Làm Sao Nhận Biết Giáo Sư Giả Và Tiên Tri Giả?
Trong bối cảnh tôn giáo đa dạng và phức tạp ngày nay, lời cảnh báo của Chúa Giê-xu cách đây hai nghìn năm vẫn vang vọng một cách sắc bén và thời sự: “Hãy coi chừng tiên tri giả, là những kẻ mang lốt chiên đến cùng các ngươi, song bề trong thật là muông sói hay cắn xé” (Ma-thi-ơ 7:15). Vấn đề giáo sư giả (false teachers) và tiên tri giả (false prophets) không phải là mối đe dọa ngoại vi, mà là một cuộc chiến thuộc linh trọng tâm mà mỗi Cơ Đốc nhân cần được trang bị để đối diện. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá các dấu hiệu nhận biết, động cơ, hậu quả và cách thức đối phó theo tiêu chuẩn Lời Đức Chúa Trời.
I. Lời Cảnh Báo Khẩn Thiết Từ Chúa Giê-xu Và Các Sứ Đồ
Kinh Thánh không hề giấu giếm sự hiện diện của những giáo lý sai lầm. Trái lại, từ Chúa Giê-xu cho đến các sứ đồ Phao-lô, Phi-e-rơ, Giăng đều dành những lời cảnh báo rõ ràng và mạnh mẽ.
Chúa Giê-xu cảnh báo rằng những kẻ giả mạo này sẽ xuất hiện và nhiều người sẽ bị lừa gạt: “Vì nhiều christ giả và tiên tri giả sẽ dấy lên, làm những dấu lớn, phép lạ, nếu có thể được thì họ cũng đến dỗ chính những người được chọn.” (Ma-thi-ơ 24:24). Điều đáng chú ý là họ không phải là những kẻ tầm thường; họ có thể làm những “dấu lớn, phép lạ” (σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα - sēmeia megala kai terata) để tăng thêm uy tín cho sự lừa dối của mình.
Sứ đồ Phi-e-rơ cũng đồng thanh cảnh báo: “Nhưng cũng như xưa có tiên tri giả trong dân, thì cũng sẽ có giáo sư giả trong anh em, là những kẻ sẽ truyền sự hủy diệt theo ý riêng mình. Họ chối Chúa đã chuộc mình, tự mình chuốc lấy sự hủy diệt cách mau chóng, và có nhiều kẻ sẽ theo họ trong sự dâm dục mình.” (2 Phi-e-rơ 2:1-2). Từ ngữ “giáo sư giả” trong nguyên văn Hy Lạp là ψευδοδιδάσκαλοι (pseudodidaskaloi), kết hợp từ pseudo (giả dối) và didaskalos (giáo sư). Họ là những bậc thầy của sự giả dối.
Sứ đồ Phao-lô thì nhấn mạnh đến mục đích của họ: “Vì những kẻ đó chẳng hầu việc Đấng Christ, Chúa chúng ta, song hầu việc cái bụng mình, và lấy những lời ngọt ngào dua nịnh dỗ dành lòng kẻ thật thà.” (Rô-ma 16:18). Động cơ phục vụ bản thân (τῇ ἑαυτῶν κοιλίᾳ - tē heautōn koilia) là then chốt.
II. Những Dấu Hiệu Nhận Biết Cốt Lõi Theo Kinh Thánh
Chúa Giê-xu đã đưa ra nguyên tắc vàng để nhận diện: “Các ngươi nhờ những trái nó mà nhận biết được... Hễ cây tốt thì sanh trái tốt, cây xấu thì sanh trái xấu.” (Ma-thi-ơ 7:16-17). “Trái” (καρπός - karpos) ở đây không chỉ là lời nói hay phép lạ, mà là toàn bộ cuộc đời, nhân cách, đạo đức, và kết quả lâu dài từ sự dạy dỗ của họ. Cụ thể, chúng ta có thể kiểm tra qua các phương diện sau:
1. Kiểm Tra Giáo Lý (Thần Học Về Đấng Christ Và Sự Cứu Rỗi)
Đây là tiêu chuẩn tối thượng và rõ ràng nhất. Sứ đồ Giăng viết: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ. Bởi điều nầy, hãy nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần ấy là bởi Đức Chúa Trời; còn thần nào không xưng Đức Chúa Jêsus, chẳng phải bởi Đức Chúa Trời.” (1 Giăng 4:1-3). Chìa khóa nằm ở chữ “xưng” (ὁμολογέω - homologeō), có nghĩa là công khai thừa nhận, đồng ý. Một giáo sư thật phải công khai, rõ ràng xưng nhận Đức Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời, đã nhập thể làm người (Giăng 1:14), chịu chết đền tội, sống lại và là Đấng Cứu Rỗi duy nhất.
Bất cứ giáo lý nào giảm bớt thần tính của Đấng Christ, phủ nhận sự nhập thể bằng xương bằng thịt, xem sự chết của Ngài chỉ là biểu tượng, hoặc phủ nhận sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin nơi ân điển (Ê-phê-sô 2:8-9) mà thêm vào các việc làm, nghi lễ, đều là dấu hiệu của sự giả dối. Phao-lô nghiêm khắc tuyên bố: “Nhưng nếu có ai, hoặc chính chúng tôi, hoặc thiên sứ trên trời, truyền cho anh em một tin lành nào khác với Tin Lành chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-them!” (Ga-la-ti 1:8). Tin Lành “khác” ở đây (ἕτερον - heteron) nghĩa là một tin tốt khác về bản chất, không chỉ khác về hình thức.
2. Kiểm Tra Động Cơ Và Đời Sống (Đạo Đức Và Tính Cách)
Giáo lý sai dẫn đến đời sống sai. Sứ đồ Phi-e-rơ miêu tả chi tiết: “Họ có lòng tham lam, lấy lời giả dối mà đòi tiền anh em.” (2 Phi-e-rơ 2:3). Từ “tham lam” (πλεονεξίᾳ - pleonexia) chỉ sự ham muốn có nhiều hơn, tham lam của cải. Họ xem thuộc linh như một nghề kiếm tiền (Tít 1:11). Đời sống họ thường phô trương, xa hoa, đòi hỏi sự phục vụ và tôn kính đặc biệt.
Họ cũng “tự ý hạ mình, thờ lạy các thiên sứ” (Cô-lô-se 2:18), tức là đề cao những sự hiện thấy, khải tượng ngoài Kinh Thánh, hoặc đề cao bản thân họ như một con người đặc biệt được mặc khải riêng. Họ “không gắn bó với Đầu là Đấng Christ” (Cô-lô-se 2:19), mà muốn tạo ra một nhóm tín đồ trung thành với cá nhân họ hơn là với Hội Thánh phổ thông và Chúa Giê-xu.
3. Kiểm Tra Quả (Ảnh Hưởng Và Kết Quả Lâu Dài)
Chúa Giê-xu phán: “Cây tốt chẳng sanh trái xấu, cây xấu cũng chẳng sanh trái tốt.” (Lu-ca 6:43). Một mục vụ thật sẽ sản sinh ra những tín đồ trưởng thành, có đời sống thánh khiết, yêu thương, hiệp một, và nhiệt thành với Đấng Christ. Ngược lại, giáo sư giả thường gây ra chia rẽ, bè đảng, nghi ngờ, và tạo nên những tín đồ lệ thuộc vào con người, sợ hãi, hoặc tự tôn vì nghĩ mình có “sự hiểu biết đặc biệt”. Họ thường hứa hẹn sự giàu có, sức khỏe, và thành công thế tục như một phần tất yếu của đức tin, bóp méo lẽ thật về thập tự giá và sự chịu khó theo Chúa.
III. Thử Các Thần – Phương Pháp Thực Hành Cho Mỗi Tín Đồ
Sứ đồ Giăng không chỉ ra lệnh “đừng tin”, mà ra lệnh tích cực hơn: “Hãy thử cho biết” (δοκιμάζετε - dokimazete) (1 Giăng 4:1). Động từ này trong tiếng Hy Lạp mang ý nghĩa kiểm tra, thẩm định, như người ta thử vàng để biết độ tinh khiết. Mỗi tín đồ phải có trách nhiệm cá nhân này.
1. Đối Chiếu Mọi Điều Dạy Dỗ Với Kinh Thánh: Gương mẫu nhất là người Bê-rê: “Vừa mới nghe xong, hằng ngày tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng.” (Công vụ 17:11). “Tra xem” (ἀνακρίνοντες - anakrinontes) nghĩa là khảo sát kỹ lưỡng, chất vấn. Chúng ta cần có tinh thần Bê-rê: lắng nghe nhưng luôn đối chiếu với Lời Chúa như thẩm quyền tối cao. Một giáo sư thật sẽ khuyến khích bạn làm điều này, còn giáo sư giả sẽ yêu cầu bạn tin cậy vào “sự mặc khải” hay uy tín cá nhân của họ hơn là Kinh Thánh.
2. Quan Sát Sự Trung Tín Với Phúc Âm Thuần Túy: Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: “Hãy giữ lấy phận sự con, đừng mắc tội, chớ làm đều chi vô ý, hãy giữ mình thanh sạch. Những kẻ giả hình kia, hãy xa lánh đi.” (1 Ti-mô-thê 4:6-7; 2 Ti-mô-thê 3:5). Phúc Âm thuần túy luôn tôn cao Đấng Christ, hạ thấp con người, đề cao thập tự giá, và mời gọi sự ăn năn, tin cậy. Bất kỳ sứ điệp nào làm giảm nhẹ tội lỗi, đề cao tiềm năng con người, hoặc biến Phúc Âm thành công thức cho thành công thế tục, đều cần được xem xét lại.
3. Cầu Nguyện Và Nương Dựa Vào Sự Dẫn Dắt Của Thánh Linh: Chúa Giê-xu hứa: “Khi nào Thần lẽ thật sẽ đến, thì Ngài dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật.” (Giăng 16:13). Thánh Linh là Thần lẽ thật, Ngài sẽ giúp chúng ta phân biệt. Sự nhạy bén thuộc linh được vun trồng qua đời sống cầu nguyện, thờ phượng và vâng phục Lời Chúa.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Hằng Ngày
Nhận biết giáo sư giả không phải để trở nên hoài nghi, chỉ trích mọi người, mà để được an toàn trong chân lý và tích cực xây dựng Hội Thánh.
- Trong việc chọn lựa nơi nhóm lại và học hỏi: Hãy ưu tiên những Hội Thánh và mục sư trung thành rao giảng Kinh Thánh cách có hệ thống, giải nghĩa rõ ràng, và đề cao Đấng Christ. Đặt câu hỏi: Bài giảng có dẫn tôi đến gần Chúa Giê-xu và Lời Ngài hơn không, hay chỉ khiến tôi ngưỡng mộ người giảng?
- Trong việc đọc sách, xem chương trình Cơ Đốc: Hãy thận trọng với những tác giả thường xuyên đưa ra “khải tượng mới”, “lẽ thật mới” ngoài Kinh Thánh, hoặc có lối sống xa hoa trái ngược với tinh thần khiêm nhường của Phúc Âm.
- Trong các mối quan hệ: Nếu gặp một người tự xưng là Cơ Đốc nhân nhưng dạy dỗ điều trái với giáo lý căn bản (như thần tính Đấng Christ, sự cứu rỗi bởi ân điển), hãy nhẹ nhàng nhưng kiên quyết dùng Kinh Thánh để đối chất, với mục đích cứu vớt người đó khỏi sự lầm lạc (Gia-cơ 5:19-20).
- Trong việc dạy dỗ con cái: Dạy cho con em mình biết những câu chuyện Kinh Thánh căn bản và những lẽ thật then chốt, để chúng có “hệ miễn dịch thuộc linh” khi tiếp xúc với những giáo lý lạ.
Kết Luận: Đứng Vững Trong Lẽ Thật
Cuộc chiến chống lại sự giả dối là cuộc chiến của lẽ thật. Sự bảo vệ tốt nhất chính là sự am hiểu sâu sắc và yêu mến chân lý. Như Phao-lô khích lệ: “Hãy đứng vững, nịt lưng bằng lẽ thật...” (Ê-phê-sô 6:14). Khi chúng ta sống trong Lời Chúa, được Thánh Linh dạy dỗ, và gắn bó với Thân Thể Đấng Christ là Hội Thánh địa phương, chúng ta sẽ được trang bị để không những nhận ra sói dữ đội lốt chiên, mà còn lớn lên trong “sự thông biết Con Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 4:13-14), trở nên vững vàng, không bị “đánh lận con đen” bởi mọi giáo lý sai lầm.
Hãy luôn nhớ rằng, Chúa chúng ta là Đấng Chân Thật (Khải Huyền 3:7), Lời Ngài là chân lý (Giăng 17:17), và Thánh Linh Ngài là Thần Lẽ Thật. Trong Ngài, chúng ta có đầy đủ nguồn lực để bước đi cách khôn ngoan và an toàn giữa thế gian đầy cám dỗ và lừa dối này.