Tại sao một vị vua lại cưỡi lừa thay vì ngựa chiến (Xa-cha-ri 9:9-10)?

Trong dòng chảy lịch sử và văn hóa nhân loại, hình ảnh của một vị vua, một đấng cứu thế thường gắn liền với sức mạnh quân sự, sự oai phong lẫm liệt và phương tiện di chuyển biểu trưng cho quyền lực như ngựa chiến, xe trận. Thế nhưng, Kinh Thánh, qua lời tiên tri của Xa-cha-ri, lại phác họa một hình ảnh hoàn toàn trái ngược: Vị Vua của Si-ôn, Đấng Công Bình và Cứu Rỗi, sẽ khiêm nhường cưỡi một con lừa, thậm chí là một con lừa con. Sự tương phản này không phải là một chi tiết ngẫu nhiên hay thiếu sót, mà là một mặc khải thần học sâu sắc về bản chất vương quyền của Đấng Mê-si. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa đằng sau hình ảnh tưởng chừng nghịch lý ấy trong Xa-cha-ri 9:9-10, đối chiếu với sự ứng nghiệm trong Tân Ước và rút ra những bài học thiết thực cho đời sống đức tin hôm nay.

Để có nền tảng, chúng ta cùng đọc kỹ lời tiên tri then chốt:

"Hỡi con gái Si-ôn, hãy nức lòng mừng rỡ! Hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy trổi tiếng reo vui! Nầy, Vua ngươi đến với ngươi; Ngài là công bình và được cứu rỗi, nhu mì, cỡi lừa, tức là lừa con, con của lừa cái. Ngài sẽ cất binh khí khỏi Ép-ra-im và xe cộ khỏi Giê-ru-sa-lem; cung nói sự hòa bình sẽ bị cắt đứt khỏi các nước, và Ngài sẽ truyền sự hòa bình cho các dân tộc; quyền thế Ngài sẽ trải từ biển nầy đến biển kia, từ sông cho đến các đầu cùng đất."

Hai câu Kinh Thánh ngắn ngủi này chứa đựng một mật mã thần học đồ sộ. Chúng ta sẽ lần lượt giải mã từng lớp nghĩa.

Tiên tri Xa-cha-ri rao truyền sứ điệp này vào khoảng năm 520-518 TCN, sau thời kỳ lưu đày Ba-by-lôn, khi dân sót Y-sơ-ra-ên đang vật lộn để tái thiết Đền Thờ và thành Giê-ru-sa-lem hoang tàn. Trong bối cảnh ấy, niềm hy vọng về một vị vua thuộc dòng Đa-vít, một Đấng Mê-si giải phóng, là rất mãnh liệt. Người ta có thể mong đợi một lời tiên tri về một chiến binh oai hùng. Nhưng Xa-cha-ri công bố một hình ảnh hoàn toàn khác, đánh thẳng vào những kỳ vọng mang tính trần tục của con người.

Cần hiểu rõ ý nghĩa biểu tượng của "lừa" (חמור - *chamor*) và "ngựa chiến" trong văn hóa Cận Đông cổ đại và Kinh Thánh.

1. Lừa - Phương Tiện của Hòa Bình và Công Việc Hàng Ngày: - Biểu tượng của hòa bình: Khác với ngựa được nuôi chủ yếu cho chiến tranh, lừa là con vật phục vụ cho lao động, chở hàng hóa, và di chuyển trong đời sống dân sự. Một vị vua cưỡi lừa tuyên bố rằng ngài đến trong thái bình, không phải để gây chiến. - Dấu chỉ của khiêm nhường và tiếp cận được: Lừa là con vật thấp, chậm, không oai vệ. Việc cưỡi lừa, đặc biệt là "lừa con" (עיר - *'ayir*), nhấn mạnh sự nhu mì, khiêm tốn. Vị vua này không dùng uy quyền để áp đặt, nhưng trong sự thấp hèn, ngài đến gần dân chúng. - Liên hệ với Hoàng gia Đa-vít: Trong 1 Các Vua 1:33, 38, Vua Đa-vít truyền lệnh cho Sa-lô-môn, người kế vị, cưỡi trên con la của vua để được xức dầu. Hành động này có tính nghi lễ, biểu thị sự kế thừa ngôi vua một cách hòa bình. Đấng Mê-si, "Con của Đa-vít", cũng sẽ đến theo cách thức hòa bình và hợp pháp đó.

2. Ngựa Chiến - Biểu Tượng của Chiến Tranh và Quyền Lực Cưỡng Chế: - Ngựa trong Cựu Ước thường gắn liền với chiến tranh, sức mạnh quân sự, và đôi khi là sự kiêu ngạo loài người cậy vào sức mạnh vật chất (xem Thi thiên 20:7; 33:17; Châm ngôn 21:31). Xa-cha-ri 9:10 nói rõ: "Ngài sẽ cất binh khí khỏi Ép-ra-im và xe cộ khỏi Giê-ru-sa-lem". Vị Vua này không đến để sử dụng vũ khí của thế gian, nhưng để loại bỏ chúng.

Xa-cha-ri không chỉ mô tả phương tiện, mà còn định danh rõ ràng bản chất của Vị Vua này qua ba đặc điểm chính:

1. Công Bình (צַדִּיק - tsaddiq): Từ Hê-bơ-rơ tsaddiq không chỉ là "ngay thẳng" theo nghĩa pháp lý, mà còn mang nghĩa "ở trong mối quan hệ đúng đắn". Vị Vua này sẽ cai trị với sự công chính toàn hảo, thiết lập một trật tự đạo đức và thuộc linh đúng đắn cho dân sự Ngài.

2. Được Cứu Rỗi (יָשַׁע - nôsha): Có thể dịch sát là "được giải cứu" hoặc "mang sự cứu rỗi". Đây là một từ chơi chữ thú vị. Vị Vua vừa là Đấng mang ơn cứu rỗi đến, nhưng cũng chính Ngài là Đấng đã được (sẽ được) Đức Chúa Trời giải cứu khỏi sự chết (ám chỉ sự phục sinh). Ngài là Cứu Chúa đã kinh qua sự cứu rỗi.

3. Nhu Mì (עָנָו - anav): Đây là từ then chốt. Anav chỉ sự khiêm nhường, nhu mì, hạ mình. Nó không phải là sự yếu đuối, mà là sức mạnh được kiểm soát, sự tự nguyện hạ mình từ địa vị cao sang. Thuộc tính này giải thích tại sao Ngài lại chọn lừa con. Sự nhu mì là bản chất, và việc cưỡi lừa là biểu hiện ra ngoài của bản chất đó.

Lời tiên tri này được ứng nghiệm cách trọn vẹn và đầy kịch tính trong sự kiện Chúa Giê-xu vào thành Giê-ru-sa-lem trước lễ Vượt Qua (Ma-thi-ơ 21:1-11; Mác 11:1-11; Lu-ca 19:28-44; Giăng 12:12-19).

1. Sự Tuân Thủ Có Chủ Ý: Chúa Giê-xu chủ động sắp xếp để tìm một con lừa con, đúng như lời tiên tri. Ngài không bị động; Ngài chủ động hoàn thành kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Ma-thi-ơ (21:4-5) trích dẫn trực tiếp Xa-cha-ri 9:9, chứng minh rõ ràng Chúa Giê-xu chính là Vị Vua Mê-si được hứa.

2. Một Tuyên Bố Công Khai về Vương Quyền Mê-si: Hành động này là một tuyên ngôn thần học công khai. Vào thời điểm lễ Vượt Qua, khi thành Giê-ru-sa-lem đầy những người Do Thái kỳ vọng về một Đấng giải phóng chính trị, Chúa Giê-xu cưỡi lừa vào thành. Ngài tuyên bố mình là Vua, nhưng là một Vị Vua Hòa Bình, chứ không phải là một nhà cách mạng vũ trang. Dân chúng hiểu ý nghĩa này và trải áo cùng nhánh cây trên đường, reo hò "Hô-sa-na! Chúc phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến, là Vua của Y-sơ-ra-ên!" (Giăng 12:13).

3. Sự Đảo Lộn Các Giá Trị Thế Gian: Sự kiện này là đỉnh cao của thần học về "sự đảo ngược" trong Tin Mừng: Vị Vua của vũ trụ lại xuất hiện trong hình hài tôi tớ khiêm nhường (Phi-líp 2:6-8); Đấng ban sự sống lại sắp bị giết chết; Chiến thắng của Ngài không đạt được qua trận chiến, mà qua thập tự giá. Cây thập tự sẽ trở thành ngai vàng của Ngài.

Hình ảnh vua cưỡi lừa thay ngựa chiến dạy chúng ta những bài học căn bản về vương quyền của Đức Chúa Trời:

1. Vương Quốc của Ngài Không Thuộc Về Thế Gian Này (Giăng 18:36): Nó không được thiết lập hay duy trì bằng vũ lực, chính trị hay mưu kế loài người. Nó được thiết lập bởi sự công bình, nhu mì và hy sinh.

2. Quyền Năng Được Thể Hiện Qua Sự Yếu Đuối (2 Cô-rinh-tô 12:9): Sự "yếu đuối" của thập tự giá và sự khiêm nhường của con lừa lại là nơi quyền năng cứu rỗi vĩ đại nhất của Đức Chúa Trời được bày tỏ. Sức mạnh thật không phải là khả năng hủy diệt kẻ thù, mà là khả năng cứu vớt kẻ thù.

3. Sự Hòa Bình Thật Đến Từ Sự Công Bình và Hy Sinh: Hòa bình mà Vị Vua này đem đến (Xa-cha-ri 9:10) không phải là sự vắng bóng chiến tranh tạm thời, mà là shalom (שלום) trọn vẹn - sự hòa thuận với Đức Chúa Trời, với nhau và với chính mình. Hòa bình đó chỉ có được khi tội lỗi - nguyên nhân gốc rễ của mọi xung đột - được giải quyết qua sự hy sinh của chính Vị Vua ấy.

Lẽ thật này không chỉ dừng lại ở sự hiểu biết lịch sử hay thần học, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và suy nghĩ.

1. Theo Đuổi Sự Khiêm Nhường và Nhu Mì Trong Lối Sống: Chúa chúng ta là Vua Nhu Mì. Chúng ta, những công dân trong vương quốc Ngài, được kêu gọi mặc lấy tính nhu mì và khiêm nhường (Cô-lô-se 3:12). Trong gia đình, Hội Thánh, công sở, chúng ta không nên tìm cách thống trị, áp đặt hay phô trương quyền lực, nhưng phục vụ trong tinh thần hạ mình, như Chúa đã làm gương.

2. Chọn Lựa Các "Công Cụ" Hòa Bình Thay Vì "Vũ Khí" Thế Gian: Chúng ta thường bị cám dỗ sử dụng những "con ngựa chiến" của thế gian: quyền lực mạng xã hội, lời nói sắc bén làm tổn thương, thao túng cảm xúc, tranh giành địa vị, tích lũy của cải để tạo ảnh hưởng. Chúa kêu gọi chúng ta từ bỏ những "binh khí" đó và chọn "cưỡi lừa": sử dụng lời nói chân thật yêu thương, sự phục vụ âm thầm, lòng kiên nhẫn, và sự tha thứ để tạo ảnh hưởng cho Nước Trời.

3. Tin Cậy Vào Phương Cách Của Đức Chúa Trời, Ngay Cả Khi Nó Có Vẻ Nghịch Lý: Đường lối Đức Chúa Trời thường đi ngược lại sự khôn ngoan thế gian. Thập tự giá là sự điên rồ (1 Cô-rinh-tô 1:18). Sự thành công trong mắt Ngài có thể trông giống thất bại trong mắt người đời. Khi đối diện với nghịch cảnh, thay vì thắc mắc "Tại sao Chúa không dùng quyền năng can thiệp mạnh mẽ?", chúng ta học nhận biết quyền năng Ngài đang hành động trong sự yếu đuối, sự kiên nhẫn và lòng thương xót.

4. Rao Truyền Một Vị Cứu Chúa Khiêm Nhường: Khi giới thiệu Chúa Giê-xu cho người khác, chúng ta có thường tập trung vào hình ảnh một Đấng quyền năng, thành công, ban phước... mà bỏ quên hình ảnh một Vị Vua khiêm nhường, chịu khổ nạn không? Phúc Âm trọn vẹn bao gồm cả Vị Vua cưỡi lừa lên Giê-ru-sa-lem để chịu chết.

5. Sống Như Những Sứ Giả Hòa Bình: Vị Vua của chúng ta "sẽ truyền sự hòa bình cho các dân tộc". Chúng ta được giao phó chức vụ hòa giải (2 Cô-rinh-tô 5:18-20). Trong mọi mối quan hệ đổ vỡ, xung đột, chúng ta được kêu gọi trở thành những cây cầu của sự hòa giải và hòa bình, bắt chước Vua chúng ta.

Hình ảnh vị vua cưỡi lừa con trong Xa-cha-ri 9:9 không phải là một chi tiết nhỏ lạ lùng, mà là trung tâm của mặc khải về Đấng Mê-si. Nó phá vỡ mọi quan niệm của con người về quyền lực và vinh quang. Nó bày tỏ một Đức Chúa Trời mà quyền năng tối thượng lại được thể hiện qua sự yếu đuối tột cùng, vinh quang cao cả nhất lại ẩn giấu trong sự sỉ nhục của thập tự giá, và chiến thắng vĩ đại nhất lại đạt được qua sự đầu phục và hy sinh.

Chúa Giê-xu Christ, Vua của muôn vua, đã đến với chúng ta không trên lưng ngựa chiến để hủy diệt, nhưng trên lưng lừa con để cứu chuộc. Ngài mời gọi chúng ta bước vào vương quốc của sự hòa bình và khiêm nhường ấy. Ngày nay, Ngài vẫn đang cai trị với sự nhu mì và công bình đó. Và một ngày kia, khi Ngài trở lại, mọi mắt sẽ thấy Ngài, không còn trong hình ảnh của sự chịu khổ, mà trong vinh quang trọn vẹn của Đấng đã chiến thắng tội lỗi và sự chết bằng chính sự khiêm nhường và vâng phục của Ngài (Khải huyền 19:11-16). Cho đến ngày ấy, chúng ta được kêu gọi sống và bước đi theo dấu chân của Vị Vua Nhu Mì, Đấng đã cưỡi lừa con vì tình yêu dành cho chúng ta.