Khoa Luận Giáo là thuộc Cơ Đốc hay là một tà giáo?

Trong hành trình đức tin, người tín hữu Cơ Đốc chân chính luôn được Kinh Thánh cảnh báo phải “thử cho biết các thần” (I Giăng 4:1) và “giữ lấy đạo lành” (II Ti-mô-thê 1:13). Một trong những phong trào tôn giáo gây nhiều thắc mắc và nhầm lẫn là Khoa Luận Giáo (Christian Science), được sáng lập bởi Mary Baker Eddy vào thế kỷ 19. Bài nghiên cứu này sẽ phân tích giáo lý của Khoa Luận Giáo dưới ánh sáng của Kinh Thánh, đối chiếu với các tín điều nền tảng của đức tin Cơ Đốc lịch sử, để trả lời câu hỏi then chốt: Đây có phải là một biểu hiện của Cơ Đốc giáo hay là một tà giáo đã lạc khỏi lẽ thật?

Khoa Luận Giáo ra đời vào năm 1879 với việc thành lập “Giáo hội Đấng Christ, Nhà Khoa Học” (The Church of Christ, Scientist). Người sáng lập, Mary Baker Eddy (1821-1910), tuyên bố đã khám phá ra “Định luật của Đức Chúa Trời” hay “Khoa học Thiêng liêng” sau một kinh nghiệm được chữa lành khỏi chấn thương vào năm 1866. Tác phẩm nền tảng của bà, “Khoa Học và Sức Khỏe với Chìa Khóa Kinh Thánh” (Science and Health with Key to the Scriptures), được xem là sách giáo khoa tối thượng, cùng với Kinh Thánh, để giải nghĩa “lẽ thật”.

Nền tảng của Khoa Luận Giáo xoay quanh niềm tin rằng thực tại duy nhất là Đức Chúa Trời, Đấng Thiện lành Tuyệt đối, và mọi thứ thuộc về vật chất, tội lỗi, bệnh tật và sự chết đều là ảo giác, là “sai lầm của tâm thức trần tục”. Do đó, sự chữa lành xảy ra thông qua việc điều chỉnh tư tưởng để nhận biết thực tại thiêng liêng này, phủ nhận sự tồn tại của bệnh tật.

Để đánh giá một hệ thống niềm tin, chúng ta phải đối chiếu nó với “tiêu chuẩn của đạo lành” (Tít 1:9) là Kinh Thánh. Dưới đây là phân tích năm giáo lý chính:

1. Bản Chất của Đức Chúa Trời và Thực Tại:
Khoa Luận Giáo dạy rằng Đức Chúa Trời là “Nguyên lý Thiêng liêng”, “Tâm thức”, “Linh”, “Linh hồn”, “Sự sống”, “Chân lý”, và “Tình yêu”. Vật chất, tội lỗi và bệnh tật không có thực tại thật, chúng chỉ là sự vô minh. Kinh Thánh xác nhận Đức Chúa Trời là Thần (Giăng 4:24), nhưng đồng thời khẳng định Ngài là Đấng Sáng Tạo vật chất có thật. Sáng thế ký 1 liên tục ghi “Đức Chúa Trời thấy điều đó là tốt lành” về công trình sáng tạo vật chất của Ngài. Chúa Giê-xu đã xác nhận thực tại của thân thể vật lý khi phục sinh: “Hãy xem tay và chân ta: chính ta đây! Hãy rờ đến ta, và hãy xem; vì thần chẳng có thịt xương như các ngươi thấy ta có” (Lu-ca 24:39). Từ Hy Lạp sarx (thịt) và ostea (xương) chỉ rõ thực tại vật chất.

2. Bản Chất của Chúa Giê-xu Christ và Sự Chuộc Tội:
Đây là điểm dị giáo nghiêm trọng nhất. Khoa Luận Giáo phân biệt giữa “Giê-xu” (con người) và “Đấng Christ” (ý tưởng thiêng liêng). Họ xem Chúa Giê-xu là “con đường chỉ dẫn” hơn là Đấng Cứu Chuộc, và sự chết của Ngài trên thập tự giá không phải là sự chuộc tội cần thiết, mà là một sự kiện không đáng có, bởi vì tội lỗi và sự chết không có thực. Điều này trực tiếp phủ nhận trọng tâm của Phúc Âm. Kinh Thánh tuyên bố:

“Ngôi Lời đã trở nên xác thịt” (Giăng 1:14) – từ Hy Lạp sarx (xác thịt) chỉ thực tại nhập thể đầy đủ.

“Ấy chính Ngài làm của lễ chuộc tội lỗi chúng ta” (I Giăng 2:2) – từ Hy Lạp hilasmos chỉ sự chuộc tội, sự làm nguôi cơn thịnh nộ.

“Không có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Sự cứu rỗi không đến từ một “ý tưởng” mà từ chính con người lịch sử Giê-xu Christ.

3. Bản Chất Con Người, Tội Lỗi và Sự Cứu Rỗi:
Khoa Luận Giáo phủ nhận tội lỗi thật và nhu cầu cần được cứu khỏi hình phạt của tội lỗi. Con người thật được xem là “sự phản chiếu” hoàn hảo của Đức Chúa Trời, bất tử và thiêng liêng. Sự cứu rỗi là được giải thoát khỏi ảo tưởng về tội lỗi và vật chất. Ngược lại, Kinh Thánh dạy:

“Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Từ Hy Lạp hamartanō nghĩa là “trật mục tiêu”, xác nhận một tình trạng thực tế.

“Vì tiền công của tội lỗi là sự chết; nhưng sự ban cho của Đức Chúa Trời là sự sống đời đời trong Đức Chúa Giê-xu Christ, Chúa chúng ta” (Rô-ma 6:23). Sự chết, cả thuộc linh lẫn thể xác, là hậu quả thật của tội lỗi thật.

Sự cứu rỗi là nhờ ân điển bởi đức tin vào công lao chuộc tội của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá (Ê-phê-sô 2:8-9), không phải nhờ sự giác ngộ tâm linh hay phủ nhận thực tại.

4. Thẩm Quyền và Sự Mặc Khải:
Khoa Luận Giáo đặt sách “Khoa Học và Sức Khỏe” của Mary Baker Eddy ngang hàng, thậm chí như chìa khóa để giải nghĩa Kinh Thánh. Điều này vi phạm nguyên tắc Sola Scriptura (Chỉ Kinh Thánh) của Cải Chánh. Kinh Thánh cảnh báo không thêm bớt vào Lời Đức Chúa Trời (Khải huyền 22:18-19) và khẳng định đầy đủ tính của chính nó: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (II Ti-mô-thê 3:16).

5. Sự Chữa Lành và Thực Hành Y Khoa:
Khoa Luận Giáo nhấn mạnh sự chữa lành bằng cầu nguyện và từ chối việc sử dụng thuốc men hay can thiệp y khoa, xem đó là thừa nhận thực tại của bệnh tật. Trong khi Kinh Thánh ghi nhận sự chữa lành siêu nhiên là một trong các dấu kỳ phép lạ, nó không cấm việc sử dụng phương thuốc tự nhiên (Ê-sai 38:21, I Ti-mô-thê 5:23). Đáng chú ý, Lu-ca, tác giả sách Lu-ca và Công vụ, được gọi là “thầy thuốc rất yêu dấu” (Cô-lô-se 4:14). Hành động của người Sa-ma-ri nhân lành bao gồm việc “lấy dầu và rượu xức lên vết thương” (Lu-ca 10:34), một hành động y khoa cơ bản.

Dựa trên sự phân tích Kinh Thánh tỉ mỉ, có thể kết luận rằng Khoa Luận Giáo là một tà giáo (cult) hoặc một hệ thống tôn giáo dị giáo (heresy), không phải là một nhánh của Cơ Đốc giáo chân chính. Lý do:

• Phủ Nhận Các Giáo Lý Cốt Lõi: Nó phủ nhận Ba Ngôi theo nghĩa Kinh Thánh, phủ nhận thần tính đầy đủ và nhân tính đầy đủ của Chúa Giê-xu Christ, phủ nhận sự chuộc tội thay thế trên thập tự giá, và phủ nhận thực tại của tội lỗi cùng sự phán xét. Điều này đặt nó ngoài vòng định nghĩa của đức tin Cơ Đốc lịch sử được tóm tắt trong các tín điều như Tín Điều Các Sứ Đồ và Tín Điều Nicene.
• Thêm Thẩm Quyền Vào Kinh Thánh: Việc đặt một tác phẩm của con người làm chìa khóa giải nghĩa Kinh Thánh là đặc trưng của các tà giáo.
• Có Một Giáo Chủ Trung Tâm: Mary Baker Eddy giữ vai trò giáo chủ không thể thay thế, người đã nhận được “mặc khải cuối cùng”.

Sứ đồ Phao-lô đã cảnh báo trước về những giáo lý như vậy: “Vì sẽ có một thời kia, người ta không chịu nghe đạo lành; nhưng vì họ ham nghe những lời êm ái, theo tư dục mà nhóm họp các giáo sư xung quanh mình, bịt tai không nghe lẽ thật, mà xây hướng về chuyện huyễn” (II Ti-mô-thê 4:3-4).

1. Tăng Cường Nền Tảng Kinh Thánh: Người tin Chúa cần hiểu biết Lời Chúa sâu sắc. “Hãy học cho hết sức khéo về đạo lành, chẳng cần phải hổ thẹn, như đầy tớ của Đức Chúa Trời, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật” (II Ti-mô-thê 2:15). Chỉ có Lẽ Thật mới vạch trần và vô hiệu hóa mọi sự dối trá.

2. Nhận Diện Các Đặc Điểm Của Giáo Lý Sai Lạc: Hãy cảnh giác với bất kỳ giáo lý nào (1) Thêm thắt thẩm quyền ngoài Kinh Thánh, (2) Hạ thấp thần tính và công tác cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ, (3) Phủ nhận thực tại của tội lỗi và nhu cầu ăn năn, (4) Hứa hẹn sự giác ngộ hay cứu rỗi qua kiến thức bí truyền.

3. Sống Với Sự Xác Quyết Về Phúc Âm Chân Chính: Giữ vững niềm tin vào Chúa Giê-xu Christ lịch sử, Đấng đã chết thay và sống lại. Sự cứu rỗi là món quà nhưng không, nhận được bởi đức tin (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự bình an không đến từ việc phủ nhận thực tại đau khổ, mà từ việc biết rằng Chúa đang cai trị trong mọi hoàn cảnh và cuối cùng sẽ làm mọi sự trở nên trọn vẹn (Rô-ma 8:28).

4. Tiếp Cận Với Tình Yêu Thương Và Lẽ Thật: Khi gặp người theo Khoa Luận Giáo hoặc các hệ phái tương tự, thái độ của chúng ta không phải là khinh bỉ hay sợ hãi, mà là khiêm nhường, yêu thương, và kiên định trong lẽ thật. “Hãy lấy lòng yêu thương nói ra lẽ chân thật” (Ê-phê-sô 4:15). Hãy cầu nguyện cho họ và làm chứng về Chúa Giê-xu của Kinh Thánh, Đấng cứu chuộc toàn vẹn.

5. Sử Dụng Các Phương Tiện Cách Khôn Ngoan: Đức tin nơi Chúa chữa lành không mâu thuẫn với việc sử dụng y khoa cách khôn ngoan, vì Đức Chúa Trời ban trí tuệ cho con người qua các khám phá khoa học. Hãy biết ơn Chúa về mọi nguồn phước Ngài ban.

“Hỡi kẻ rất yêu dấu, đừng tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến từ Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ.” (I Giăng 4:1). Lời cảnh báo này vẫn vang vọng mạnh mẽ cho Hội Thánh ngày nay. Ước mong mỗi chúng ta bám chắc lấy Đá góc là Chúa Giê-xu Christ và Lời không hề sai lầm của Ngài, để dẫu gió giáo lý nào thổi đến, chúng ta vẫn đứng vững trong ân điển và lẽ thật.