Tại sao Chúa Giê-xu phải chết?

Câu hỏi "Tại sao Chúa Giê-xu phải chết?" không chỉ là câu hỏi lịch sử hay thần học, mà là trung tâm của đức tin Cơ Đốc. Sự chết của Ngài trên thập tự giá không phải là một tai nạn bi thảm hay sự thất bại, nhưng là kế hoạch cứu chuộc đời đời của Đức Chúa Trời. Để hiểu thấu đáo, chúng ta phải đi từ Sáng-thế Ký đến Khải-huyền, khám phá bản chất của tội lỗi, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, và tình yêu vĩ đại được bày tỏ qua Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Nền tảng đầu tiên để hiểu về sự chết của Chúa Giê-xu nằm ở sự hiểu biết về tội lỗi và bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh dạy rằng: "Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời" (Rô-ma 3:23). Tội lỗi, trong tiếng Hy Lạp là hamartia (ἁμαρτία), nguyên nghĩa là "trật mục tiêu". Con người được tạo dựng để sống trong mối tương giao trọn vẹn với Đức Chúa Trời, nhưng đã chọn lìa bỏ Ngài, phá vỡ tiêu chuẩn hoàn hảo của Ngài.

Đức Chúa Trời không chỉ là tình yêu (1 Giăng 4:8), mà Ngài còn hoàn toàn công bình và thánh khiết. "Mắt Ngài thánh sạch chẳng nhìn sự dữ được" (Ha-ba-cúc 1:13a). Sự công bình (dikaiosynē, δικαιοσύνη) của Ngài đòi hỏi rằng tội lỗi phải bị xét đoán. Tiêu chuẩn đạo đức hoàn hảo của Ngài không thể bị bỏ qua. Như trong hệ thống pháp luật, một vị quan tòa công bình không thể chỉ nói "không sao" với tội ác; công lý phải được thực thi. Tương tự, Đức Chúa Trời, với tư cách là Quan Án Tối Cao của vũ trụ, phải trừng phạt tội lỗi. Tiền công của tội lỗi là sự chết (Rô-ma 6:23a).

Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời đã thiết lập một hệ thống tế lễ để chỉ ra cách tội lỗi có thể được tạm thời chuộc lại. Sách Lê-vi Ký mô tả chi tiết việc dâng sinh tế — một con vật không tì vết — để chuộc tội cho dân sự. "Vì sinh mạng của xác thịt ở trong huyết; ta đã cho các ngươi huyết rưới trên bàn thờ đặng làm lễ chuộc tội cho linh hồn mình; vì nhờ sinh mạng mà huyết mới chuộc tội được" (Lê-vi Ký 17:11). Từ "chuộc tội" trong tiếng Hê-bơ-rơ là kaphar (כָּפַר), có nghĩa là "che đậy", "xóa bỏ".

Tuy nhiên, huyết của bò đực và dê đực không thể cất tội lỗi đi mãi mãi (Hê-bơ-rơ 10:4). Chúng chỉ là hình bóng (skia, σκιά>) cho một của lễ toàn hảo sẽ đến — Chúa Giê-xu Christ. Giao ước cũ chỉ ra vấn đề (tội lỗi cần được chuộc) và chỉ về giải pháp (một Đấng Chuộc Tội sẽ đến chịu chết thay).

Chúa Giê-xu không phải đến thế gian một cách ngẫu nhiên. Ngài tuyên bố rõ ràng về mục đích của mình: "Vì Con người đã đến không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người" (Mác 10:45). Từ "giá chuộc" (lytron, λύτρον) có nghĩa là giá phải trả để giải phóng một nô lệ hay tù nhân.

Để trở thành Đấng Chuộc Tội thay thế, Ngài phải hoàn toàn là Đức Chúa Trời và hoàn toàn là con người. Là Đức Chúa Trời, sự hy sinh của Ngài có giá trị vô hạn, đủ để chuộc tội cho cả nhân loại. Là con người không hề phạm tội, Ngài có thể đại diện cho loài người và chịu thay án phạt mà loài người đáng phải chịu. Sứ đồ Phao-lô giải thích: "Đức Chúa Trời đã làm cho Đấng vốn chẳng biết tội lỗi trở nên tội lỗi vì chúng ta, hầu cho chúng ta nhờ Đấng đó mà được trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời" (2 Cô-rinh-tô 5:21). Đây là sự trao đổi vĩ đại: tội lỗi của chúng ta đổ trên Ngài, sự công bình của Ngài được kể cho chúng ta.

Khái niệm thần học then chốt để hiểu cái chết của Chúa Giê-xu là sự đền tội thay (substitutionary atonement). Ngài chết thay cho chúng ta, chịu hình phạt mà đáng lẽ chúng ta phải gánh. Tiên tri Ê-sai đã báo trước điều này cách rõ ràng về 700 năm: "Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương; bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người" (Ê-sai 53:5-6).

Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu không chỉ chịu đau đớn thể xác, mà quan trọng hơn, Ngài gánh chịu cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời đối với tội lỗi. Sự phân cách khủng khiếp đó được thể hiện qua tiếng kêu: "Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni?" nghĩa là: "Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46). Đây là sự hình phạt đời đời mà tội nhân đáng phải chịu — sự phân cách khỏi Đức Chúa Trời — được Ngài nếm trải và hoàn tất trong khoảnh khắc đó.

Cụm từ "vì chúng ta" xuất hiện liên tục trong các thư tín. "Ấy chính Ngài đã vì tội lỗi chúng ta chịu khổ, hầu cho chúng ta được xưng công bình" (1 Phi-e-rơ 3:18). Sự chết của Ngài là đủ (hikanos, ἱκανός), trọn vẹn, và một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 10:10-14).

Cái chết của Chúa Giê-xu không chỉ để đền tội thay, mà còn hoàn thành nhiều mục đích vĩ đại khác:

• Chiến Thắng Sa-tan và Quyền Lực Tối Tăm: "Vì loài người ta, Ngài đã hủy hoại kẻ cầm quyền sự chết, là ma quỉ, và giải thoát những kẻ vì sợ sự chết bị cầm trong vòng tôi mọi trọn đời" (Hê-bơ-rơ 2:14-15). Trên thập tự giá, Ngài "tước bỏ các quyền lực" (Cô-lô-se 2:15).
• Hòa Giải Con Người với Đức Chúa Trời: Tội lỗi tạo ra một vực thẳm ngăn cách. Sự chết của Chúa Giê-xu phá đổ bức tường ngăn cách ấy. "Vả, khi chúng ta còn là thù nghịch cùng Đức Chúa Trời, thì đã được hòa thuận với Ngài bởi sự chết của Con Ngài" (Rô-ma 5:10).
• Mua Chuộc và Giải Phóng Chúng Ta: Chúng ta là nô lệ cho tội lỗi. Cái chết của Ngài trả giá để giải phóng chúng ta, ban cho chúng ta địa vị làm con cái Đức Chúa Trời (Ga-la-ti 4:4-5).
• Bày Tỏ Tình Yêu Tối Thượng của Đức Chúa Trời: Thập tự giá là đỉnh cao của tình yêu. "Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết" (Rô-ma 5:8).

Lẽ thật về thập tự giá không chỉ để suy ngẫm, mà phải biến đổi đời sống chúng ta.

1. Sống Trong Sự Tự Do và Biết Ơn: Biết rằng tội lỗi mình đã được trả giá hoàn toàn, chúng ta không còn sống dưới ách nô lệ của sự cáo trách hay cố gắng tự chuộc tội. Chúng ta sống như những người được giải phóng, dâng đời sống mình làm của lễ sống và thánh cho Ngài (Rô-ma 12:1).

2. Khiêm Nhường và Tha Thứ: Nếu Chúa Christ đã chịu chết cho tôi khi tôi còn là tội nhân, tôi còn lý do gì để kiêu ngạo, xét đoán, hay không tha thứ cho anh em mình? (Ê-phê-sô 4:32).

3. Can Đảm và Hy Vọng trong Đau Khổ: Thập tự giá dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời có thể dùng điều xấu xa nhất (sự giết Con Đức Chúa Trời) để mang lại điều tốt lành nhất (sự cứu rỗi). Điều này ban cho chúng ta niềm hy vọng rằng Ngài cũng có thể biến mọi sự trong đời sống chúng ta trở nên ích lợi (Rô-ma 8:28).

4. Động Lực cho Sự Truyền Giáo: Hiểu được ý nghĩa của thập tự giá thúc đẩy chúng ta chia sẻ Phúc Âm. Nếu đây là giải pháp duy nhất cho vấn đề tội lỗi, chúng ta không thể giữ im lặng. "Thật vậy, nếu tôi rao giảng Phúc Âm, thì chẳng có cớ khoe mình, vì có lẽ cần buộc tôi; còn không rao giảng Phúc Âm, thì khốn khó cho tôi thay!" (1 Cô-rinh-tô 9:16).

5. Đảm Bảo về Sự Cứu Rỗi: Sự cứu rỗi của chúng ta không dựa trên cảm xúc hay việc lành mong manh, nhưng dựa trên công việc đã hoàn tất và hoàn hảo của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá. Điều này ban cho chúng ta sự bình an và đảm bảo vững chắc.

Chúa Giê-xu phải chết bởi vì đó là cách duy nhất để giải quyết nan đề tội lỗi của nhân loại mà vẫn thỏa mãn sự công bình và tình yêu của Đức Chúa Trời. Công lý đòi hỏi hình phạt cho tội lỗi; tình yêu khao khát cứu chuộc tội nhân. Thập tự giá là nơi công lý và tình yêu gặp nhau. Như sứ đồ Phao-lô tóm tắt: "Vì người Giu-đa đòi phép lạ, người Gờ-réc tìm sự khôn ngoan; còn chúng ta giảng Đấng Christ bị đóng đinh trên cây thập tự, là sự người Giu-đa lấy làm gương xấu, dân ngoại cho là điên dại; song le, về những người được gọi, bất luận người Giu-đa hay người Gờ-réc, thì Đấng Christ là quyền phép của Đức Chúa Trời và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" (1 Cô-rinh-tô 1:22-24).

Cái chết của Ngài không phải là dấu chấm hết. Chính sự phục sinh vinh hiển của Ngài vào ngày thứ ba là bằng chứng xác nhận Đức Chúa Trời đã chấp nhận của lễ chuộc tội của Ngài. Thập tự giá trống không và ngôi mộ trống là nền tảng cho đức tin của chúng ta. Vì vậy, hôm nay, chúng ta không chỉ nhìn lên thập tự giá với lòng biết ơn, mà còn sống mỗi ngày dưới bóng của nó, trong quyền năng biến đổi của tình yêu Hy Lại (agapē, ἀγάπη) đã được bày tỏ cách trọn vẹn tại đó.