Tại Sao Chúa Giê-su Được Gọi Là Hòn Đá Vấp Chân Trong Ma-thi-ơ 21:43-44?
Lời tuyên bố của Chúa Giê-su trong Ma-thi-ơ 21:43-44 là một trong những phát ngôn mang tính phán quyết và tiên tri mạnh mẽ nhất của Ngài, hướng thẳng vào giới lãnh đạo tôn giáo đương thời. Khái niệm “hòn đá vấp chân” không chỉ là một ẩn dụ gây sốc, mà còn là chìa khóa Thánh Kinh để hiểu về thẩm quyền Mê-si, sự cứng lòng của con người và tính tất yếu của sự phán xét. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ngữ cảnh, sự ứng nghiệm Cựu Ước, ý nghĩa nguyên văn Hy Lạp/Hê-bơ-rơ, và bài học thiết thực cho Hội Thánh ngày nay.
I. Ngữ Cảnh Trực Tiếp: Ngụ Ngôn Những Người Trồng Nho (Ma-thi-ơ 21:33-46)
Để hiểu câu 43-44, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của đoạn 21. Sau biến cố Chúa vào thành Giê-ru-sa-lem và thanh tẩy đền thờ, các thầy tế lễ cả và trưởng lão chất vấn thẩm quyền của Ngài (c.23). Chúa Giê-su đáp lại bằng ba ngụ ngôn: Hai người con (c.28-32), Những người trồng nho (c.33-44), và Tiệc cưới (22:1-14). Ngụ ngôn “Những người trồng nho” là then chốt.
Trong ngụ ngôn này, chủ nhà (ὁ οἰκοδεσπότης, ho oikodespotēs) tượng trưng cho Đức Chúa Trời. Vườn nho là Y-sơ-ra-ên (xem Ê-sai 5:1-7). Các đầy tớ (δοῦλος, doulos) được sai đến là các tiên tri. Người con trai (ὁ υἱός, ho huios) cuối cùng chính là Chúa Giê-su Christ. Hành động của những người trồng nho (γεωργός, geōrgos) – tức các nhà lãnh đạo tôn giáo – là bắt, đánh, giết các đầy tớ và cuối cùng giết chết người con thừa tự để chiếm lấy sản nghiệp. Đây là lời buộc tội rõ ràng về tội khước từ và phản nghịch của họ đối với Đức Chúa Trời.
“Hãy nghe lời ví dụ về kẻ trồng nho. Có một chủ nhà kia trồng một vườn nho, rào chung quanh, đào một cái hầm ép rượu, cùng dựng một cái tháp; đoạn, cho mấy người trồng nho thuê, rồi đi qua xứ khác.” (Ma-thi-ơ 21:33-34, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Sau khi nghe câu hỏi tu từ của Chúa Giê-su về số phận của những kẻ trồng nho độc ác, chính các thầy tế lễ và trưởng lão đã tuyên án cho mình: “Người ấy sẽ tru diệt bọn hung ác ấy, và cho những người trồng nho khác thuê vườn nho, là kẻ sẽ nộp hoa lợi cho mình đúng kỳ.” (c.41). Chúa Giê-su xác nhận sự phán xét đó và mở rộng ý nghĩa bằng cách trích dẫn Kinh Thánh.
II. Phân Tích Ma-thi-ơ 21:43-44 & Sự Ứng Nghiệm Cựu Ước
Ma-thi-ơ 21:43-44 (Bản Truyền Thống 1925): “Vậy nên ta phán cùng các ngươi, nước Đức Chúa Trời sẽ cất khỏi các ngươi, và ban cho một dân khác là dân sẽ có kết quả của nước ấy. Kẻ nào rơi trên hòn đá nầy sẽ bị giập nát, còn kẻ nào bị hòn đá nầy rơi nhằm thì sẽ bị tan tành.”
Câu 43 là lời tuyên bố về sự chuyển giao: “Nước Đức Chúa Trời” (ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ, hē basileia tou theou) – không phải là sự cứu rỗi cá nhân, mà là đặc ân và trách nhiệm đại diện cho Ngài trên đất – sẽ bị cất khỏi các nhà lãnh đạo tôn giáo bất tín và được trao cho “một dân khán” (ἔθνει, ethnei). Từ Hy Lạp ethnos ở đây thường chỉ các dân ngoại, báo trước về Hội Thánh phổ thông, gồm cả người Do Thái và Dân Ngoại tin nhận Chúa Giê-su (xem 1 Phi-e-rơ 2:9-10).
Câu 44 chứa đựng hình ảnh trung tâm: Hòn Đá. Lời này là sự kết hợp của hai phân đoạn Cựu Ước quan trọng:
1. Thi Thiên 118:22-23 – Đá Góc Nhà Bị Bỏ Qua:
“Hòn đá mà thợ xây nhà bỏ ra, Đã trở nên đá đầu góc nhà. Điều nầy là việc của Đức Giê-hô-va, Một sự lạ lùng trước mắt chúng tôi.”
Chúa Giê-su chính là Hòn Đá bị những “thợ xây” (các nhà lãnh đạo tôn giáo) khước từ, nhưng Đức Chúa Trời đã đặt Ngài làm đá đầu góc (κεφαλὴν γωνίας, kephalēn gōnias), nền tảng tối hậu cho công trình cứu rỗi của Ngài (Công vụ 4:11; Ê-phê-sô 2:20).
2. Ê-sai 8:14-15 & 28:16 – Hòn Đá Vấp Chân và Hòn Đá Quý:
Đây là mấu chốt để hiểu hai mặt của Hòn Đá.
- “Ngài sẽ như một nơi thánh, nhưng như hòn đá vấp chân, như hòn đá đập nhằm cho cả hai nhà Y-sơ-ra-ên, như cái bẫy và như lưới cho dân cư Giê-ru-sa-lem.” (Ê-sai 8:14).
- “Vậy, Chúa Giê-hô-va phán như vầy: Nầy, ta đặt tại Si-ôn một hòn đá, hòn đá đã thử, hòn đá góc quý giá, làm nền vững chắc...” (Ê-sai 28:16).
Trong nguyên văn Hê-bơ-rơ, từ “đá” ở Ê-sai 8:14 là אֶבֶן (’even), và “đá vấp chân” là אֶבֶן נֶגֶף (’even negef). Đấng Mê-si, vốn là nơi ẩn náu thánh (מִקְדָּשׁ, miqdash), lại trở thành vật vấp ngã (סַכָּן, skandalon – từ gốc Hy Lạp trong Tân Ước) cho những ai không tin.
III. Giải Nghĩa “Vấp Chân” và “Đập Nát”: Hai Hậu Quả Của Việc Đối Diện Với Đấng Christ
Ma-thi-ơ 21:44 (và bản song song trong Lu-ca 20:18) trình bày hai tình huống:
A. “Kẻ nào rơi trên hòn đá nầy sẽ bị giập nát” (Ὁ πεσὼν ἐπὶ τὸν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται):
- “Rơi trên” (πεσὼν ἐπὶ, pesōn epi) mô tả hành động vấp phải, chạm trán với hòn đá một cách thụ động. Đây là hình ảnh của người khước từ, vấp ngã, vấp phạm vì Hòn Đá. Từ “giập nát” (συνθλασθήσεται, synthlasthēsetai) nghĩa là bị đập vỡ tan, bị thương nặng.
- Ứng dụng tâm linh: Khi một người nghe về Chúa Giê-su – về thập tự giá, về ân điển, về đòi hỏi từ bỏ chính mình – nhưng lại cứng lòng, kiêu ngạo hoặc cậy vào sự công bình riêng, họ sẽ “vấp” (σκανδαλίζω, skandalizō) trên Ngài. Hòn Đá vốn để xây dựng lại trở thành chướng ngại khiến họ gãy đổ (xem Rô-ma 9:32-33; 1 Phi-e-rơ 2:8). Sự “giập nát” ở đây có thể là sự hổ thẹn, mất mát thuộc linh, và cuối cùng là sự đoán phạt.
B. “Kẻ nào bị hòn đá nầy rơi nhằm thì sẽ bị tan tành” (ὃν δ’ ἂν πέσῃ ἐπ’ αὐτὸν λικμήσει αὐτόν):
- “Hòn đá rơi nhằm” là một hình ảnh chủ động hơn, khủng khiếp hơn. Nó gợi nhớ đến lời tiên tri trong Đa-ni-ên 2:34-35, 44-45 về hòn đá chẳng bởi tay người đục ra, đập nát các nước.
- Từ “tan tành” (λικμήσει, likmēsei) mang nghĩa mạnh mẽ: nghiền nát, tán nhỏ, làm thành bụi. Đây không còn là sự vấp ngã nữa, mà là sự hủy diệt hoàn toàn bởi sự phán xét chủ động của Đức Chúa Trời.
- Ứng dụng thần học: Hình ảnh này nói đến sự phán xét cuối cùng. Chúa Giê-su, Hòn Đá góc nhà, sẽ trở thành Hòn Đá Nghiền khi Ngài trở lại trong vinh hiển để phán xét thế gian. Những kẻ chống nghịch, những kẻ đã từ chối Ngài, sẽ hoàn toàn bị đánh bại (Khải Huyền 19:11-21).
Tóm lại, Hòn Đá (Chúa Giê-su) có một tính chất hai mặt, được quyết định bởi thái độ của người đối diện: Tin nhận thì được xây dựng; khước từ thì bị vấp ngã và hủy diệt.
IV. Áp Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Lẽ thật này không chỉ dành cho các nhà lãnh đạo Do Thái giáo thế kỷ thứ nhất, mà còn vang vọng đến mỗi chúng ta ngày nay.
1. Kiểm Tra Lòng Mình: Chúng Ta Có Đang “Vấp” Trên Chúa Giê-su Không?
- Sự vấp chân thời nay thường không phải là việc công khai chối bỏ Chúa, mà là sự tin cậy vào những “hòn đá” khác: thành tích bản thân, triết lý nhân bản, tôn giáo hình thức, hay sự giàu có. Khi gặp thử thách, chúng ta có tìm đến Ngài là Đá Sống, hay tìm đến những thứ dễ vỡ?
- Hãy tự hỏi: Điều gì trong giáo lý về thập tự giá khiến tôi cảm thấy khó chấp nhận? Sự tha thứ cho kẻ thù? Sự khiêm nhường phục vụ? Lời kêu gọi thánh khiết? Nếu có sự kháng cự, có thể chúng ta đang “vấp” trên chính Ngài.
2. Xây Dựng Đời Sống Trên Nền Đá Vững Chắc:
Chúa Giê-su kết thúc Bài Giảng Trên Núi bằng hình ảnh này: “Kẻ nào nghe và làm theo lời ta phán đây, thì giống như một người khôn ngoan cất nhà mình trên vầng đá.” (Ma-thi-ơ 7:24). Đáp ứng đúng với Hòn Đá là nghe, tin và vâng phục Lời Ngài. Đời sống cầu nguyện, học Kinh Thánh, và vâng theo Thánh Linh là quá trình “xây dựng” trên nền tảng này.
3. Rao Giảng Chúa Christ Cách Trọn Vẹn, Tránh Làm “Vấp Chân” Cho Người Khác:
Sứ đồ Phao-lô hiểu rõ nguy cơ này: “Nhưng chúng tôi giảng Đấng Christ bị đóng đinh trên cây thập tự, là sự người Giu-đa lấy làm gương xấu, dân ngoại cho là rồ dại.” (1 Cô-rinh-tô 1:23). Chúng ta không được bóp méo Phúc Âm để tránh gây “gương xấu” (skandalon) cho thế gian – bằng cách bỏ qua thập tự giá, tội lỗi hay sự phán xét. Trách nhiệm của chúng ta là trình bày trung thực về Chúa Giê-su – cả Đá Góc Nhà lẫn Đá Thử – và để Thánh Linh hành động trong lòng người nghe.
4. Sống Với Lời Cảnh Báo Về Sự Phán Xét:
Hình ảnh “hòn đá rơi nhằm” nhắc nhở chúng ta về tính nghiêm trọng của sự cứu rỗi và phán xét. Điều này thúc đẩy chúng ta sống thánh khiết, rao truyền Phúc Âm với lòng khẩn thiết, và không xem thường lời kêu gọi ăn năn của Đức Chúa Trời.
Kết Luận
Danh hiệu “Hòn Đá Vấp Chân” trong Ma-thi-ơ 21:44 không phải là một sự ngẫu nhiên hay một ẩn dụ nhẹ nhàng. Đó là lời tiên tri ứng nghiệm, là lời phán xét công bình dành cho sự cứng lòng, và cũng là lời mời gọi cuối cùng để con người thay đổi thái độ. Chúa Giê-su Christ mãi mãi là Hòn Đá. Số phận đời đời của mỗi người được quyết định bởi mối quan hệ với Ngài: hoặc được xây dựng thành đền thờ thiêng liêng, hoặc bị vấp ngã và hủy diệt.
Ước mong mỗi chúng ta, Hội Thánh của Ngài, luôn là dân “có kết quả” (câu 43), sống và rao truyền Danh Hòn Đá Góc Nhà, để nhiều người tìm được nơi Ngài sự cứu rỗi vững chắc, thay vì sự vấp ngã đời đời.
“Hãy đến cùng Ngài, là hòn đá sống, bị loài người bỏ ra, nhưng được chọn lựa và quý trọng trước mặt Đức Chúa Trời... Hễ ai tin đến Ngài thì sẽ không bị hổ thẹn.” (1 Phi-e-rơ 2:4, 6).