Các kim tự tháp có được nhắc đến trong Kinh Thánh không?

Chủ đề về các kim tự tháp Ai Cập và mối liên hệ của chúng với Kinh Thánh là một chủ đề gây nhiều tò mò và tranh luận. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tìm kiếm lẽ thật từ Lời Chúa, là nền tảng duy nhất cho đức tin và sự hiểu biết. Câu hỏi then chốt không phải là "Kinh Thánh có nói về kim tự tháp như một kỳ quan thế giới không?" mà là "Những công trình vĩ đại, những biểu tượng quyền lực và sự vinh quang của con người được Kinh Thánh nhìn nhận ra sao trong câu chuyện cứu chuộc của Đức Chúa Trời?"

Trong bài nghiên cứu chuyên sâu này, chúng ta sẽ khám phá Kinh Thánh một cách cẩn thận, xem xét các phân đoạn có thể liên quan, giải nghĩa từ ngữ trong nguyên bản, và rút ra những bài học thuộc linh quý báu cho đời sống hôm nay.

Trước hết, cần khẳng định một cách rõ ràng: Không có từ "kim tự tháp" (pyramid) nào xuất hiện trực tiếp trong Kinh Thánh. Kinh Thánh, đặc biệt là Cựu Ước, không phải là một cuốn sách lịch sử thế tục hay sách khảo cổ học. Mục đích tối thượng của Kinh Thánh là bày tỏ ý chỉ, công việc cứu chuộc của Đức Chúa Trời và sự mặc khải về Đấng Christ (Lu-ca 24:27, 44).

Tuy nhiên, Ai Cập – vùng đất của những kim tự tháp – lại được nhắc đến hơn 600 lần trong Kinh Thánh, từ sách Sáng-thế Ký đến sách Khải-huyền. Ai Cập thường được miêu tả như biểu tượng của thế gian, sự nô lệ cho tội lỗi, và nơi chống nghịch lại Đức Chúa Trời cùng dân sự Ngài. Khi nói về những công trình xây dựng đồ sộ của Ai Cập, Kinh Thánh dùng những từ ngữ nào?

Trong câu chuyện dân Y-sơ-ra-ên bị áp bức, Pha-ra-ôn đã bắt họ xây các "thành kho" (store cities). Xuất Ê-díp-tô Ký 1:11 chép: "Vậy, người Ai-cập bắt dân Y-sơ-ra-ên lao dịch cực khổ; chúng nó dùng sự cay đắng của linh hồn mà phục dịch về việc hồ, việc gạch, cùng mọi việc ở đồng ruộng; hết thảy các việc chúng nó phải phục dịch cách cực khổ." Hai thành được nhắc tên là Phi-thom và Ram-se.

Từ "thành kho" trong tiếng Hê-bơ-rơ là עָרֵי מִסְכְּנוֹת (‘ā-rê mis-kə-nōṯ). Miscenoth (מִסְכְּנוֹת) có gốc từ סָכַן (sāḵan), nghĩa là "tích trữ, dự trữ". Đây là những trung tâm hành chính và quân sự khổng lồ, nơi chứa lương thực và của cải, có thể có các công sự phòng thủ kiên cố. Mặc dù không phải là kim tự tháp (vốn là lăng mộ), nhưng chúng đại diện cho cùng một tinh thần: sự phô trương quyền lực, sự tích trữ của cải, và được xây dựng bằng mồ hôi, nước mắt và sự áp bức của những người bị bóc lột.

Để hiểu thấu đáo thái độ của Kinh Thánh đối với các công trình vĩ đại do con người tạo dựng, chúng ta phải quay về sách Sáng-thế Ký chương 11, với câu chuyện về tháp Ba-bên. Đây là chìa khóa giải nghĩa then chốt.

Sáng-thế Ký 11:4 ghi lại động cơ của những người xây tháp: "Hãy đến, chúng ta hãy xây một cái thành và dựng lên một cái tháp, chót cao đến tận trời; ta hãy lo làm cho rạng danh, e khi phải tản lạc khắp trên mặt đất."

Hãy phân tích câu này:
- "Chót cao đến tận trời": Đây không chỉ là một kiến trúc cao, mà là biểu tượng của sự vươn lên chiếm lấy vị trí của Đức Chúa Trời, sự kiêu ngạo tột cùng.
- "Lo làm cho rạng danh" (trong nguyên bản Hê-bơ-rơ: וְנַעֲשֶׂה־לָּנוּ שֵׁם - wə-na-‘ă-śeh lā-nū šêm): Mục đích là tạo dựng danh tiếng cho chính mình, chứ không phải tôn vinh danh Đức Chúa Trời. Đây là sự tự tôn đối nghịch với ý muốn Đức Chúa Trời.
- "E khi phải tản lạc": Họ muốn tập trung quyền lực, chống lại mạng lệnh của Đức Chúa Trời là "hãy sinh sản nảy nở thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất" (Sáng-thế Ký 9:1).

Công trình này, dù được gọi là "tháp" (מִגְדָּל - migdal), mang cùng một tinh thần với những kim tự tháp sau này: đó là tượng đài cho sự kiêu ngạo, vinh quang và sự bất tử hóa danh tiếng của con người trần thế. Đức Chúa Trời đã làm hỗn loạn ngôn ngữ và phân tán họ ra, chứng tỏ rằng bất kỳ công trình nào của con người nhằm thay thế hoặc phô bày sự đối nghịch với Đức Chúa Trời đều sẽ thất bại.

Các tiên tri của Đức Chúa Trời thường cảnh báo về việc tin cậy vào những thành lũy kiên cố và công trình vĩ đại của con người, thay vì tin cậy vào chính Đức Giê-hô-va.

Ê-sai 19:11-13 là một lời tuyên đoán chống lại các quan trưởng của xứ Ai Cập, những người tự hào về sự khôn ngoan và nền văn minh của mình: "Các quan trưởng Xoan thật là ngu dại... họ làm cho nước lầm lạc... chúng nó đã làm cho Ai-cập sai lạc." Xoan (Zoan) là một thành cổ quan trọng của Ai Cập. Sự khôn ngoan để xây dựng những kỳ quan thế giới, nếu không đến từ sự kính sợ Đức Chúa Trời, rốt cuộc chỉ là sự điên dại và dẫn đến sự lầm lạc.

Ê-xê-chi-ên 29:3-5 còn mạnh mẽ hơn, khi Đức Giê-hô-va phán cùng Pha-ra-ôn: "Nầy, ta nghịch cùng ngươi... Ta sẽ khỏa ngươi lên khỏi các sông ngòi mình... Ta sẽ ném ngươi vào đồng vắng." Con cá sấu (biểu tượng của Pha-ra-ôn) tự nói: "Sông của ta thuộc về ta; ta đã làm ra cho ta!" (câu 3). Đây chính là tinh thần tự tôn, cho rằng mình là đấng sáng tạo và chủ nhân của mọi thành tựu (kể cả các kim tự tháp), thay vì nhận biết Đấng Tạo Hóa chân thật. Kết cục là sự sụp đổ và hủy diệt.

Tân Ước đưa ra sự tương phản rõ rệt nhất giữa sự vinh hiển của con người và sự vinh hiển của Đức Chúa Trời. Nếu Cựu Ước nói về những tòa tháp và thành kho, thì Tân Ước giới thiệu một "công trình" hoàn toàn khác: Thập tự giá của Đấng Christ.

I Cô-rinh-tô 1:27-29 tuyên bố: "Nhưng Đức Chúa Trời đã chọn sự dại dột của thế gian... sự yếu đuối của thế gian... sự hèn mạt của thế gian... hầu cho chẳng ai khoe mình trước mặt Ngài." Các kim tự tháp là biểu tượng tột đỉnh của sự khôn ngoan, sức mạnh và sang trọng của "thế gian". Nhưng Đức Chúa Trời lại dùng điều bị thế gian xem là ngu dại (sứ điệp thập tự giá) và yếu đuối (một Đấng Christ bị đóng đinh) để làm hổ thẹn những kẻ khôn ngoan và mạnh mẽ ấy.

Sứ đồ Giăng cũng cảnh báo: "Mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, sự mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra." (I Giăng 2:16). Sự "kiêu ngạo của đời" (ἡ ἀλαζονία τοῦ βίου - hē alazonia tou biou) chính là sự phô trương, khoe khoang về đời sống và thành tựu. Các kim tự tháp, xét theo khía cạnh này, có thể là một biểu hiện của "sự kiêu ngạo của đời" – một sự tôn vinh con người và thành tựu của nó.

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học thiết thực:

1. Đánh Giá Lại "Những Công Trình" Của Đời Mình: Mỗi chúng ta đều có khuynh hướng xây dựng "những kim tự tháp" cho riêng mình – có thể là sự nghiệp, danh tiếng, tài khoản ngân hàng, thành tích, hay thậm chí là sự nghiệp "hầu việc Chúa" để được người đời công nhận. Chúng ta cần tự hỏi: Mục đích tối hậu của những gì tôi đang xây dựng là gì? Để "làm rạng danh ta" hay để "làm sáng danh Cha" (Ma-thi-ơ 5:16)? Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: "Các ngươi là muối của đất... các ngươi là sự sáng của thế gian..." (Ma-thi-ơ 5:13-14). Ảnh hưởng của chúng ta nên như muối thấm vào, như ánh sáng chiếu ra, chứ không phải như một kim tự tháp chọc trời khoe mẽ.

2. Thoát Khỏi "Tinh Thần Ai Cập": Ai Cập trong Kinh Thánh tượng trưng cho chỗ nô lệ. Kim tự tháp được xây bởi những nô lệ. Nhiều khi chúng ta tự nguyện làm nô lệ cho công việc, cho áp lực phải thành công, phải để lại di sản, mà quên mất rằng Chúa Giê-xu đã giải phóng chúng ta để chúng ta được tự do thật (Ga-la-ti 5:1). Đừng để bản thân bị áp bức bởi gánh nặng phải "xây dựng một cái gì đó lớn lao". Thay vào đó, hãy trung tín trong những việc nhỏ (Lu-ca 16:10).

3. Tập Trung Vào Thành Phố Vĩnh Cửu: Sứ đồ Phao-lô dạy chúng ta nhìn về "thành... có nền, mà Đấng kiến trúc và thiết lập chính là Đức Chúa Trời" (Hê-bơ-rơ 11:10). Sứ đồ Giăng trong sách Khải-huyền thấy thành Giê-ru-sa-lem mới từ trời xuống (Khải-huyền 21:2). Cơ Đốc nhân không đầu tư hết tâm trí vào những công trình tạm bợ của thế gian này, dù chúng có vĩ đại đến đâu. Chúng ta là những kiều dân, đang chờ đợi quê hương vĩnh cửu (Hê-bơ-rơ 11:13-16). Sự đầu tư của chúng ta là vào Vương Quốc không hề hư nát.

4. Khoe Khoang Trong Thập Tự Giá: Thay vì khoe về thành tích, trí tuệ hay sức lực của mình, chúng ta được kêu gọi: "Tôi chẳng hề khoe khoang, trừ ra khoe về thập tự giá của Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta" (Ga-la-ti 6:14). Sự vinh hiển thật không nằm ở công trình đá do tay người làm ra, mà nằm ở tình yêu hi sinh của Đấng Christ trên thập tự giá – công trình cứu chuộc của Đức Chúa Trời.

Vậy, các kim tự tháp có được nhắc đến trong Kinh Thánh không? Không trực tiếp bằng tên gọi, nhưng tinh thần đằng sau chúng – sự kiêu ngạo, sự tự tôn, sự tìm kiếm vinh quang cho bản thân và sự tin cậy vào sức mạnh của con người – bị Kinh Thánh lên án xuyên suốt từ Sáng-thế Ký đến Khải-huyền. Từ tháp Ba-bên cho đến những lời cảnh báo của các tiên tri, và đặc biệt là trong sự tương phản giữa thập tự giá và sự khôn ngoan của thế gian, Đức Chúa Trời phán rõ rằng Ngài chống cự kẻ kiêu ngạo nhưng ban ân điển cho kẻ khiêm nhường (Gia-cơ 4:6).

Là con cái Chúa, chúng ta được kêu gọi sống một đời sống khiêm nhường, đặt vinh quang của Đức Chúa Trời lên trên hết, và xây dựng đời sống mình trên nền đá là Lời Ngài và công trình cứu chuộc của Đấng Christ. Hãy để "kim tự tháp" duy nhất trong đời sống chúng ta là sự lớn lên trong ân điển và trong sự hiểu biết Chúa Giê-xu Christ (II Phi-e-rơ 3:18), hầu cho Ngài được tôn cao trong mọi sự.