Trở lại con đường cũ nghĩa là gì?

Trong hành trình đức tin, một trong những mối nguy hiểm lớn nhất mà Cơ Đốc nhân phải đối mặt không phải là những thử thách bên ngoài, mà là sự cám dỗ quay lưng lại với lẽ thật và “trở lại con đường cũ”. Cụm từ này vang vọng trong lòng nhiều tín hữu, gợi lên nỗi sợ về một sự sa sút, thụt lùi thuộc linh. Nhưng ý nghĩa thần học và thực tiễn của nó là gì? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để làm sáng tỏ bản chất, nguyên nhân, hậu quả và con đường phục hồi từ hiện tượng thuộc linh nghiêm trọng này.

I. Định Nghĩa Kinh Thánh Về “Con Đường Cũ”

Trước hết, cần phân biệt giữa “con đường cũ” theo nghĩa tích cực và tiêu cực. Trong Giê-rê-mi 6:16, Đức Giê-hô-va phán: “Hãy đứng nơi các đường đi, nhìn xem, và tra hỏi về các nẻo đường cũ, xem thử đường tốt ở đâu; rồi hãy đi đường ấy, thì các ngươi sẽ được sự an nghỉ cho linh hồn mình.” Ở đây, “nẻo đường cũ” (בְּאָרְחוֹת עוֹלָם, *be’orḥot ‘olam*) ám chỉ các nguyên tắc đạo đức vĩnh cửu, lẽ thật đời đời của Đức Chúa Trời – đó là con đường của sự vâng phục và công bình. Đây là con đường chúng ta phải tìm kiếm và bước đi.

Tuy nhiên, thuật ngữ “trở lại con đường cũ” trong bối cảnh tiêu cực thường chỉ việc một người đã biết lẽ thật, đã từng bước đi trong ánh sáng của Đấng Christ, nhưng lại quay trở về lối sống cũ trong tối tăm, tội lỗi và xa cách Đức Chúa Trời. Đó là một sự “bội đạo” hay “từ bỏ đức tin” trên thực tế. Sứ đồ Phi-e-rơ đã mô tả chính xác hiện trạng này: “Vì sau khi họ đã thoát khỏi sự ô uế của thế gian, là nhờ sự nhận biết Chúa và Cứu Chúa chúng ta là Đức Chúa Jêsus Christ, lại vướng mắc và bị phục dưới những sự ấy một lần nữa, thì sự cuối cùng của họ trở nên xấu hơn lúc đầu” (II Phi-e-rơ 2:20, KTHĐ 1925).

Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, khái niệm này liên quan đến các từ như ἀποστρέφω (*apostrephō* – quay đi, từ bỏ; Công vụ 3:26) và ὑποστρέφω (*hypostrephō* – quay trở lại, trở về) thường trong ngữ cảnh quay về với những điều cũ. Nó mô tả một hành động có chủ ý, một sự đổi hướng thuộc linh từ Chúa về với thế gian.

II. Những Hình Ảnh Kinh Thánh Và Nguyên Nhân Của Việc Trở Lại Con Đường Cũ

Kinh Thánh cung cấp nhiều hình ảnh sinh động và ví dụ cảnh báo về hiện tượng này:

1. Con Lợn Đã Tắm Rửa Lại Đầm Mình Trong Vũng Bùn: Đây là hình ảnh chua xót mà Phi-e-rơ sử dụng (II Phi-e-rơ 2:22, trích từ Châm Ngôn 26:11). Nó mô tả bản chất tự nhiên chưa được biến đổi thật sự. Sau khi được “tắm rửa” bề ngoài bởi sự hiểu biết về Tin Lành, nhưng nếu lòng chưa được tái sinh, người ta sẽ trở về với bản chất tội lỗi (bùn) vì nơi đó họ cảm thấy “thoải mái”.

2. Đứa Con Hoang Đàng (Lu-ca 15:11-24): Đây là minh họa đầy đủ nhất. Người con đã rời bỏ nhà cha (hình bóng về sự xa cách Đức Chúa Trời), sống phung phí trong xa hoa, tội lỗi (con đường cũ của thế gian). Nguyên nhân xuất phát từ:
- Sự tự mãn, muốn tự quyết định đời mình (câu 12).
- Sự ham muốn những thứ thế gian hứa hẹn (câu 13).
- Sự quên đi ân huệ và sự chu cấp của người cha (câu 17).

3. Dân Y-sơ-ra-ên Trong Sách Các Quan Xét: Một chu kỳ lặp đi lặp lại: Phản bội Chúa → Bị hình phạt → Kêu cầu → Được giải cứu → Bình an → Lại phản bội. Họ liên tục “trở lại con đường cũ” của thờ hình tượng (Các Quan Xét 2:19). Nguyên nhân căn cơ được nêu: “Một thế hệ khác dấy lên… chẳng biết Đức Giê-hô-va, cũng chẳng biết các điều Ngài đã làm cho Y-sơ-ra-ên” (Các Quan Xét 2:10). Sự thiếu hiểu biết Kinh Thánh và không truyền lại đức tin cho thế hệ sau là nguyên nhân chính.

4. Các Tín Hữu Ga-la-ti: Họ khởi đầu bằng đức tin nơi ân điển, nhưng sau đó lại quay về với “con đường cũ” của việc cậy sự tuân giữ luật pháp để được xưng công bình. Sứ đồ Phao-lô đã nghiêm khắc quở trách: “Hỡi người Ga-la-ti ngu dốt kia… Sau khi đã khởi sự nhờ Thánh Linh, nay sao lại cậy xác thịt mà làm cho trọn?” (Ga-la-ti 3:1, 3). Nguyên nhân ở đây là giáo lý sai lầm và sự quyến dụ của những người dạy đạo giả.

5. Hội Thánh Ê-phê-sô Trong Khải Huyền: Chúa phán: “Hãy nhớ lại ngươi đã sa sút từ đâu! Hãy ăn năn và làm lại những công việc ban đầu của mình; bằng chẳng vậy, ta sẽ đến cùng ngươi, nếu ngươi không ăn năn, thì ta sẽ cất chân đèn ngươi khỏi chỗ nó” (Khải Huyền 2:5). Hội Thánh này đã đánh mất “tình yêu ban đầu”. Nguyên nhân là sự nguội lạnh trong mối tương giao với Chúa, dù họ vẫn giữ giáo lý thuần khiết và công việc (câu 2-3).

III. Hậu Quả Nghiêm Trọng Của Việc Trở Lại Con Đường Cũ

Kinh Thánh không hề xem nhẹ hậu quả của việc này. Đó không đơn thuần là một “sai lầm nhỏ” mà là một tình trạng thuộc linh nguy hiểm:

1. Sự Phán Xét Nặng Nề Hơn: Như Phi-e-rơ đã cảnh báo, “sự cuối cùng… xấu hơn lúc đầu” (II Phi-e-rơ 2:20). Người đã biết lẽ thật mà chối bỏ thì sự đoán phạt sẽ lớn hơn người chưa từng biết (Lu-ca 12:47-48). Hê-bơ-rơ 6:4-6 mô tả một tình trạng nghiêm trọng: những người đã nếm trải ân tứ thiên thượng, đã được sáng tỏ lẽ thật, mà lại vấp ngã, thì “không thể khiến họ lại ăn năn nữa” – ý nói việc phục hồi trở nên cực kỳ khó khăn vì lương tâm đã chai lì.

2. Sự Hủy Hoại Chính Mình Và Gây Vấp Phạm: Việc trở lại con đường cũ không chỉ hại bản thân mà còn làm gương xấu, khiến người ngoại và tín hữu non trẻ vấp phạm. “Nhưng ai làm cho một trong những đứa trẻ nầy đang tin Ta sa ngã, thì thà buộc cối đá lớn vào cổ nó mà ném nó xuống biển còn hơn” (Ma-thi-ơ 18:6).

3. Mất Đi Sự Bình An Và Kết Quả Thuộc Linh: Đứa con hoang đàng trong xứ xa lạ đã chịu đói khát, nhục nhã (Lu-ca 15:14-16). Trở lại con đường tội lỗi là chọn sự nô lệ thay cho tự do trong Chúa (Ga-la-ti 5:1).

IV. Làm Thế Nào Để Tránh Và Phục Hồi Khỏi Con Đường Cũ?

Tin Mừng không dừng lại ở sự cảnh báo, mà chỉ ra con đường của sự cảnh giác và phục hồi.

A. Phòng Ngừa – Xây Dựng Đời Sống Vững Vàng Trong Chúa:
1. Giữ Lấy Tình Yêu Ban Đầu: Đây là mệnh lệnh cho Hội Thánh Ê-phê-sô (Khải Huyền 2:4-5). Cần liên tục nuôi dưỡng mối tương giao cá nhân với Chúa Giê-xu qua sự cầu nguyện, tĩnh nguyện và vâng lời, không để sự phục vụ hay kiến thức thay thế cho tình yêu.
2. Ở Lại Trong Sự Dạy Dỗ Của Đấng Christ: Chúa Giê-xu phán: “Nếu các ngươi ở trong lời Ta, thì thật là môn đồ Ta; các ngươi sẽ biết lẽ thật, và lẽ thật sẽ buông tha các ngươi” (Giăng 8:31-32). Việc học, ghi nhớ và suy ngẫm Lời Chúa (*μελέω, *meletaō*) hàng ngày là hàng rào bảo vệ vững chắc.
3. Tương Giao Và Tự Xưng Tội Với Nhau: “Hãy xưng tội cùng nhau và cầu nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bệnh” (Gia-cơ 5:16). Sống trong sự minh bạch với những anh em trưởng thành thuộc linh giúp chúng ta không dễ dàng trượt ngã.
4. Mặc Lấy Áo Giáp Thuộc Linh: Trận chiến là thuộc linh. Phao-lô kêu gọi “hãy mang lấy mọi khí giới của Đức Chúa Trời, để được đứng vững mà địch cùng mưu kế của ma quỉ” (Ê-phê-sô 6:11). Đây là thái độ tích cực chiến đấu chống lại tội lỗi.

B. Phục Hồi – Con Đường Quay Trở Về Từ Con Đường Cũ:
1. Tỉnh Ngộ Và Ăn Năn: Bài học từ đứa con hoang đàng: “Nó tỉnh ngộ lại…” (Lu-ca 15:17). Bước đầu tiên là nhận ra sự sai trật của mình. Tiếng Hy Lạp cho “ăn năn” là μετανοέω (*metanoeō*), nghĩa là thay đổi tâm trí, đổi hướng. Đó là một quyết định dứt khoát quay lưng với tội lỗi và hướng về Chúa.
2. Đứng Dậy Và Trở Về Với Cha: “Ta sẽ đứng dậy, trở về cùng cha ta” (Lu-ca 15:18). Hành động cụ thể phải theo sau sự ăn năn trong lòng. Sự trở về này đầy khiêm nhường và thừa nhận tội lỗi (“Con đã phạm tội…”).
3. Tin Cậy Vào Ân Điển Và Sự Tha Thứ Của Chúa: Người con không dựa vào công đức (“xin xem con như một đứa làm mướn”) nhưng người cha đã chạy ra, ôm lấy và hôn con (câu 20). Đây là hình ảnh tuyệt vời của ân điển. “Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm sạch chúng ta khỏi mọi điều gian ác” (I Giăng 1:9). Chúa luôn sẵn lòng tiếp đón người ăn năn.
4. Tái Hội Nhập Vào Đời Sống Hội Thánh: Người cha mở tiệc ăn mừng (Lu-ca 15:23). Sự phục hồi trọn vẹn diễn ra trong cộng đồng của những người tin. Tìm kiếm sự giúp đỡ, khuyên bảo và cầu nguyện từ các mục sư, trưởng lão là điều cần thiết (Gia-cơ 5:14-15).

V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hôm Nay

1. Tự Kiểm Tra Thuộc Linh Định Kỳ: Hãy đặt câu hỏi: “Tình yêu của tôi dành cho Chúa và Lời Ngài có còn nồng nàn như ban đầu không? Tôi có đang thỏa hiệp với những thói quen, suy nghĩ cũ không?”.

2. Thiết Lập Các Mốc Rào Bảo Vệ: Xác định những “con đường cũ” dễ quyến rũ mình (ví dụ: phương tiện truyền thông không lành mạnh, mối quan hệ độc hại, lòng ham mê tiền bạc…) và chủ động tránh xa, tìm người bạn đức tin để được nhắc nhở.

3. Sống Trong Ánh Sáng: Đừng giấu giếm những đấu tranh. Tìm một người bạn đức tin đáng tin cậy để “xưng tội” và cùng nhau chịu trách nhiệm.

4. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Mới: Thay vì để tâm trí hướng về những điều cũ (“chớ làm theo đời nầy”), hãy chủ động “hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình” (Rô-ma 12:2). Lấp đầy tâm trí bằng Lời Chúa, thánh nhạc và những suy nghĩ chân thật, thanh sạch (Phi-líp 4:8).

5. Khi Vấp Ngã, Hãy Đứng Dậy Ngay Lập Tức: Đừng để tội lỗi nhỏ dẫn đến sự xa cách lớn. Áp dụng I Giăng 1:9 cách tức thì. Sự ăn năn càng chậm trễ, thì việc trở về càng khó khăn.

Kết Luận

“Trở lại con đường cũ” là một thuật ngữ mô tả thảm kịch thuộc linh khi một Cơ Đốc nhân quay lưng lại với sự sống trong ân điển để trở về với sự chết trong tội lỗi và xa cách Đức Chúa Trời. Nguyên nhân bắt nguồn từ sự nguội lạnh, giáo lý sai, hay sự quyến rũ của xác thịt. Hậu quả của nó là vô cùng nghiêm trọng. Tuy nhiên, ánh sáng của Tin Lành chiếu rọi ngay cả vào nơi tối tăm nhất: Con đường trở về luôn mở ra cho người thật lòng ăn năn. Cha Thiên Thượng vẫn đứng chờ, với vòng tay rộng mở của ân điển qua sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu Christ. Bài học cho mỗi chúng ta là phải “cầm giữ sự sống đời đời” (I Ti-mô-thê 6:12) cách tích cực, cảnh giác, và xây dựng đời sống mình vững chắc trên nền đá là Christ, hầu cho dù có trải qua bão tố, chúng ta vẫn đứng vững và không bao giờ quay trở lại con đường cũ của sự hư mất.

“Đấng đã gọi anh em là thành tín, chính Ngài sẽ làm việc đó.” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:24)