Có phải Kinh Thánh hướng dẫn chúng ta tha thứ và quên đi?
Vấn đề tha thứ là một trong những giáo lý nền tảng và thách thức nhất trong đời sống Cơ Đốc nhân. Khi bị tổn thương, câu hỏi thường trực là: “Tôi phải tha thứ đến mức nào? Và liệu tôi có phải quên đi những gì đã xảy ra không?”. Để trả lời thấu đáo, chúng ta cần lặn sâu vào Lời Chúa, khảo sát ngôn ngữ gốc, bối cảnh và toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh về ân điển và sự phục hồi.
Trước hết, Kinh Thánh dạy rõ ràng và dứt khoát về bổn phận tha thứ của con cái Chúa. Điều này không dựa trên cảm xúc, mà dựa trên bản tính và hành động của chính Đức Chúa Trời.
1. Nền Tảng Của Sự Tha Thứ: Sách Ê-phê-sô 4:32 viết: “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.” Câu Kinh Thánh này thiết lập nguyên tắc vàng: Chúng ta tha thứ vì chúng ta đã được tha thứ. Động từ Hy Lạp được dùng cho “tha thứ” ở đây là charizomai (χαρίζομαι), xuất phát từ charis (ân điển). Nó mang nghĩa “ban ơn cách nhưng không”, “tha thứ do ân điển”. Tha thứ của Cơ Đốc nhân không phải là một giao kèo dựa trên công đức, mà là một hành động ban ân điển, phản chiếu chính ân điển Chúa đã ban cho chúng ta.
2. Phạm Vi Của Sự Tha Thứ: Sứ đồ Phi-e-rơ từng hỏi Chúa Giê-xu: “Thưa Chúa, nếu anh em tôi phạm tội cùng tôi, thì tôi sẽ tha thứ cho người mấy lần? Có đến bảy lần chăng?” (Ma-thi-ơ 18:21). Trong văn hóa Do Thái thời đó, tha thứ ba lần đã được coi là đủ. Phi-e-rơ nghĩ mình rất rộng lượng khi đề xuất bảy lần. Nhưng Chúa Giê-xu đáp: “Ta không nói cùng ngươi rằng: đến bảy lần, nhưng đến bảy mươi lần bảy.” (Ma-thi-ơ 18:22). Con số 490 lần (70×7) là cách nói biểu trưng, hàm ý sự tha thứ phải là vô hạn, không đếm được. Nó không phải là một giới hạn cơ học, mà là một thái độ sống luôn sẵn sàng tha thứ.
3. Tính Nghiêm Trọng Của Việc Không Tha Thứ: Ngay sau đó, Chúa Giê-xu kể ngụ ngôn về đầy tớ không có lòng thương xót (Ma-thi-ơ 18:23-35). Người đầy tớ được chủ tha một món nợ khổng lồ (10,000 ta-lâng – một số tiền vô cùng lớn) nhưng lại không chịu tha một món nợ nhỏ của bạn mình. Kết luận của Chúa thật nghiêm khắc: “Nếu mỗi người trong các ngươi không hết lòng tha lỗi cho anh em mình, thì Cha ta ở trên trời cũng sẽ xử với các ngươi như vậy.” (Ma-thi-ơ 18:35). Điều này không có nghĩa sự cứu rỗi bị mất đi do không tha thứ, nhưng nó cho thấy một tấm lòng không tha thứ mâu thuẫn trầm trọng với bản chất của người đã được nhận lấy ân điển vô giá. Nó ngăn trở mối tương giao với Chúa và đem lại sự kỷ luật từ Ngài.
Vậy còn việc “quên đi”? Kinh Thánh có ra lệnh chúng ta phải xóa sạch ký ức không? Cần phải hiểu chính xác ngôn ngữ Kinh Thánh dùng khi mô tả sự tha thứ của Đức Chúa Trời.
1. Cách Đức Chúa Trời “Quên” Tội Lỗi Chúng Ta: Tiên tri Ê-sai tuyên bố lời của Đức Giê-hô-va: “Ấy chính Ta, là Đấng vì mình Ta mà xóa sự phạm tội ngươi, và không nhớ đến tội lỗi ngươi nữa.” (Ê-sai 43:25). Trong Tân Ước, sách Hê-bơ-rơ trích dẫn Giao Ước Mới: “Vì ta sẽ tha sự gian ác chúng nó, và không nhớ đến tội lỗi chúng nó nữa.” (Hê-bơ-rơ 8:12, xem thêm 10:17). Từ “nhớ” trong tiếng Hê-bơ-rơ là zakar (זָכַר), và trong tiếng Hy Lạp là mimnēskomai (μιμνῄσκομαι). Ở đây không nói về khả năng ghi nhớ thuộc về trí óc của Đức Chúa Trời toàn tri (Ngài biết mọi sự), mà nói về hành động có chủ ý không “nhắc lại”, không “lấy ra để buộc tội”, không để điều đó ảnh hưởng đến mối quan hệ hiện tại. Đức Chúa Trời quyết định không xử chúng ta dựa trên hồ sơ tội lỗi cũ.
2. Sự Khác Biệt Giữa Ký Ức và Sự Nhắc Lại Để Gây Thương Tổn: Con người chúng ta không thể xóa ký ức một cách cơ học như xóa file máy tính. Tuy nhiên, điều Kinh Thánh hướng đến là sự biến đổi trong cách chúng ta đối diện với ký ức đó. Khi chúng ta tha thứ thật sự, ký ức về sự tổn thương sẽ mất đi sức mạường gây đau đớn, phẫn nộ hay thù hận. Nó trở thành một phần của quá khứ đã được chữa lành, không còn khống chế hiện tại. Sứ đồ Phao-lô viết: “Hãy quên đi những điều ở đằng sau, mà bươn theo sự ở đằng trước.” (Phi-líp 3:13). Ngữ cảnh nói về những thành tựu tôn giáo trong quá khứ, nhưng nguyên tắc áp dụng được: chúng ta không để quá khứ (dù là tội lỗi mình hay tổn thương từ người khác) định hình và kéo lùi bước tiến thuộc linh.
3. Tha Thứ Không Đồng Nghĩa Với Sự Ngây Thơ Hay Bỏ Qua Hậu Quả: Tha thứ không có nghĩa là phủ nhận tội lỗi, cho phép lạm dụng tiếp diễn, hoặc bỏ qua các nguyên tắc khôn ngoan. Chúng ta có thể tha thứ cho một người trộm cắp nhưng vẫn cần có biện pháp an ninh. Chúng ta tha thứ cho người nói dối nhưng vẫn cần sự khôn ngoan trong việc tin cậy sau này. Điều này thể hiện sự khôn ngoan được Chúa ban, không phải là thiếu tha thứ.
Vậy, làm thế nào để sống điều này? Tha thứ thường là một hành trình, không phải một khoảnh khắc.
1. Tha Thứ Là Một Quyết Định, Không Nhất Thiết Là Một Cảm Xúc Tức Thì: Chúng ta bắt đầu bằng việc vâng lời Chúa. Dù cảm xúc còn đau đớn, giận dữ, chúng ta quỳ xuống và thưa với Chúa: “Con chọn tha thứ cho [tên người đó] vì tội [hành động đó], bởi vì Chúa đã tha thứ cho con.” Đây là hành động của ý chí, đặt trên nền tảng đức tin. Cảm xúc chữa lành sẽ theo sau sự vâng phục.
2. Cầu Nguyện Cho Người Đã Làm Tổn Thương Mình: Chúa Giê-xu dạy: “Hãy cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi.” (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho người đó là liều thuốc giải mạnh mẽ cho lòng oán giận. Khi chúng ta cầu xin phước lành và ơn cứu rỗi cho họ, tấm lòng chúng ta được Chúa biến đổi.
3. Trao Gánh Nặng Công Lý Cho Chúa: Một lý do khiến chúng ta khó “quên” là vì chúng ta muốn người đó phải trả giá. Kinh Thánh dạy: “Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho sự thạnh nộ của Đức Chúa Trời; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta, ta sẽ báo ứng.” (Rô-ma 12:19). Tha thứ là trao quyền xét đoán cho Đấng Công Bình tuyệt đối. Chúng ta được giải phóng khỏi gánh nặng phải làm quan tòa.
4. Cho Phép Thời Gian và Ân Điển Chữa Lành: Sự chữa lành cảm xúc và sự biến đổi ký ức cần thời gian. Đừng lên án bản thân nếu bạn vẫn cảm thấy đau. Hãy tiếp tục đem những cảm xúc đó đến với Chúa. Thánh Linh là Đấng Yên Ủi (Paraklētos) sẽ chữa lành những vết thương lòng (Thi Thiên 147:3).
Tóm lại, Kinh Thánh rõ ràng và mạnh mẽ hướng dẫn chúng ta phải tha thứ – đó là mệnh lệnh không điều kiện, xuất phát từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và ân điển Ngài dành cho chúng ta. Về việc “quên đi”, Kinh Thánh không đòi hỏi chúng ta phải xóa sạch ký ức theo nghĩa đen, nhưng kêu gọi chúng ta noi gương Đức Chúa Trời: quyết định không nhắc lại để buộc tội, không để quá khứ điều khiển hiện tại, và để ân điển Chúa biến đổi những ký ức đau thương thành chứng tích về sự tha thứ và chữa lành của Ngài.
Tha thứ không phải là một cảm xúc, mà là một lựa chọn của ý chí, được thực hiện trong đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ – Đấng đã tha thứ cho chúng ta một cách trọn vẹn trên thập tự giá. Và khi chúng ta bước đi trong sự vâng lời đó, chính Chúa sẽ thực hiện công việc kỳ diệu là chữa lành tấm lòng, để rồi chúng ta có thể thật sự “quên” theo cách của Ngài – không còn bị trói buộc, nhưng được tự do để yêu thương và bước tới.
“Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.” (Ê-phê-sô 4:32)