Ý Nghĩa Của Việc Là Một Chủ Nhân Cơ Đốc
Trong xã hội ngày nay, chức danh "chủ nhân" (employer, business owner, master) thường được định nghĩa qua lăng kính của quyền lực, lợi nhuận và sự kiểm soát. Tuy nhiên, đối với một tín hữu tin theo Lời Chúa, danh xưng này mang một ý nghĩa thuộc linh sâu sắc và một trách nhiệm nặng nề trước mặt Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá nền tảng Kinh Thánh về chức vụ "chủ nhân", giải nghĩa từ ngữ gốc, và đưa ra những nguyên tắc ứng dụng thực tiễn cho đời sống một Cơ Đốc nhân được kêu gọi trong vai trò lãnh đạo tại nơi làm việc.
Để hiểu được ý nghĩa của một "chủ nhân Cơ Đốc", trước hết chúng ta phải đặt mình dưới chủ quyền tối cao của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh dạy rõ: "Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong đó đều thuộc về Đức Giê-hô-va." (Thi Thiên 24:1). Mọi của cải, tài nguyên, cơ nghiệp và cả chính con người dưới quyền chúng ta, thực chất đều thuộc quyền sở hữu tối hậu của Đấng Tạo Hóa. Do đó, người chủ nhân Cơ Đốc thực chất là một "quản gia" (steward) được Đức Chúa Trời ủy thác.
Khái niệm quản gia được diễn đạt bằng từ Hy Lạp oikonomos (οἰκονόμος), ghép bởi oikos (nhà) và nomos (luật lệ), nghĩa là "người quản trị theo luật lệ cho một ngôi nhà". Chúa Giê-xu đã dùng nhiều ẩn dụ về các quản gia (như trong Lu-ca 12:42-48, 16:1-13) để dạy về sự trung tín. Phao-lô cũng viết: "Vả, ai coi chúng tôi như là kẻ giúp việc của Đấng Christ, và kẻ quản lý các sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời. Vả, cái điều người ta trông mong nơi kẻ quản lý là phải trung tín." (1 Cô-rinh-tô 4:1-2). Nguyên tắc này áp dụng trực tiếp vào công việc kinh doanh: chúng ta không phải là chủ sở hữu tuyệt đối, mà là những quản gia được Chúa giao phó để quản lý tài nguyên, con người và cơ hội cho vinh hiển Ngài.
Kinh Thánh, đặc biệt trong Cựu Ước và các thư tín Tân Ước, đưa ra những chỉ dẫn rõ ràng về cách đối xử với người lao động. Đây không chỉ là luật lệ xã hội, mà phản ánh chính bản tính công bình và nhân từ của Đức Chúa Trời.
1. Sự Công Bình và Ngay Thẳng: Sách Phục Truyền Luật Lệ Ký nhấn mạnh: "Chớ ức hiếp người làm thuê nghèo khổ, bất luận anh em mình hay là khách lạ kiều ngụ trong xứ và trong thành của ngươi. Chính trong ngày đó, phải trao tiền công cho người, trước khi mặt trời lặn; vì người nghèo khổ, trông mong vào đó; e khi người kêu van cùng Đức Giê-hô-va nghịch cùng ngươi, và ngươi mắc tội chăng." (Phục Truyền 24:14-15). Việc trả lương đúng hạn và công bằng không phải là một lựa chọn chiến lược nhân sự, mà là một mạng lệnh đạo đức, xuất phát từ sự hiểu biết về hoàn cảnh của người lao động và sự công bình của Chúa. Tiên tri Ma-la-chi cảnh báo nghiêm khắc những kẻ gian lận trong việc trả công (Ma-la-chi 3:5).
2. Lòng Thương Xót và Nhân Đạo: Luật pháp Môi-se có những quy định thể hiện lòng nhân đạo sâu sắc, như cho phép người làm thuê nghèo đói được ăn trái trong vườn nho, ruộng lúa khi đang làm việc (Phục Truyền 23:24-25). Điều này cho thấy người chủ nhân phải có cái nhìn toàn diện về phúc lợi của nhân viên, không chỉ là đồng lương. Châm Ngôn dạy: "Người công bình săn sóc sự sống của súc vật mình; nhưng lòng thương xót của kẻ dữ thật là độc ác." (Châm Ngôn 12:10). Nếu ngay cả với súc vật còn phải nhân từ, huống chi là với những người làm việc cùng mình, là những người mang hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký 1:27).
3. Tấm Lòng Khiêm Nhường và Phục Vụ: Đây là nguyên tắc cách mạng nhất mà Chúa Giê-xu mang đến. Trong khi thế gian quan niệm người làm chủ là người được phục vụ, Chúa Giê-xu, là Chúa và Thầy, đã cúi xuống rửa chân cho môn đồ và dạy rằng: "Vì Con người đã đến không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người." (Mác 10:45). Ngài cũng phán: "Trong các ngươi, kẻ làm lớn hơn hết, phải làm đầy tớ các ngươi." (Ma-thi-ơ 23:11). Mô hình lãnh đạo phục vụ (servant leadership) này phá vỡ mọi cấu trúc quyền lực trần tục. Người chủ nhân Cơ Đốc được kêu gọi để "phục vụ" nhân viên của mình bằng cách tạo môi trường làm việc lành mạnh, hỗ trợ sự phát triển của họ, và quan tâm đến phúc lợi thuộc linh lẫn thuộc thể của họ.
Kinh Thánh không ngần ngại vạch trần sự bóc lột và lòng tham của những người làm chủ vô đạo. Sách Gia-cơ viết một cách đanh thép: "Hỡi anh em là kẻ giàu có, hãy khóc lóc, kêu la, vì cớ những tai họa sẽ xảy đến trên anh em... Kìa, tiền công của con gặt đi gặt trong ruộng anh em, mà anh em đã ăn gian, nó kêu oan, và tiếng kêu của con gặt đã thấu đến tai Chúa các cơ binh." (Gia-cơ 5:1,4). Ở đây, từ "ăn gian" trong nguyên văn Hy Lạp là aphustereō (ἀφυστερέω), có nghĩa là "giữ lại điều gì đó một cách bất chính", "tước đoạt". Hành động này không chỉ là vi phạm luật lao động, mà là một tội lỗi nghiêm trọng trước mặt Đức Chúa Trời, Đấng nghe thấy tiếng kêu than của người bị áp bức.
Ngược lại, chúng ta có gương của Giô-sép, một quản gia trung tín dưới quyền Phô-ti-pha (Sáng Thế Ký 39) và sau này là một nhà lãnh đạo xuất sắc cho cả Ai Cập. Sự thành tín, khôn ngoan và kính sợ Đức Chúa Trời của ông đã biến ông thành một người "quản lý" thành công mọi tài sản của người khác và cả một quốc gia, luôn hành động vì lợi ích chung.
Làm thế nào để sống những nguyên tắc này trong môi trường kinh doanh cạnh tranh khốc liệt ngày nay?
1. Xem Xét Mô Hình Kinh Doanh & Lợi Nhuận: Lợi nhuận không phải là xấu (Châm Ngôn 14:23), nhưng nó không được là thần tượng và không được đạt được bằng sự bóc lột. Người chủ nhân Cơ Đốc cần tự hỏi: Mô hình kinh doanh của tôi có công bằng với mọi bên tham gia không? Lợi nhuận có được phân chia cách hợp lý, đảm bảo mức lương công bằng và đầu tư trở lại cho nhân viên và cộng đồng không?
2. Xây Dựng Văn Hóa Tôn Trọng và Yêu Thương: Tạo dựng một môi trường nơi nhân viên được đối xử với nhân phẩm, được lắng nghe và tôn trọng. Điều này bao gồm việc giao tiếp rõ ràng, có cơ chế giải quyết khiếu nại công bằng, và quan tâm đến đời sống cá nhân của họ trong chừng mực thích hợp. "Hãy làm hết việc mình trong sự yêu thương." (1 Cô-rinh-tô 16:14).
3. Quan Tâm Đến Sự Phát Triển Toàn Diện: Khuyến khích và tạo điều kiện cho nhân viên phát triển kỹ năng, học hỏi. Hơn thế nữa, hãy là một chứng nhân sống động bằng đời sống liêm chính và cơ hội chia sẻ đức tin khi có cơ hội. Hãy cầu nguyện cho nhân viên của mình.
4. Liêm Chính Tuyệt Đối Trong Mọi Giao Dịch: Từ việc kê khai thuế, quảng cáo sản phẩm, đến giao kèo với đối tác, hãy giữ sự trong sạch. "Vả, chúng tôi đã từ bỏ mọi điều hổ thẹn giấu kín, không ăn ở theo sự dối trá, cũng không giả mạo lời của Đức Chúa Trời; nhưng trước mặt Đức Chúa Trời, chúng tôi tỏ bày lẽ thật, và ấy là điều mà lương tâm mọi người làm chứng cho chúng tôi." (2 Cô-rinh-tô 4:2).
5. Là Một Người Chủ Có Tấm Lòng Rộng Rãi: Hãy nhạy bén với những nhân viên gặp khó khăn đột xuất (bệnh tật, tai nạn) và sẵn sàng giúp đỡ vượt quá nghĩa vụ hợp đồng. "Hãy rộng rãi cho người, thì cũng sẽ được rộng rãi cho mình." (Lu-ca 6:38).
Làm một chủ nhân Cơ Đốc không đơn thuần là một nghề nghiệp hay vị trí xã hội. Đó là một chức vụ (ministry) mà Chúa giao phó. Đó là cơ hội để thể hiện bản tính của Đấng Christ – sự công bình, nhân từ, khiêm nhường và thánh khiết – trong lĩnh vực kinh tế và lao động. Nơi làm việc chính là "chiến trường" để sống và rao truyền Phúc Âm qua hành động. Khi chúng ta quản lý công việc với tư cách là những quản gia trung tín, đối xử với nhân viên như những người có giá trị vô hạn trong mắt Chúa, và tìm kiếm sự vinh hiển Ngài hơn là lợi nhuận tối đa, chúng ta đang xây dựng Nước Trời ngay giữa thế gian này.
Hãy nhớ lời Phao-lô khuyên: "Hỡi kẻ làm tôi, hãy hết lòng vâng phục kẻ làm chủ theo phần xác, không phải vâng phục trước mặt người mà thôi, nhưng như vâng phục Đấng Christ... Hỡi kẻ làm chủ, hãy đãi kẻ làm tôi cũng một thể ấy, chớ hăm dọa họ, vì biết rằng Chúa mình và họ ở trên trời, và trước mặt Ngài không tây vị ai." (Ê-phê-sô 6:5,9). Với tư cách là chủ nhân, chúng ta cũng có một "Chúa" ở trên trời để tường trình. Ước mong mỗi chúng ta, trong vai trò được Chúa đặt để, đều có thể trở nên những quản gia trung tín, khôn ngoan và đầy lòng thương xót, để khi Chúa trở lại, Ngài sẽ phán: "Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi coi sóc nhiều; hãy đến hưởng sự vui mừng của chúa ngươi." (Ma-thi-ơ 25:21).