Cơ Đốc nhân có được phép ăn thực phẩm halal không?

Trong một xã hội toàn cầu hóa, Cơ Đốc nhân ngày càng tiếp xúc với nhiều nền văn hóa và tập quán ẩm thực khác nhau, trong đó có việc sử dụng thực phẩm halal. Câu hỏi "Cơ Đốc nhân có được phép ăn thực phẩm halal không?" không chỉ là thắc mắc về chế độ ăn uống, mà còn chạm đến nền tảng thần học về sự tự do trong Đấng Christ, lương tâm, tình yêu thương và mối quan hệ với người lân cận. Bài nghiên cứu này sẽ phân tích vấn đề dưới ánh sáng Kinh Thánh, khám phá sự dạy dỗ tận căn từ thời Tân Ước và đưa ra những nguyên tắc ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin.

Để hiểu vấn đề, trước hết chúng ta phải nắm vững sự dạy dỗ của Kinh Thánh về thực phẩm. Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời ban cho dân Y-sơ-ra-ên một hệ thống luật lệ về thực phẩm sạch và ô uế (Lê-vi Ký chương 11). Từ ngữ Hê-bơ-rơ "ṭāmē" (טָמֵא) mang nghĩa "ô uế" hoặc "bị làm cho dơ bẩn", và "ṭāhôr" (טָהוֹר) nghĩa là "sạch" hoặc "thanh sạch". Những luật lệ này có mục đích biệt riêng dân sự Chúa, dạy về sự thánh khiết và là một phần của giao ước giữa Đức Chúa Trời với Y-sơ-ra-ên.

Tuy nhiên, một bước ngoặt quan trọng xảy ra trong chức vụ của Chúa Giê-xu. Trong Mác 7:18-19 (KTTV 1925), Chúa Giê-xu tuyên bố: "...vậy các ngươi cũng không có trí khôn mà nhận biết sao? Chẳng vật gì từ ngoài vào trong người có thể làm dơ dáy người được; nhưng vật gì từ trong người ra, đó là sự làm dơ dáy người." Trong bản văn Hy Lạp nguyên thủy, Mác thêm lời chú giải quan trọng: "Vì Ngài phán như vậy, để chỉ về các món ăn đều tinh sạch" (câu 19). Từ "tinh sạch" ở đây là "katharizō" (καθαρίζω), có nghĩa "làm cho sạch" hoặc "tuyên bố là sạch". Đây là lời tuyên bố mang tính nguyên tắc rằng, xét về phương diện thuộc linh và cứu rỗi, không có thực phẩm nào tự nó làm ô uế con người trước mặt Đức Chúa Trời.

Sự mặc khải này được xác nhận và giải thích rõ ràng hơn cho Hội Thánh qua sự kiện trọng đại trong sách Công Vụ. Trong Công Vụ 10, Sứ đồ Phi-e-rơ được Đức Chúa Trời ban cho một sự hiện thấy, trong đó có "đủ các thứ thú vật, trùng, chim trời" và có tiếng phán: "Phi-e-rơ, hãy chổi dậy, làm thịt mà ăn." (câu 13). Khi Phi-e-rơ từ chối vì "tôi chẳng hề ăn vật gì tục và không sạch", tiếng phán đáp lại: "Vật chi mà Đức Chúa Trời đã làm cho sạch, thì chớ cầm bằng tục." (câu 15). Khải tượng này không chỉ về thực phẩm, mà còn về việc Phúc Âm được rao truyền cho dân Ngoại. Tuy nhiên, nguyên tắc thần học đã được thiết lập: Trong thời đại Tân Ước, dưới giao ước bởi huyết Chúa Giê-xu, không có thực phẩm nào bị xem là ô uế về mặt tôn giáo đối với Cơ Đốc nhân.

Quan điểm này được các Sứ đồ xác nhận tại Hội Nghị Giê-ru-sa-lem (Công Vụ 15). Sau khi tranh luận, các nhà lãnh đạo quyết định không đặt gánh nặng luật pháp Môi-se lên các tín hữu dân Ngoại, mà chỉ khuyên họ kiêng một vài điều, trong đó có "tránh khỏi sự ô uế của thần tượng" (câu 20). Điều này dẫn chúng ta đến khía cạnh then chốt của vấn đề thực phẩm halal.

Thực phẩm halal (chữ Ả Rập: حلال), nghĩa là "được cho phép", tuân theo các quy định của luật Hồi giáo (Sharia). Các quy định này bao gồm: cách giết mổ (phải cắt tiết và đọc lời tế nhân danh Allah), loại thực phẩm cấm (như heo, máu), và tránh rượu. Vấn đề đối với Cơ Đốc nhân không nằm ở bản thân miếng thịt, mà nằm ở hành động cúng tế và lời khấn nguyện dâng lên cho Allah trong quá trình giết mổ.

Đây chính là vấn đề "thực phẩm cúng cho thần tượng" mà Kinh Thánh Tân Ước đề cập nhiều lần. Trong bối cảnh thế kỷ thứ nhất, thịt ở chợ thường từ các đền thờ ngoại giáo, đã được cúng cho các thần như Apollo hay Zeus. Sứ đồ Phao-lô đã giải quyết vấn đề này cách sâu sắc trong 1 Cô-rinh-tô 8 và 10.

Trong 1 Cô-rinh-tô 8:4, Phao-lô xác lập nguyên tắc thần học: "...về sự ăn của cúng thần tượng, chúng ta biết thần tượng trong thế gian thật là hư không, và chỉ có một Đức Chúa Trời, không có ai khác." Vì thần tượng là hư không, nên bản thân thức ăn không bị ảnh hưởng gì. Ăn hay không ăn không làm chúng ta hơn hay kém trước mặt Đức Chúa Trời (câu 8).

Tuy nhiên, Phao-lô đưa ra một nguyên tắc cao trọng hơn luật lệ: nguyên tắc của tình yêu thương và sự quan tâm đến lương tâm người khác. Ông cảnh báo: "Nhưng hãy giữ, kẻo sự tự do mình làm dịp cho kẻ yếu đuối vấp phạm." (1 Cô-rinh-tô 8:9). Dù bạn có sự hiểu biết và tự do, nhưng nếu việc bạn ăn thức ăn đó làm tổn thương lương tâm của một tín hữu khác (người "yếu đuối" - từ Hy Lạp "asthenēs" [ἀσθενής], chỉ người có đức tin non yếu, dễ bị rối trí), thì bạn đã phạm tội không chỉ với họ, mà với chính Đấng Christ (câu 12).

Trong 1 Cô-rinh-tô 10, Phao-lô tiếp tục làm sáng tỏ. Ông khẳng định: "Mọi vật đều có phép làm..." (câu 23a), nhưng ngay lập tức bổ sung hai nguyên tắc quyết định: "...nhưng chẳng phải mọi vật đều có ích; mọi vật đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi vật đều làm gương tốt." (câu 23b). Tiêu chuẩn không còn là "có được phép không?" mà là "việc này có ích lợi và xây dựng không?" (câu 23b bản NIV). Cuối cùng, ông đúc kết: "Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời mà làm." (câu 31).

Từ nền tảng Kinh Thánh trên, chúng ta rút ra những nguyên tắc ứng dụng cho câu hỏi về thực phẩm halal:

1. Nguyên Tắc Tự Do (Freedom): Về mặt thần học và cứu rỗi, một Cơ Đốc nhân có sự tự do để ăn thực phẩm halal. Thịt đó không làm bạn ô uế hay kém phần thuộc linh. Sự cứu rỗi và mối tương giao với Đức Chúa Trời của bạn dựa trên ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, không dựa trên thức ăn bạn dùng (Rô-ma 14:17).

2. Nguyên Tắc Hiểu Biết (Knowledge): Bạn cần hiểu rõ nguồn gốc và ý nghĩa của thực phẩm halal. Nếu bạn mua thịt halal ở siêu thị chỉ vì nó tươi ngon, và bạn không quan tâm đến lời cầu nguyện khi giết mổ, thì theo nguyên tắc của 1 Cô-rinh-tô 8:4, điều đó không ảnh hưởng gì đến bạn. Thần tượng là hư không, và Đấng Christ là Chúa của mọi sự.

3. Nguyên Tắc Lương Tâm (Conscience) - Cá Nhân và Người Khác:
- Lương tâm của bạn: Nếu lòng bạn cảm thấy nghi ngờ, áy náy, hoặc cảm thấy như mình đang dự phần vào sự thờ cúng khác, thì đừng ăn. "Vì ai nghi ngờ mà ăn thì bị định tội, vì không bởi đức tin mà ăn; vì hễ sự gì không bởi đức tin thì là tội lỗi." (Rô-ma 14:23). Hãy tôn trọng sự hướng dẫn của Chúa Thánh Linh trong lương tâm mình.
- Lương tâm của người khác: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Nếu bạn đang ăn chung với một tín hữu mới, non trẻ, hoặc có lương tâm nhạy cảm về vấn đề này, việc bạn ăn có thể khiến họ hiểu lầm, bối rối, hoặc thậm chí bắt chước bạn trong khi lương tâm họ lên án (1 Cô-rinh-tô 8:10-11). Trong trường hợp đó, tình yêu thương đòi hỏi bạn phải từ bỏ quyền lợi của mình.

4. Nguyên Tắc Làm Chứng và Hòa Thuận (Testimony and Harmony):
- Với tín đồ Hồi giáo: Nếu một người bạn Hồi giáo mời bạn dùng bữa tại nhà họ và dọn thức ăn halal, việc bạn vui vẻ dùng bữa có thể là cây cầu để xây dựng mối quan hệ và chia sẻ Phúc Âm. Từ chối có thể bị xem là xúc phạm. Trong tình huống này, việc ăn với lòng biết ơn Chúa (1 Ti-mô-thê 4:4-5) và thái độ tôn trọng có thể là một hành động khôn ngoan và yêu thương.
- Trong Hội Thánh: Tránh gây ra sự chia rẽ hay tranh cãi về vấn đề ăn uống. "Vì nước Đức Chúa Trời chẳng tại sự ăn uống, nhưng tại sự công bình, bình an, vui vẻ bởi Đức Thánh Linh vậy." (Rô-ma 14:17). Hãy tìm kiếm sự hòa thuận và sự gây dựng lẫn nhau.

5. Nguyên Tắc Vinh Hiển Đức Chúa Trời (God's Glory): Đây là tiêu chuẩn tối cao. Hãy tự hỏi: Hành động ăn hay không ăn thực phẩm halal trong tình huống cụ thể này có tôn vinh Đức Chúa Trời không? Có mở ra cơ hội để thể hiện tình yêu của Đấng Christ và rao truyền Phúc Âm không? (1 Cô-rinh-tô 10:31-33).

Câu trả lời Kinh Thánh cho câu hỏi "Có được phép ăn thực phẩm halal không?" không phải là một mệnh lệnh cứng nhắc "có" hoặc "không", mà là một lời mời gọi bước đi trong sự tự do thuộc linh, sự nhạy cảm của tình yêu thương, và sự khôn ngoan thiên thượng.

Chúng ta được tự do khỏi sự ràng buộc của luật lệ về thức ăn, nhưng chúng ta trở nên "nô lệ" cho tất cả mọi người vì cớ Phúc Âm, để có thể chinh phục càng nhiều người càng tốt (1 Cô-rinh-tô 9:19). Sự lựa chọn của bạn trong những vấn đề "được phép" này chính là cơ hội để thể hiện bản chất của Vương Quốc Đức Chúa Trời - một vương quốc của công lý, bình an, và sự vui mừng trong Đức Thánh Linh.

Hãy sống với sự hiểu biết vững vàng rằng không thực phẩm nào có thể chia rẽ bạn khỏi tình yêu của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ Giê-xu. Đồng thời, hãy bước đi cách nhẹ nhàng, sẵn sàng từ bỏ quyền lợi cá nhân vì sự gây dựng của anh em mình và vì vinh hiển của Danh Chúa. Hãy để mỗi bữa ăn, dù là halal hay không, đều được dâng lên với lòng biết ơn và trở thành một phương tiện để bày tỏ tình yêu của Đấng Christ.

"Vậy anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời mà làm." (1 Cô-rinh-tô 10:31)