Đức Chúa Trời Hay Thương Xót
Trong hành trình đức tin, một trong những khía cạnh làm an ủi và biến đổi lòng người sâu sắc nhất chính là khám phá bản tính hay thương xót của Đức Chúa Trời. Đây không phải là một đặc điểm phụ, mà là cốt lõi của Danh Ngài và nền tảng cho mối quan hệ giao ước với con người. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học phong phú của cụm từ “Đức Chúa Trời hay thương xót” dựa trên nền tảng Kinh Thánh, khảo sát ngôn ngữ gốc, biểu hiện lịch sử cứu chuộc, và đặc biệt là sự bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu, cùng những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân.
I. Giải Nghĩa Nguyên Ngữ: “Hay Thương Xót” Trong Tiếng Hê-bơ-rơ Và Hy Lạp
Để hiểu sâu sắc ý nghĩa, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ chủ chốt mô tả lòng thương xót của Đức Chúa Trời là “racham” (רָחַם) và “chesed” (חֶסֶד).
- Racham bắt nguồn từ gốc chỉ “lòng dạ” hoặc “tử cung”, mang sắc thái của tình yêu thương sâu đậm, nồng ấm, chan chứa cảm xúc của một người mẹ dành cho con mình. Nó diễn tả lòng thương xót sâu thẳm, đầy cảm thông (Ê-sai 49:15).
- Chesed là một từ phong phú và phức tạp hơn, thường được dịch là “sự nhân từ”, “ân điển”, “tình yêu thương thành tín”. Nó nhấn mạnh đến lòng trung tín trong giao ước, sự tốt lành bền vững và cam kết yêu thương không lay chuyển của Đức Chúa Trời dành cho dân Ngài, bất chấp sự bất trung của họ (Thi Thiên 136).
Trong Tân Ước, từ Hy Lạp chính là “eleos” (ἔλεος), chỉ lòng thương xót, sự cảm thương tích cực dẫn đến hành động để giải cứu người đang trong cảnh khốn cùng. Động từ “eleeo” có nghĩa là “tỏ lòng thương xót”. Một từ quan trọng khác là “oiktirmos” (οἰκτιρμός), nhấn mạnh lòng trắc ẩn sâu xa (Phi-líp 2:1).
Sự kết hợp của các từ này vẽ nên một bức tranh toàn diện: Lòng thương xót của Đức Chúa Trời (racham/eleos) là sự cảm thông sâu sắc, xuất phát từ tấm lòng của Ngài, thúc đẩy Ngài hành động để giải cứu và phục hồi những ai đang trong cơn khốn khó, hoạn nạn hay tội lỗi. Và hành động đó được đảm bảo bởi tình yêu thương thành tín vững chắc trong giao ước của Ngài (chesed).
II. Sự Bày Tỏ Lòng Thương Xót Trong Lịch Sử Cứu Chuộc
Kinh Thánh không chỉ định nghĩa lòng thương xót, mà còn kể lại câu chuyện về một Đức Chúa Trời hành động cách thương xót.
1. Sự Tuyên Bố Căn Bản Tại Núi Sinai
Sự mặc khải kinh điển nhất về bản tính hay thương xót của Đức Chúa Trời được tìm thấy trong Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6-7, khi Đức Giê-hô-va đi ngang qua trước mặt Môi-se và rao truyền Danh Ngài:
“Đức Giê-hô-va! Đức Giê-hô-va! là Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm giận, đầy dẫy ân huệ và thành thực, ban ơn đến ngàn đời, xá điều gian ác, tội trọng, và tội lỗi...”
Đây là bản tuyên ngôn nền tảng. Lưu ý rằng “nhân từ” (rachum) và “thương xót” (chanun) được đặt lên hàng đầu. Ngay cả khi tuyên bố về sự công bình (không kể kẻ có tội là vô tội), Ngài vẫn đặt lòng thương xót lên trước và mô tả nó là “ban ơn đến ngàn đời”. Sự công bình của Ngài không phủ nhận lòng thương xót, mà được thực hiện trong khuôn khổ của lòng thương xót, cuối cùng được thỏa mãn trọn vẹn nơi sự chuộc tội của Đấng Christ.
2. Tiếng Kêu Của Các Tiên Tri Và Trong Thi Thiên
Các tiên tri thường kêu gọi dân sự trở lại cùng Chúa dựa trên chính bản tính hay thương xót của Ngài. Giô-ên 2:13 kêu gọi: “Hãy xé lòng các ngươi, và đừng xé áo. Khá trở lại cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi; vì Ngài là nhân từ, hay thương xót, chậm giận, giàu ơn, và đổi ý về sự tai vạ.” Lòng thương xót là nền tảng cho sự ăn năn và hi vọng.
Sách Thi Thiên là kho tàng ca ngợi lòng thương xót Chúa. Thi Thiên 103 là bản đại hợp xướng: “Hỡi linh hồn ta, hãy ngợi khen Đức Giê-hô-va... Ngài tha thứ mọi tội ác ngươi, chữa lành mọi bịnh tật ngươi... Ngài không bắt tội hoài, chẳng giữ lòng giận đến đời đời. Ngài không đãi chúng tôi theo tội lỗi chúng tôi, cũng không báo trả chúng tôi tùy sự gian ác của chúng tôi.” (câu 1-3, 9-10). Lòng thương xót ở đây gắn liền với sự tha thứ và chữa lành.
III. Đỉnh Cao Của Lòng Thương Xót: Chúa Cứu Thế Giê-xu
Tân Ước tập trung lòng thương xót của Đức Chúa Trời nơi con người và công việc của Chúa Giê-xu Christ. Ngài chính là hiện thân của lòng thương xót (“eleos”) từ trời giáng thế.
1. Chức Vụ Của Sự Thương Xót
Chúa Giê-xu không chỉ giảng về lòng thương xót, mà Ngài còn sống nó. Ngài chạnh lòng thương (“splagchnizomai” – một động từ mạnh mẽ chỉ sự rung động từ tận đáy lòng) trước đám đông đói khát (Ma-thi-ơ 15:32), trước người phung (Mác 1:41), trước người mù (Ma-thi-ơ 20:34), và trước kẻ đau khổ (Lu-ca 7:13). Những phép lạ chữa lành của Ngài không chỉ là bày tỏ quyền năng, mà trước hết là hành động của lòng thương xót.
2. Các Dụ Ngôn Về Lòng Thương Xót
Chúa Giê-xu dạy rõ ràng về bản tính thương xót của Đức Chúa Trời qua các dụ ngôn:
- Dụ ngôn người Samari nhân lành (Lu-ca 10:25-37): Định nghĩa người lân cận là người “tỏ lòng thương xót”. Đây là khuôn mẫu cho thái độ của Chúa và cũng là mệnh lệnh cho chúng ta.
- Dụ ngôn con chiên bị mất, đồng bạc bị mất và đứa con hoang đàng (Lu-ca 15): Cả ba đều minh họa niềm vui trên trời khi một tội nhân ăn năn, phản ánh lòng thương xót chủ động tìm kiếm của Đức Chúa Trời. Người cha chạy ra ôm lấy đứa con hoang đàng là hình ảnh đẹp nhất về Đức Chúa Trời hay thương xót.
- Dụ ngôn người đầy tớ không có lòng thương xót (Ma-thi-ơ 18:21-35): Bài học then chốt: “Hỡi kẻ đầy tớ độc ác kia, ta đã tha hết nợ cho ngươi, vì ngươi cầu xin ta; đến lượt ngươi, ngươi há chẳng nên thương xót bạn hàng ngươi như ta đã thương xót ngươi sao?” (câu 32-33). Lòng thương xót nhận lãnh từ Chúa phải dẫn đến lòng thương xót dành cho người khác.
3. Sự Thương Xót Tối Thượng Trên Thập Tự Giá
Đỉnh điểm của lòng thương xót Đức Chúa Trời không phải ở những lời dạy hay phép lạ, mà ở sự chết thay của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Khi con người ở trong tình trạng tuyệt vọng nhất vì tội lỗi, không có gì tự cứu mình, thì “Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết” (Rô-ma 5:8). Sự công bình đòi hỏi hình phạt cho tội lỗi, nhưng lòng thương xót đã cung ứng Con Một làm của lễ chuộc tội. Như sứ đồ Phao-lô tuyên bố: “Nhưng Đức Chúa Trời giàu lòng thương xót... đang khi chúng ta chết vì tội mình, thì Ngài khiến chúng ta sống với Đấng Christ... ấy là nhờ ân điển mà anh em được cứu” (Ê-phê-sô 2:4-5). Thập tự giá là nơi lòng thương xót và lẽ thật (sự công bình) gặp nhau (Thi Thiên 85:10).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Biết rằng Đức Chúa Trời hay thương xót không chỉ để tích lũy kiến thức, mà để đời sống chúng ta được biến đổi và trở nên giống Chúa hơn.
1. Sống Trong Sự Tự Do Của Lòng Thương Xót Được Tha Thứ
Nhiều Cơ Đốc nhân sống dưới gánh nặng của sự tự lên án, tưởng rằng phải tự hành xác mình mới được Chúa chấp nhận. Hiểu về Đức Chúa Trời hay thương xót giải phóng chúng ta. Khi thất bại, sa ngã, thay vì trốn tránh Chúa, chúng ta có thể chạy đến với Ngài như đứa con hoang đàng, tin cậy vào lòng thương xót luôn sẵn sàng tha thứ của Ngài (I Giăng 1:9). Sự ăn năn chân thật bắt nguồn từ việc nhìn thấy lòng thương xót Chúa, chứ không phải từ nỗi sợ hình phạt.
2. Trở Nên Kênh Dẫn Của Lòng Thương Xót Cho Người Khác
Chúng ta được kêu gọi để “hãy có lòng thương xót, như Cha các ngươi hay thương xót” (Lu-ca 6:36). Điều này thể hiện qua:
- Tha thứ: Như Chúa đã tha thứ cho chúng ta, chúng ta cũng phải tha thứ cho người làm tổn thương mình (Cô-lô-se 3:13). Đây là bằng chứng mạnh mẽ nhất cho việc chúng ta đã thật sự tiếp nhận lòng thương xót.
- Cảm thông và hành động: Chạnh lòng trước nỗi đau của người khác – về thể chất, tình cảm, tâm linh – và tìm cách giúp đỡ thực tế (Gia-cơ 2:15-16). Thương xót không chỉ là cảm xúc, mà là hành động thực tế.
- Phục vụ khiêm nhường: Tìm cách đáp ứng nhu cầu của người xung quanh, dù là nhỏ bé, trong tinh thần phục vụ như Chúa (Phi-líp 2:1-4).
3. Cầu Nguyện Với Sự Tin Quyết Vào Lòng Thương Xót
Chúng ta có thể đến gần ngôi ân điển với sự tin quyết (Hê-bơ-rơ 4:16), không phải dựa trên sự xứng đáng của mình, mà dựa trên lòng thương xót vô hạn của Đức Chúa Trời. Khi cầu nguyện cho chính mình hay cho người khác, chúng ta có thể kêu cầu: “Lạy Chúa, xin thương xót con!” như người mù (Lu-ca 18:38). Lời cầu nguyện này luôn đẹp lòng Chúa.
4. Rao Truyền Phúc Âm Như Một Tin Mừng Của Lòng Thương Xót
Phúc Âm không phải là thông điệp: “Hãy tự sửa mình rồi Đức Chúa Trời sẽ chấp nhận bạn”. Trái lại, đó là tin vui về một Đức Chúa Trời hay thương xót đã chủ động đến để cứu vớt những người không thể tự cứu (Tít 3:5). Chia sẻ Phúc Âm là chia sẻ về lòng thương xót tuyệt vời này.
Kết Luận
“Đức Chúa Trời hay thương xót” không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là thực tại năng quyền và an ủi nhất trong vũ trụ. Từ lời tuyên bố trên núi Sinai đến thập tự giá trên đồi Gô-gô-tha, lịch sử cứu chuộc là lịch sử của lòng thương xót chủ động, thành tín và chiến thắng của Ngài. Lòng thương xót ấy đã mở ra con đường sống qua sự chết của Con Ngài, biến đổi tội nhân thành con cái, và ban cho chúng ta một nền tảng vững chắc cho đời sống và hi vọng.
Là những người đã kinh nghiệm lòng thương xót ấy, chúng ta được mời gọi sống mỗi ngày trong ánh sáng của nó: an nghỉ trong sự tha thứ của Chúa, và tràn đầy lòng thương xót đối với thế giới đang hư mất xung quanh mình. Như bài ca cổ điển của Ê-sai đã cất lên: “Hãy ngợi khen Đức Giê-hô-va, cầu khẩn Danh Ngài, làm cho công việc Ngài được biết trong các dân!... Vì Đức Giê-hô-va có lòng thương xót, sự cứu chuộc của Ngài còn đến đời đời.” (Ê-sai 12:4, Thi Thiên 136 bản tường thuật).