Mối Quan Hệ Cơ Đốc: Nền Tảng Kinh Thánh và Ứng Dụng Thực Tế
Trong hành trình đức tin, các mối quan hệ không chỉ là phần bổ sung mà chính là phương tiện Chúa dùng để gọt giũa, dạy dỗ và bày tỏ tình yêu thương của Ngài cho thế gian. Kinh Thánh, từ Sáng-thế-ký đến Khải-huyền, là một câu chuyện về các mối quan hệ: giữa Đức Chúa Trời với con người, giữa con người với nhau trong gia đình, Hội Thánh và xã hội. Một mối quan hệ Cơ Đốc chân chính phải lấy Đấng Christ làm trung tâm, được xây dựng trên nền tảng Lời Chúa và được Thánh Linh dẫn dắt. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các nguyên tắc Kinh Thánh, khai thác ngữ nghĩa gốc, và đưa ra những ứng dụng thiết thực để xây dựng những mối quan hệ vinh hiển Đức Chúa Trời.
Mọi mối quan hệ lành mạnh khác đều bắt nguồn từ một mối quan hệ đúng đắn với Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu phán: "Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà kính mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi" (Ma-thi-ơ 22:37). Động từ "kính mến" trong nguyên ngữ Hy Lạp là agapaō (ἀγαπάω), diễn tả một tình yêu có chủ ý, tự nguyện, vâng phục và hy sinh. Đây không phải tình cảm bột phát, mà là một sự lựa chọn dâng trọn con người mình cho Đấng Tạo Hóa. Tiên tri Giê-rê-mi cũng nhắc nhở: "Đức Giê-hô-va phán: Vả, ai khoe, hãy khoe về trí khôn mình biết ta, rằng ta là Đức Giê-hô-va, hay làm sự thương xót, chính trực, công bình trên đất; vì ta ưa thích những sự ấy" (Giê-rê-mi 9:24). Chìa khóa của mọi mối quan hệ thành công là biết Chúa – không chỉ biết về Ngài, mà kinh nghiệm Ngài là Đấng thương xót, chính trực và công bình trong đời sống mình.
Sự hiểu biết này được nuôi dưỡng qua thì giờ tĩnh nguyện cá nhân, học Lời Chúa (2 Ti-mô-thê 3:16-17) và sự thông công với Ngài qua sự cầu nguyện không thôi (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17). Khi mối quan hệ thẳng đứng (với Đức Chúa Trời) được ưu tiên, thì các mối quan hệ ngang (với người khác) mới có thể được điều chỉnh và chữa lành cách đúng đắn.
Sau điều răn thứ nhất, Chúa Giê-xu tiếp tục: "Còn điều răn thứ hai đây, cũng như vậy: Ngươi phải yêu kẻ lân cận như mình" (Ma-thi-ơ 22:39). Từ "yêu" ở đây cũng là agapaō, cho thấy tình yêu dành cho người lân cận phải cùng một bản chất với tình yêu dành cho Chúa – một sự lựa chọn hy sinh. Sứ đồ Giăng làm rõ hơn: "Nếu ai nói: Ta yêu Đức Chúa Trời, mà lại ghét anh em mình, thì là kẻ nói dối; vì kẻ nào chẳng yêu anh em mình thấy, thì không thể yêu Đức Chúa Trời mình chẳng thấy được" (1 Giăng 4:20). Mối quan hệ với Chúa và với anh em là hai mặt của một đồng tiền, không thể tách rời.
1. Tình Yêu Thương (Agapē - Ἀγάπη): Đây là từ then chốt. Trong 1 Cô-rinh-tô 13:4-7, sứ đồ Phao-lô mô tả đặc tính của tình yêu thương: "Tình yêu thương hay nhịn nhục; tình yêu thương hay nhân từ; tình yêu thương chẳng ghen tị, chẳng khoe mình, chẳng lên mình kiêu ngạo, chẳng làm điều trái phép, chẳng kiếm tư lợi, chẳng nóng giận, chẳng nghiền sự dữ, chẳng vui về điều không công bình, nhưng vui trong lẽ thật. Tình yêu thương hay dung thứ mọi sự, tin mọi sự, trông cậy mọi sự, nín chịu mọi sự." Đây chính là bản mô tả công việc của Thánh Linh trong lòng chúng ta, để chúng ta có thể yêu người khác cách siêu nhiên.
2. Sự Khiêm Nhường và Phục Vụ: Chúa Giê-xu đã lập một gương mẫu tối thượng: "Con người đã đến, không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc nhiều người" (Ma-thi-ơ 20:28). Trong tiếng Hy Lạp, "hầu việc" là diakoneō (διακονέω), từ cùng gốc với "chấp sự". Tinh thần phục vụ là cốt lõi của mối quan hệ Cơ Đốc. Phao-lô khuyên: "Vậy, trong anh em phải có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có, Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời... song Ngài tự hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự" (Phi-líp 2:5-8).
3. Sự Tha Thứ: Đây không phải là một lựa chọn, mà là mệnh lệnh. Chúa dạy: "Vả, nếu các ngươi tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ tha thứ các ngươi. Song nếu không tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi cũng sẽ không tha lỗi cho các ngươi" (Ma-thi-ơ 6:14-15). Từ "tha" trong nguyên ngữ là aphiēmi (ἀφίημι), có nghĩa là "thả ra, buông bỏ, từ bỏ quyền đòi hỏi". Tha thứ là một hành động của ý chí, phóng thích người đã phạm lỗi với mình khỏi món nợ tình cảm hay đạo đức, dựa trên nền tảng chính chúng ta đã được Chúa tha thứ vô điều kiện (Ê-phê-sô 4:32).
A. Hôn Nhân và Gia Đình: Hôn nhân Cơ Đốc không phải là một khế ước giữa hai người, mà là một giao ước (berith trong tiếng Hê-bơ-rơ) có Đức Chúa Trời làm nhân chứng và trung tâm. Sáng-thế-ký 2:24 chép: "Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu với vợ mình, và cả hai sẽ nên một thịt". "Dính díu" (hay "kết hiệp") trong tiếng Hê-bơ-rơ là dabaq (דָּבַק), nghĩa là gắn chặt, bám lấy, kết dính. Đây là một sự kết hợp thuộc linh, tâm lý và thể xác sâu sắc.
Kinh Thánh đưa ra các vai trò rõ ràng với tinh thần hỗ tương: "Hỡi kẻ làm vợ, hãy vâng phục chồng mình như vâng phục Chúa... Hỡi kẻ làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình vì Hội thánh" (Ê-phê-sô 5:22, 25). Sự vâng phục của người vợ (hypotassō - ὑποτάσσω) không phải là sự hạ mình nô lệ, mà là sự thuận phục tự nguyện trong trật tự của Đức Chúa Trời. Tình yêu của người chồng (agapaō) phải là mẫu mực hy sinh, thánh hóa và chăm sóc như Đấng Christ đối với Hội Thánh.
B. Quan Hệ Trong Hội Thánh (Tình Anh Em): Hội Thánh là thân thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:27). Các mối quan hệ trong Hội Thánh được đặc trưng bởi:
Sự cảm thông và yêu thương anh em: "Hãy yêu mến anh em... Hãy có lòng yêu mến anh em" (1 Phi-e-rơ 1:22). Từ "yêu mến anh em" là philadelphia (φιλαδελφία), tình yêu giữa những người trong gia đình đức tin.
Sự khích lệ và gây dựng: "Vậy thì, hãy tìm cách khích lệ lẫn nhau để gây dựng cho nhau" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:11).
Sự khiêm tốn và nhường nhịn: "Hãy lấy lòng khiêm nhường mà xem người khác như tôn trọng hơn mình" (Phi-líp 2:3).
Sự sửa phạt trong tình yêu thương: Khi anh em phạm tội, quy trình được Chúa dạy là trực tiếp, riêng tư, rồi mới đem ra với một hai người, và sau cùng là với Hội Thánh (Ma-thi-ơ 18:15-17), với mục đích tối hậu là "được lại anh em mình" chứ không phải hạ nhục.
C. Quan Hệ Với Người Ngoài (Bạn Bè, Đồng Nghiệp, Người Lân Cận): Người tin Chúa được gọi là "muối của đất" và "sự sáng của thế gian" (Ma-thi-ơ 5:13-14). Điều này đòi hỏi một đời sống chính trực, đáng tin cậy và có sản phẩm tốt. Châm-ngôn 13:20 dạy: "Ai giao du với người khôn ngoan, trở nên khôn ngoan; nhưng kẻ làm bạn với bọn điên cuồng sẽ bị tàn hại". Điều này nhấn mạnh sự lựa chọn bạn bè khôn ngoan, nhưng không có nghĩa là chúng ta hoàn toàn cách ly với người chưa tin. Trái lại, chúng ta phải tiếp xúc với họ với thái độ ân cần, sẵn sàng làm chứng về hy vọng trong chúng ta (1 Phi-e-rơ 3:15), nhưng không để bị "đồng hóa" bởi thế gian (Rô-ma 12:2).
Không có mối quan hệ nào là hoàn hảo vì con người vẫn còn tội lỗi. Xung đột là không thể tránh khỏi, nhưng Kinh Thánh cung cấp con đường giải quyết:
1. Xét Đoán Chính Mình Trước: Chúa Giê-xu dạy: "Hỡi kẻ giả hình! trước hết phải lấy cây đà khỏi mắt mình đi, rồi mới thấy rõ mà lấy cái rác ra khỏi mắt anh em mình" (Ma-thi-ơ 7:5). Trước khi chỉ trích người khác, chúng ta phải thành thật với tội lỗi và thiên kiến của chính mình.
2. Đi Đến Với Người Ấy Cách Cá Nhân và Kịp Thời: "Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách người khi chỉ có một mình ngươi với người đó" (Ma-thi-ơ 18:15). Mục đích là hòa giải, không phải tranh luận thắng thua.
3. Mưu Cầu Sự Hòa Thuận: "Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người" (Rô-ma 12:18). Người tin Chúa phải chủ động tìm kiếm hòa bình.
4. Gánh Vác Nhau và Cầu Thay: "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ" (Ga-la-ti 6:2). Điều này đòi hỏi lòng trắc ẩn và sự cầu nguyện chân thành cho người đang tranh chiến hoặc đã làm tổn thương mình.
Để những nguyên tắc trên không chỉ là lý thuyết, chúng ta cần áp dụng cụ thể:
1. Thiết Lập Thói Quen Thuộc Linh Cá Nhân: Dành thì giờ mỗi ngày đọc Kinh Thánh và cầu nguyện. Đây là nguồn sức mạnh và sự khôn ngoan để đối diện với mọi tương tác.
2. Thực Hành Lắng Nghe Chủ Động: "Mọi người nên mau nghe, chậm nói, chậm giận" (Gia-cơ 1:19). Hãy tập trung lắng nghe để hiểu, thay vì chỉ chờ đợi để đáp trả.
3. Sử Dụng Ngôn Ngữ Xây Dựng: "Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến" (Ê-phê-sô 4:29).
4. Làm Người Khởi Xướng Sự Hòa Giải: Nếu bạn có mối bất hòa với ai, dù ai là người có lỗi, hãy cầu nguyện và chủ động bước đến (theo nguyên tắc Ma-thi-ơ 5:23-24) để giải quyết.
5. Tìm Kiếm và Duy Trì Sự Thông Công Lành Mạnh: Gắn bó với một Hội Thánh địa phương, tham gia nhóm nhỏ, và có những người bạn đồng hành thuộc linh có thể nói lời sự thật trong tình yêu thương cho bạn (Châm-ngôn 27:17).
6. Đặt Ranh Giới Lành Mạnh: Yêu thương không có nghĩa là cho phép người khác lạm dụng hay vi phạm nguyên tắc Kinh Thánh. Đôi khi, yêu thương có nghĩa là nói "không" hoặc tạm lùi lại để bảo vệ sự lành mạnh thuộc linh và tâm lý (xem xét nguyên tắc trong 1 Cô-rinh-tô 5:9-13 về việc tránh xa người xưng mình là anh em mà sống trong tội).
Các mối quan hệ Cơ Đốc là phòng thí nghiệm thực tế nhất nơi đức tin của chúng ta được thể hiện và tôi luyện. Chúng không dựa trên cảm xúc chóng tàn, mà trên những nguyên tắc vĩnh cửu của Lời Đức Chúa Trời và được ban sức bởi Thánh Linh Ngài. Khi chúng ta quyết tâm lấy Đấng Christ làm mẫu mực – yêu thương như Ngài đã yêu, tha thứ như Ngài đã tha, phục vụ như Ngài đã phục vụ – thì những mối quan hệ của chúng ta sẽ trở thành chứng cớ sống động về quyền năng biến đổi của Phúc Âm. Hãy nhớ lời hứa trong Châm-ngôn 3:3-4: "Sự nhân từ và chân thật chớ lìa bỏ ngươi; hãy đeo nó vào cổ, ghi nó nơi bia lòng ngươi. Như vậy, ngươi sẽ được ơn và có sự khôn ngoan thật trước mặt Đức Chúa Trời và loài người". Ước mong mỗi chúng ta trở nên những người xây dựng các mối quan hệ đẹp lòng Đức Chúa Trời, góp phần mở rộng Vương Quốc của Ngài trên đất.