Bị bạo hành có phải là lý do phù hợp cho việc ly hôn không?

Vấn đề ly hôn trong cộng đồng Cơ Đốc luôn là một chủ đề phức tạp, đầy xúc cảm và đòi hỏi sự khám phá Kinh Thánh cách cẩn trọng, đầy lòng thương xót. Khi đối diện với thực tế đau lòng của bạo hành gia đình—bao gồm bạo hành thể xác, tinh thần, tình dục và kinh tế—nhiều tín hữu trung thành vật lộn với câu hỏi: Liệu Kinh Thánh có cho phép ly hôn trong hoàn cảnh này không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Lời Chúa, khảo sát các nguyên tắc nền tảng, phân tích ngôn ngữ nguyên bản và tìm kiếm sự hướng dẫn khôn ngoan cho một tình huống vừa liên quan đến sự thánh khiết của giao ước hôn nhân, vừa liên quan đến sự an toàn và phẩm giá của con người.

Trước khi đi vào trường hợp cụ thể, chúng ta phải thiết lập quan điểm Kinh Thánh căn bản. Hôn nhân được Đức Chúa Trời thiết lập như một giao ước (beriyth trong tiếng Hê-bơ-rơ) thánh và vĩnh viễn giữa một người nam và một người nữ (Sáng-thế Ký 2:24). Ma-la-chi 2:14 tuyên bố: "Đức Giê-hô-va làm chứng giữa ngươi và vợ của ngươi lúc tuổi trẻ, là người mà ngươi đã bội nghịch cùng, dẫu nàng là bạn ngươi và là vợ giao ước của ngươi." Hôn nhân mang hình ảnh của giao ước giữa Đấng Christ và Hội thánh (Ê-phê-sô 5:22-33).

Về ly hôn, Kinh Thánh Cựu Ước cho phép với những quy định nghiêm ngặt (Phục-truyền Luật-lệ Ký 24:1-4) vì lòng người cứng cỏi, nhưng đây không phải là ý muốn nguyên thủy của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 19:8). Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu tái khẳng định tính bất khả phân ly của hôn nhân và chỉ ra một ngoại lệ: "Nhưng ta phán cùng các ngươi: Nếu ai để vợ mình không phải vì cớ ngoại tình, mà cưới vợ khác, thì người ấy phạm tội tà dâm; và hễ ai cưới người đàn bà bị để, thì cũng phạm tội tà dâm." (Ma-thi-ơ 19:9). Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm, thêm một trường hợp khác: khi người không tin bỏ đi (chōrizō – phân rẽ, ly thân) (1 Cô-rinh-tô 7:15).

Trong khi từ "bạo hành" không xuất hiện trực tiếp trong các phân đoạn về ly hôn, Kinh Thánh đầy rẫy những lời lên án mạnh mẽ sự bạo ngược, hung bạo và thiếu tình yêu thương. Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần áp dụng việc giải kinh theo nguyên tắc (hermeneutics) và xem xét toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh.

1. Bản Chất Của Hôn Nhân Theo Đấng Christ: Hôn nhân Cơ Đốc được xây dựng trên nền tảng của tình yêu thương (agapē), sự tôn trọng và hy sinh. Ê-phê-sô 5:25-29 dạy người chồng phải yêu vợ "như chính mình Chúa yêu Hội thánh" và "như yêu chính thân mình". Hành vi bạo hành—dù là đánh đập, lăng mạ, kiểm soát, hay bỏ bê—là sự phản bội trắng trợn đối với mệnh lệnh này. Nó phá hủy chính bản chất của mối quan hệ "một thịt". Một người đang bạo hành không hề "yêu như Christ", mà đang hành động như kẻ thù của thập tự giá.

2. Nguyên Tắc Bảo Vệ Người Yếu Đuối và Bị Áp Bức: Toàn bộ Kinh Thánh cho thấy Đức Chúa Trời đứng về phía người bị áp bức, cô nhi, quả phụ và kẻ không có tiếng nói (Thi-thiên 82:3-4; Ê-sai 1:17; Gia-cơ 1:27). Thi-thiên 11:5 tuyên bố: "Đức Giê-hô-va đoán xét người công bình và kẻ ác; Ngài ghét linh hồn ưa sự hung bạo." Hành vi bạo hành trong gia đình là một hình thức hung bạo (chamas trong tiếng Hê-bơ-rơ, mang nghĩa bạo lực, bất công) rõ ràng. Giáo hội không thể đứng im và yêu cầu nạn nhân tiếp tục chịu đựng trong danh nghĩa "giữ giao ước", trong khi chính kẻ vi phạm đã hủy hoại giao ước đó bằng bạo lực.

3. Ý Nghĩa Của "Ngoại Tình" (Porneia) Trong Bối Cảnh Rộng Lớn Hơn: Từ Hy Lạp porneia (thường được dịch là "ngoại tình" trong Ma-thi-ơ 19:9) có nghĩa rộng hơn là hành vi tình dục ngoài hôn nhân. Nó bao hàm mọi hình thức tà dâm, trụy lạc, và sự bất khiết về tình dục. Một số học giả Kinh Thánh Tin Lành cho rằng, về mặt thần học, bạo hành nghiêm trọng và kéo dài—đặc biệt là bạo hành tình dục—có thể được xem là một sự phá vỡ giao ước tương đương về mặt tinh thần và thể xác. Hành vi bạo hành là một sự "ngoại tình" đối với giao ước tình yêu, sự chung thủy và chăm sóc. Nó là sự phản bội lời thề hứa bảo vệ và yêu thương. Tuy quan điểm này cần được xem xét thận trọng và không phải là sự đồng thuận của mọi hệ phái, nhưng nó đặt vấn đề vào bối cảnh của sự phá vỡ giao ước trọn vẹn.

Trong nhiều trường hợp, Kinh Thánh và sự khôn ngoan mục vụ chỉ ra sự cần thiết của việc phân biệt giữa ly thân (separation) và ly hôn chính thức (divorce).

• Ly Thân (Chia Ly Để Bảo Vệ): Đây là bước đầu tiên cấp thiết và hợp Kinh Thánh để bảo vệ tính mạng và sức khỏe tâm lý của nạn nhân và con cái. 1 Cô-rinh-tô 7:10-11 đề cập đến việc vợ không nên "lìa" (chōrizō - tách ra, ly thân) chồng, nhưng nếu đã lìa thì nên ở độc thân hoặc hòa thuận lại. Ngữ cảnh ở đây là sự bất hòa thông thường. Tuy nhiên, nguyên tắc cao hơn là bảo vệ sự sống. Sự ly thân trong trường hợp bạo hành là để ngăn chặn tội ác, cho kẻ bạo hành cơ hội ăn năn, và tạo không gian an toàn để tìm kiếm sự chữa lành và tư vấn.
• Ly Hôn: Đây thường là bước cuối cùng, sau khi mọi nỗ lực hòa giải và kỷ luật của Hội thánh (theo Ma-thi-ơ 18:15-17) đã thất bại, và người phối ngẫu bạo hành không chịu ăn năn, tiếp tục trong tội lỗi và nguy hiểm. Việc ly thân lâu dài trên thực tế đã làm tan vỡ mối quan hệ "một thịt". Khi đó, việc chính thức hóa sự tan vỡ đó (ly hôn) có thể được xem xét dưới ánh sáng của sự phá vỡ giao ước nghiêm trọng (như đã phân tích về porneia trong ý nghĩa rộng) và nguyên tắc "sự bình an" trong 1 Cô-rinh-tô 7:15: "Nhưng nếu người không tin muốn lìa, hãy để họ lìa; trong hoàn cảnh ấy, anh hay chị em không bị ràng buộc." Dù câu này nói về đức tin, nhưng nguyên tắc "không bị ràng buynh-buộc" (ou dedoulōtai - không bị nô lệ) có thể áp dụng cho tình huống một người bị nô lệ bởi sự sợ hãi và bạo lực, và người kia (kẻ bạo hành) đã tự đặt mình vào vị trí của "kẻ không tin" bằng cách khước từ hoàn toàn đường lối của Chúa.

Cho Người Đang Chịu Bạo Hành:

1. Ưu Tiên An Toàn: Hãy tìm cách đưa bản thân và con cái đến nơi an toàn ngay lập tức. Điều này không phải là tội lỗi, mà là sự khôn ngoan và tự vệ chính đáng (Truyền-đạo 7:12).
2. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ: Đừng im lặng. Hãy nói với những người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành và đáng tin cậy trong Hội thánh, cũng như liên hệ với cơ quan chức năng (nhà nước) nếu cần. Rô-ma 13:1-5 dạy về việc vâng phục nhà cầm quyền, là người "cầm gươm" để trừng phạt kẻ làm ác.
3. Cho Phép Bản Thân Được Chữa Lành: Bạn cần sự chăm sóc về tâm lý và thuộc linh. Hãy tìm kiếm sự tư vấn Cơ Đốc và cầu nguyện để kinh nghiệm sự chữa lành từ Chúa, Đấng "rịt những nỗi đau thương của lòng bị thương" (Thi-thiên 147:3).

Cho Hội Thánh và Người Lãnh Đạo:

1. Đừng Đổ Thêm Gánh Nặng: Tránh những câu nói chung chung như "hãy cố gắng hơn", "hãy vâng phục hơn", hay "hãy tha thứ và quay về". Điều này có thể khiến nạn nhân mắc kẹt trong vòng nguy hiểm.
2. Áp Dụng Kỷ Luật Hội Thánh: Phải đối diện với người bạo hành cách yêu thương nhưng dứt khoát, theo Ma-thi-ơ 18:15-17. Nếu họ không ăn năn, cần có những biện pháp kỷ luật, thậm chí cách ly khỏi sự hiệp thông (1 Cô-rinh-tô 5:11-13).
3. Hỗ Trợ Vật Chất và Tinh Thần: Hội thánh cần trở thành nơi nương náu thực tế, cung cấp chỗ ở tạm thời, hỗ trợ tài chính và sự bảo vệ cho nạn nhân và con cái của họ.

Câu hỏi về ly hôn vì lý do bạo hành không có câu trả lời đơn giản, dễ dãi. Kinh Thánh đề cao sự thánh khiết của hôn nhân, nhưng đồng thời cũng đề cao giá trị, sự an toàn và phẩm giá của mỗi cá nhân được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời. Bạo hành là một tội lỗi nghiêm trọng phá hủy giao ước từ bên trong.

Có thể kết luận rằng, trong khi Kinh Thánh không liệt kê trực tiếp "bạo hành" như một lý do ly hôn, thì các nguyên tắc Kinh Thánh về sự công bình, bảo vệ người yếu đuối, bản chất của tình yêu trong hôn nhân, và ý nghĩa đầy đủ của sự "phá vỡ giao ước" (porneia) cung cấp một nền tảng vững chắc để Hội thánh có thể xem xét và công nhận rằng, trong những trường hợp bạo hành nghiêm trọng, kéo dài và không ăn năn, sự ly thân vĩnh viễn (dẫn đến ly hôn trên pháp lý) không chỉ là một lựa chọn được cho phép, mà đôi khi còn là sự lựa chọn cần thiết để chấm dứt tội ác và bảo vệ sự sống.

Cuối cùng, chúng ta đứng trước ân điển của Đức Chúa Trời. Đối với nạn nhân, Chúa là Đấng Cứu Chuộc và là Đấng phán xét công bình. Ngài thấy, Ngài biết và Ngài ghét điều ác. Sự tha thứ không có nghĩa là phủ nhận sự thật hoặc quay trở lại tình huống nguy hiểm. Đối với người đã phạm tội bạo hành, con đường duy nhất là sự ăn năn thật lòng, thú tội và tìm kiếm sự biến đổi bởi quyền năng của Đấng Christ. Dù kết quả của hôn nhân là gì, sự hiện diện, sự chữa lành và sự bình an (shalom - sự trọn vẹn, an lành) của Chúa là sự trông cậy vững chắc cho mọi tấm lòng tan vỡ.

"Hỡi kẻ rất yêu dấu, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho sự thạnh nộ của Đức Chúa Trời; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta; ta sẽ báo ứng, Chúa phán vậy." (Rô-ma 12:19)