Tại sao người phụ nữ đóng một vai trò rất nhỏ trong Kinh Thánh?

Một nhận xét bề ngoài khi đọc Kinh Thánh có thể dẫn đến câu hỏi: "Tại sao người phụ nữ dường như đóng một vai trò rất nhỏ?" Số lượng nhân vật nam được nêu tên áp đảo so với nữ, và nhiều sách dường như được viết từ góc nhìn và cho đối tượng nam giới. Tuy nhiên, một sự nghiên cứu sâu sắc vào toàn bộ mạch văn Cứu Rỗi—từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền—lại hé mở một bức tranh phức tạp, đẹp đẽ và đầy uy quyền hơn về vai trò của người nữ trong chương trình của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích bối cảnh lịch sử-văn hóa, làm nổi bật những hình mẫu then chốt, và khám phá các nguyên tắc thần học nền tảng, để trả lời cho câu hỏi trên một cách toàn diện.

Trước khi đánh giá vai trò của phụ nữ trong Kinh Thánh, chúng ta phải đặt mình vào bối cảnh của thế giới Cận Đông cổ đại, nơi Kinh Thánh được hình thành. Đây là một xã hội mang tính gia trưởng (patriarchal) rõ rệt. Quyền thừa kế, quyền sở hữu tài sản, và việc lãnh đạo chính trị-xã hội chủ yếu thuộc về nam giới. Kinh Thánh ghi lại lịch sử trong bối cảnh đó, không nhất thiết tán thành mọi khía cạnh của nó. Sự kiện Kinh Thánh ghi chép trung thực về một xã hội như vậy chứng tỏ tính chân thực lịch sử của nó.

Tuy nhiên, ngay trong bối cảnh này, luật pháp Môi-se mà Đức Chúa Trời ban cho Y-sơ-ra-ên đã mang tính cách mạng trong việc bảo vệ và nâng cao vị thế của người phụ nữ so với các nền văn hóa xung quanh. Ví dụ:

- Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12 (Điều răn thứ năm): "Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi" — mệnh lệnh này tôn vinh cả cha lẫn mẹ, đặt người mẹ vào vị trí đáng kính ngang hàng với người cha trong gia đình.
- Lê-vi Ký 18 và các luật về hôn nhân-gia đình đã bảo vệ phụ nữ khỏi sự lạm dụng và tình trạng hôn nhân bừa bãi.
- Dân-số Ký 27:1-11 kể câu chuyện về các con gái của Xê-lô-phát, những người đã đứng lên đòi quyền thừa kế khi cha không có con trai. Chúa đã phán cùng Môi-se: "Các con gái Xê-lô-phát nói có lý" và ban một luật mới bảo vệ quyền thừa kế của phụ nữ. Đây là một bước tiến vượt trội so với văn hóa đương thời.

Như vậy, mặc dù bối cảnh chung là nam quyền, Lời Chúa đã dần dần mặc khải các nguyên tắc về phẩm giá và giá trị bình đẳng của mọi người trước mặt Ngài.

Khi đọc kỹ, chúng ta thấy những người phụ nữ không hề đóng vai "rất nhỏ", mà trái lại, họ thường ở những vị trí then chốt, quyết định trong dòng chảy lịch sử cứu rỗi. Vai trò của họ không đo bằng số lượng, mà bằng tính chiến lược và sự trung tín.

1. Các Nữ Tổ Phụ và Tiên Tri:
- Sa-ra, Rê-bê-ca, Ra-chên: Họ không chỉ là "vợ của", mà là những người được Đức Chúa Trời hứa và can thiệp trực tiếp (Sáng Thế Ký 17:15-16; 25:21-23). Lời hứa về dòng dõi (Đấng Mê-si) được truyền qua họ.
- Mi-ri-am: Được gọi là "nữ tiên tri" (Xuất Ê-díp-tô Ký 15:20), là lãnh đạo cùng với Môi-se và A-rôn trong cuộc xuất hành (Mi-chê 6:4).
- Đê-bô-ra: Vừa là nữ tiên tri, vừa là lãnh tụ, thẩm phán của cả Y-sơ-ra-ên (Các Quan Xét 4:4-5). Bà không ngồi trong bóng tối, mà "ngồi dưới cây chà là... và dân Y-sơ-ra-ên lên đến cùng người đặng nghe sự xét đoán". Bà là người lãnh đạo quân sự, đưa ra chiến lược và khích lệ Bác-rắc ra trận. Bài ca chiến thắng của bà (Các Quan Xét 5) là một trong những thi phẩm cổ nhất trong Kinh Thánh.

2. Những Người Phụ Nữ Cứu Cả Một Dân Tộc:
- Ê-xơ-tê: Một cuốn sách trong Kinh Thánh mang tên một người phụ nữ. Vua A-suê-ru trị vì, nhưng chính Ê-xơ-tê, với lòng dũng cảm ("nếu tôi phải chết thì tôi chết" - Ê-xơ-tê 4:16), đã đứng ra giải cứu cả dân tộc Y-sơ-ra-ên khỏi cuộc diệt chủng. Mục đích của bà được tóm tắt trong lời nói nổi tiếng: "Ai biết rằng chẳng phải vì cớ cơ hội hiện lúc nầy mà người được vị hoàng hậu sao?" (Ê-xơ-tê 4:14).
- Ru-tơ: Một người nữ ngoại bang, lại trở thành tổ mẫu của vua Đa-vít và sau này là của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5). Sự trung thành, đức hạnh và đức tin nơi Đức Chúa Trời của bà ("Dân sự của bà sẽ là dân sự của tôi, Đức Chúa Trời của bà sẽ là Đức Chúa Trời của tôi" - Ru-tơ 1:16) là một gương mẫu vĩ đại.

3. Trong Chức Vụ của Chúa Giê-xu và Hội Thánh Ban Đầu: Đây là bước ngoặt làm thay đổi hoàn toàn cách nhìn.
- Chúa Giê-xu đối xử với phụ nữ một cách cách mạng, phá vỡ mọi rào cản văn hóa. Ngài trò chuyện công khai với người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4), bênh vực người đàn bà bị bắt phạm tội tà dâm (Giăng 8:1-11), cho phép Ma-ri ngồi dưới chân Ngài để học đạo—vị trí của một môn đồ (Lu-ca 10:39), và được các bà như Ma-ri Ma-đơ-len, Giăng-na, Su-xan nuôi đỡ (Lu-ca 8:1-3).
- Sự Phục Sinh: Tin mừng trọng đại nhất—Chúa đã sống lại—được đầu tiên báo cho các bà (Ma-thi-ơ 28:1-10). Họ là những sứ giả đầu tiên của Phúc Âm Phục Sinh.
- Trong sách Công Vụ và các thư tín: Chúng ta thấy hình ảnh các bà như Ly-đi (một thương gia, người mở cửa nhà cho Hội Thánh đầu tiên tại Âu Châu - Công Vụ 16:14-15, 40), bà Phi-líp (nữ tiên tri - Công Vụ 21:9), Bê-rít-sin và Phe-rơ (những bà "làm việc khó nhọc trong Chúa" - Rô-ma 16:12), bà Sê-stơ (người "cai quản Hội thánh" - Rô-ma 16:1, từ Hy Lạp diakonos, thường dịch là "chấp sự"). Điều này cho thấy một sự đa dạng trong chức vụ và ảnh hưởng.

Cốt lõi của vấn đề nằm ở nguyên tắc thần học được sứ đồ Phao-lô công bố trong Ga-la-ti 3:28: "Không còn có người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn có tôi mọi hoặc người tự do; không còn có nam hoặc nữ; vì trong Đấng Christ Jêsus, anh em thảy đều làm một".

Câu Kinh Thánh này không xóa bỏ sự khác biệt sinh học hay chức năng, nhưng tuyên bố rằng trong lãnh vực cứu rỗi, địa vị, phẩm giá và giá trị trước mặt Đức Chúa Trời, mọi sự phân biệt đẳng cấp của thế gian (kể cả phân biệt nam-nữ theo nghĩa thấp kém/ưu việt) đều bị bãi bỏ trong Đấng Christ. Mọi tín hữu, bất luận nam hay nữ, đều nhận lãnh Đức Thánh Linh (Công Vụ 2:17-18), đều là con cái Đức Chúa Trời, và đều là thành phần của "chức tế lễ nhà vua" (I Phi-e-rơ 2:9).

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng trình bày về trật tự trong chức năng (functional order), đặc biệt trong bối cảnh hôn nhân và sự lãnh đạo Hội Thánh. Ví dụ, Ê-phê-sô 5:22-33 dạy về sự thuận phục của người vợ và tình yêu hy sinh của người chồng trong mối quan hệ phản chiếu Christ và Hội Thánh. I Ti-mô-thê 2:11-12, trong bối cảnh cụ thể của sự dạy dỗ chính thức và thẩm quyền tại Hội Thánh Ê-phê-sô, cũng đề cập đến một trật tự. Việc giải nghĩa và áp dụng những phân đoạn này cần sự cẩn trọng, khiêm nhường, và luôn đặt trong toàn bộ mạch văn của Kinh Thánh, với tinh thần của Ga-la-ti 3:28.

1. Đối Với Mọi Tín Hữu:
- Nhận ra giá trị tuyệt đối: Giá trị của bạn trước mặt Đức Chúa Trời không được xác định bởi giới tính, chức vụ được ghi trong sử sách, hay vai trò văn hóa, mà bởi việc bạn là con cái Đức Chúa Trời trong Đấng Christ.
- Trung tín trong phạm vi ảnh hưởng của mình: Dù bạn là ai, nam hay nữ, hãy trung tín như Ê-xơ-tê trong cung vua, như Ly-đi trong nhà mình, như Ru-tơ trên cánh đồng. Đức Chúa Trời đặt bạn ở đâu, bạn hãy sống và phục vụ cách xuất sắc tại đó.
- Học hỏi từ tất cả các gương mẫu: Chúng ta cần học từ lòng dũng cảm của Đê-bô-ra, sự khôn ngoan của A-bi-ga-in, đức tin của An-ne, và lòng hiếu khách của bà Sê-stơ. Lịch sử cứu rỗi là của chung.

2. Đối Với Hội Thánh:
- Tạo môi trường để mọi ân tứ được sử dụng: Hội Thánh cần nhận biết và tạo điều kiện để mọi tín hữu, bất kể nam nữ, đều có thể sử dụng ân tứ Đức Thánh Linh đã ban cho mình (I Cô-rinh-tô 12:7) để gây dựng Thân Thể Christ.
- Cân bằng giữa nguyên tắc và văn hóa: Cần phân biệt rõ giữa nguyên tắc Kinh Thánh bất biến và những áp dụng văn hóa có thể thay đổi, để không đặt gánh nặng không cần thiết lên bất kỳ ai.
- Tôn trọng và nâng đỡ lẫn nhau: Nam và nữ trong Hội Thánh cần xem nhau như "kẻ cùng kế tự" của sự sống (I Phi-e-rơ 3:7), cùng hợp tác để đẩy mạnh Vương Quốc Đức Chúa Trời.

Vậy, người phụ nữ không đóng vai trò "nhỏ bé" trong Kinh Thánh. Sự thật là, trong bối cảnh một xã hội cổ đại do nam giới thống trị, Kinh Thánh đã ghi lại một cách nổi bật và đầy thiện cảm về những người phụ nữ có đức tin vĩ đại, những người đã đứng ở các vị trí then chốt trong chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Từ Ê-va là "mẹ của cả loài người" (Sáng 3:20), đến Ma-ri là mẹ của Đấng Cứu Thế, và đến những người nữ là những nhân chứng đầu tiên và những cộng sự quan trọng trong Hội Thánh đầu tiên, Đức Chúa Trời luôn sử dụng cả nam lẫn nữ theo cách đầy chủ ý và quyền năng.

Lời hứa cao trọng nhất trong Kinh Thánh—về Đấng Mê-si—cũng được ban ra với sự hiện diện của người nữ: "Ta sẽ làm cho mầy và người nữ, dòng dõi mầy và dòng dõi người nữ nghịch thù nhau" (Sáng Thế Ký 3:15). Và sau cùng, hình ảnh cuối cùng của Kinh Thánh là hình ảnh Hội Thánh—Hiền Thê của Chiên Con—một cộng đồng gồm cả nam lẫn nữ được cứu chuộc, sẵn sàng gặp Chúa mình (Khải Huyền 19:7-8). Trong ánh sáng của toàn bộ mạch văn Cứu Rỗi, mọi con cái Chúa, bất kể nam hay nữ, đều có một chỗ đứng vinh quang và một sứ mạng không thể thay thế trong câu chuyện vĩ đại của Đức Chúa Trời.