, và lòng thương xót của Ngài, hình ảnh con rắn bằng đồng được dựng lên trên cây sào trở thành một trong những hình bóng rõ ràng và quan trọng nhất trong Cựu Ước về sự cứu chuộc của Đấng Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ý nghĩa thần học, và sự ứng nghiệm trọn vẹn của biểu tượng này trong Tân Ước, cùng những áp dụng thiết thực cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Đoạn Kinh Thánh then chốt được ghi lại như sau:

"Đức Giê-hô-va bèn sai con rắn lửa đến trong dân chúng; nó cắn dân đó đến nỗi người Y-sơ-ra-ên chết rất nhiều. Dân chúng bèn đến cùng Môi-se mà nói rằng: Chúng tôi có phạm tội, vì đã nói nghịch cùng Đức Giê-hô-va và người. Hãy cầu xin Đức Giê-hô-va để Ngài khiến rắn lìa xa chúng tôi. Môi-se cầu nguyện cho dân chúng. Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: Hãy làm lấy một con rắn lửa, và treo nó trên một cây sào. Nếu ai bị rắn cắn và nhìn xem con rắn đó, thì sẽ được sống. Môi-se bèn làm một con rắn bằng đồng, treo lên một cây sào; nếu người nào bị rắn cắn mà nhìn xem con rắn bằng đồng, thì được sống." (Dân số ký 21:6-9, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Sau nhiều năm lang thang trong đồng vắng, dân Y-sơ-ra-ên lại một lần nữa rơi vào vòng xoáy của sự oán trách và vô tín. Họ nói nghịch cùng Đức Chúa Trời và Môi-se, chán ghét thứ ma-na từ trời (từ "man hu" trong tiếng Hê-bơ-rơ, nghĩa là "cái gì đây?"). Sự phán xét đến dưới hình thức "hannechashim hasseraphim" – "những con rắn lửa" (hay "rắn cháy"). Từ "saraph" có nghĩa gốc là "thiêu đốt", mô tả cảm giác nóng rát từ nọc độc và có lẽ cả hình dáng rực lửa của chúng. Sự đoán phạt này công bình, vì nó đến từ chính tội lỗi của họ. Tuy nhiên, khi dân chúng ăn năn, Đức Chúa Trời đã cung ứng một phương cách cứu chữa kỳ diệu.

Việc Đức Giê-hô-va truyền lệnh làm một con rắn bằng đồng và treo lên cây sào chứa đựng nhiều tầng nghĩa thâm thúy:

1. Sự Đồng Hóa Với Sự Phán Xét: Đức Chúa Trời không truyền làm một biểu tượng khác (như con chiên, chim bồ câu), mà chính là hình con rắn – nguyên nhân gây ra sự chết. Con rắn bằng đồng là một bản sao vô hại của kẻ gây họa. Điều này nói lên một chân lý then chốt: Đấng Mê-si-a sẽ mang lấy chính bản chất tội lỗi và sự rủa sả mà chúng ta đáng gánh chịu. Ngài trở nên "tội lỗi" vì chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:21). Vật liệu bằng đồng (từ "nechosheth") trong Kinh Thánh thường tượng trưng cho sự phán xét (ví dụ: bàn thờ bằng đồng, bồn rửa bằng đồng). Con rắn đồng biểu thị rằng sự phán xét đã được thi hành, nhưng nay đã bị vô hiệu hóa và treo lên để mọi người nhìn thấy.

2. Phương Cách Cứu Chữa Đơn Giản Nhưng Điều Kiện: Phương thuốc cứu chữa không phải là một nghi thức phức tạp, một phương thuốc thảo dược, hay một công việc tự cứu. Đó chỉ là một hành động: "nhìn xem" (từ "nabat" - nhìn chăm, ngắm xem). Đây là hình ảnh sống động của sự cứu rỗi bởi đức tin. Người bị cắn không cần hiểu rõ cơ chế hóa học, không cần đưa ra công đức bù đắp; họ chỉ cần tin vào lời hứa của Đức Chúa Trời và hành động theo – nhìn lên con rắn đồng. Tuy nhiên, hành động "nhìn lên" này đòi hỏi sự khiêm nhường thừa nhận mình đang hấp hối và cần đến sự cứu chữa từ bên ngoài.

3. Được Treo Lên Trên Cây Sào: Việc treo con rắn lên một chỗ cao khiến nó có thể được nhìn thấy từ khắp trại quân. Đây là một sự công khai, phổ quát. Hơn nữa, trong văn hóa Do Thái, "treo lên trên cây" gắn liền với sự rủa sả (Phục truyền 21:23). Điều này báo trước cách mà Đấng Christ sẽ chịu chết – bị treo lên trên thập tự giá, mang lấy sự rủa sả thay cho chúng ta.

Sự kiện này không chỉ dừng lại ở một phép lạ trong lịch sử. Chính Chúa Giê-xu đã tuyên bố mình là sự ứng nghiệm trọn vẹn của hình bóng đó:

"Xưa Môi-se treo con rắn lên nơi đồng vắng thể nào, thì Con người cũng phải bị treo lên dường ấy, hầu cho hễ ai tin đến Ngài đều được sự sống đời đời." (Giăng 3:14-15)

Trong nguyên ngữ Hy Lạp, từ "treo lên" là "hypsōthēnai", mang cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng: được nâng lên cao (trên thập tự giá) và được tôn cao. Chúa Giê-xu đã trực tiếp so sánh sự kiện Ngài bị đóng đinh trên thập tự giá với việc Môi-se treo con rắn đồng lên. Sự tương đồng thật kỳ diệu:

• Nguyên nhân: Cả hai đều xuất phát từ tội lỗi của con người. Tội của Y-sơ-ra-ên dẫn đến rắn lửa; tội của cả nhân loại dẫn đến sự chết của Đấng Christ.
• Biểu tượng: Con rắn đồng là hình ảnh của sự phán xét được vô hiệu hóa; thập tự giá là nơi Đấng vô tội mang lấy sự phán xét của tội lỗi.
• Điều kiện: Nhìn lên con rắn đồng để được sống; tin (nhìn bằng đức tin) vào Chúa Giê-xu Christ để được sự sống đời đời.
• Phương cách: Đều là hành động đơn sơ của đức tin vào phương cách cứu rỗi do Đức Chúa Trời thiết lập, chứ không phải công việc của con người.

Sứ đồ Phao-lô cũng ám chỉ đến điều này khi viết: "Đấng Christ đã chuộc chúng ta khỏi sự rủa sả của luật pháp, bởi Ngài đã nên sự rủa sả vì chúng ta, – vì có lời chép: Đáng rủa thay là kẻ bị treo trên cây" (Ga-la-ti 3:13). Con rắn đồng bị treo lên, mang lấy hình tượng của sự rủa sả (rắn cắn), để những ai nhìn đến nó thì thoát khỏi sự rủa sả thật sự.

Đáng buồn thay, biểu tượng cứu rỗi này về sau đã bị con người biến thành vật thờ lạy. Trong 2 Các Vua 18:4, chúng ta đọc thấy Vua Ê-xê-chia "phá hủy con rắn bằng đồng mà Môi-se đã làm; vì cho đến khi ấy, dân Y-sơ-ra-ên vẫn xông hương cho nó." Đây là một bài học cảnh giác sâu sắc: ngay cả những phương tiện ân điển do chính Đức Chúa Trời lập nên cũng có thể bị con người thần thánh hóa và thờ phượng thay vì Đấng mà nó chỉ về. Con rắn đồng không có quyền năng tự thân; quyền năng đến từ lời hứa và mạng lịnh của Đức Chúa Trời đằng sau nó. Tương tự, thập tự giá, báp-têm, tiệc thánh... đều là những biểu tượng quý báu chỉ về Christ, nhưng chúng không phải là đối tượng để thờ phượng. Chúng ta phải luôn "nhìn xa hơn" biểu tượng để tập trung đức tin vào chính Chúa Giê-xu Christ.

Hình ảnh con rắn đồng không chỉ là một bài học lịch sử, mà còn là nguyên tắc sống động cho đức tin chúng ta ngày nay:

1. Nhận Biết Tội Lỗi và Hậu Quả Chết Người của Nó: Giống như dân Y-sơ-ra-ên phải thừa nhận "Chúng tôi có phạm tội", bước đầu tiên để được chữa lành là thành thật ăn năn về tội lỗi của mình. Nọc độc của tội lỗi đang hoành hành trong đời sống chúng ta, và giải pháp duy nhất không phải là cố gắng tự chữa trị, mà là quay về với phương cứu chữa của Đức Chúa Trời.

2. Tin Cậy Vào Phương Cách Cứu Rỗi Của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời đã chỉ định một cách cứu duy nhất: nhìn lên con rắn đồng. Ngày nay, Ngài cũng đã chỉ định một con đường duy nhất: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Giăng 14:6). Sự cứu rỗi đến bởi tin cậy hoàn toàn vào công lao của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá, không phải bởi công đức, nghi lễ, hay nỗ lực cá nhân.

3. Hành Động Của Đức Tin – "Nhìn Lên": Đức tin chân thật luôn dẫn đến hành động. "Nhìn lên" là hành động của sự đầu phục, của sự trông cậy. Trong đời sống hằng ngày, mỗi khi bị "cắn" bởi tội lỗi, thất bại, hay tuyệt vọng, lời kêu gọi dành cho chúng ta vẫn là: hãy nhìn lên Chúa Giê-xu, Đấng đã hoàn tất công việc cứu chuộc (Hê-bơ-rơ 12:2). Sự cầu nguyện, sự suy gẫm Lời Chúa, và sự thờ phượng chính là những cách chúng ta "nhìn lên" Ngài.

4. Rao Truyền Phương Cứu Chữa Có Thể Thấy Được: Con rắn đồng được treo cao để ai cũng có thể thấy. Hội Thánh được kêu gọi rao giảng Phúc Âm một cách rõ ràng và công khai, giương cao thập tự giá của Christ, để mọi người ở khắp mọi nơi có cơ hội "nhìn xem" và được cứu.

5. Cảnh Giác Về Sự Thờ Lạy Hình Tượng Tinh Thần: Bài học từ việc vua Ê-xê-chia phá hủy con rắn đồng nhắc nhở chúng ta đừng bao giờ đặt đức tin vào biểu tượng, nghi lễ, hay con người thay vì vào chính Đấng Christ. Mọi sự trong đời sống thuộc linh đều phải quy về Ngài.

Câu chuyện con rắn đồng trong Dân số ký 21 là một viên ngọc quý của sự mặc khải tiệm tiến. Nó cho thấy bản tính công bình và yêu thương của Đức Chúa Trời: Ngài không bỏ qua tội lỗi (sự phán xét bằng rắn lửa), nhưng Ngài cung ứng phương cách cứu chuộc (con rắn đồng). Hình ảnh này, được chính Con Đức Chúa Trời xác nhận, chiếu sáng lên thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ, nơi Đấng vô tội bị treo lên, mang lấy sự rủa sả và phán xét của tội lỗi thay cho chúng ta.

Lời mời gọi "Hãy nhìn xem" vẫn còn vang vọng đến hôm nay. Sự cứu rỗi được ban cho một cách nhưng không, nhưng nó đòi hỏi một đáp ứng của đức tin – đôi mắt của linh hồn phải nhìn xa khỏi chính mình và những nỗ lực tự cứu, để tập chú vào Đấng Christ và công trình trọn vẹn của Ngài. Ước mong mỗi chúng ta không chỉ hiểu biết sâu sắc về hình bóng lạ lùng này, mà còn sống trong niềm vui và sự tự do của những người đã được chữa lành bởi đã nhìn lên Đấng bị đóng đinh treo trên cây, và đã tìm thấy sự sống đời đời.