Chủ nghĩa Messalia là gì?

Trong hành trình lịch sử Hội Thánh, nhiều giáo lý và phong trào đã nổi lên, một số gây dựng đức tin, số khác lại đưa đến sự sai lầm và chia rẽ. Một trong những giáo thuyết bị Hội Thánh thời kỳ đầu lên án là Chủ nghĩa Messalia (còn gọi là Euchites, từ tiếng Hy Lạp “εὔχομαι” - euchomai, nghĩa là “cầu nguyện”). Hiểu rõ về những sai lạc này không chỉ là kiến thức lịch sử, mà còn là tấm gương cảnh tỉnh cho Cơ Đốc nhân ngày nay, giúp chúng ta vững vàng trong chân lý của Kinh Thánh, tránh xa những sự dạy dỗ “khác lạ” (Ê-phê-sô 4:14).

Chủ nghĩa Messalia xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, chủ yếu trong khu vực Tiểu Á, Lưỡng Hà và Syria. Tên gọi “Messalia” bắt nguồn từ tiếng Syriac “mṣallyānē”, có nghĩa là “những người cầu nguyện”. Họ tự xưng là Euchites, nhấn mạnh đến đời sống cầu nguyện không ngừng, nhưng thực chất lại gắn với những giáo lý cực đoan và lệch lạc. Giáo phái này bị lên án bởi nhiều Công Đồng và các Giáo Phụ như Ephrem the Syrian, John Chrysostom, và đặc biệt là tại Công Đồng Ephesus (431) và Công Đồng Constantinople (381). Họ thường hoạt động trong các nhóm tu khổ hạnh lang thang, tuyên bố mình có những kinh nghiệm tâm linh đặc biệt vượt trên cả giới lãnh đạo Hội Thánh chính thống.

Hạt nhân sai lầm của Messalianism xoay quanh quan niệm về tội lỗi, ma quỷ, kinh nghiệm tâm linh và sự cứu rỗi. Dưới đây là những điểm giáo lý then chốt của họ, được đối chiếu với Lẽ Thật Kinh Thánh.

1. Quan Niệm Về Ma Quỷ Cố Hữu và Sự Thanh Tẩy Duy Nhờ Kinh Nghiệm:

Người theo chủ nghĩa Messalia tin rằng mỗi người sinh ra đều có một ma quỷ cố hữu (indwelling demon) gắn liền với bản chất. Ma quỷ này là nguyên nhân của mọi ham muốn tội lỗi và sự thiếu hụt thuộc linh. Họ dạy rằng các phương tiện ân điển thông thường của Hội Thánh như Báp-têm, Tiệc Thánh, và sự tha thứ tội đều không thể đuổi được ma quỷ này. Cách duy nhất để trục xuất nó và đạt được sự trọn vẹn (apatheia) là thông qua sự cầu nguyện liên tục, khổ hạnh cực đoan, và một kinh nghiệm tâm linh chủ quan duy nhất được gọi là “sự cảm nhận” hay “sự hiện diện” trực tiếp của Chúa Thánh Linh.

“Hãy coi chừng kẻo có ai lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, sơ học của thế gian, mà bắt anh em phải làm nô lệ, chớ không theo Đấng Christ. Vì sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời thảy đều ở trong Đấng ấy như có hình.” (Cô-lô-se 2:8-9)

Kinh Thánh hoàn toàn bác bỏ điều này. Chúa Giê-xu tuyên bố quyền năng cứu chuộc và thanh tẩy thuộc về Ngài, được áp dụng bởi đức tin, không phải bởi công đức hay kinh nghiệm chủ quan: “Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác.” (1 Giăng 1:9). Báp-têm là dấu hiệu của sự chôn và sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:4), và Thánh Linh ngự vào lòng tín đồ ngay khi họ tin nhận Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:13), chứ không phải là kết quả của nhiều năm cầu nguyện khổ hạnh.

2. Xem Thường Các Phương Tiện Ân Điển và Thẩm Quyền Hội Thánh:

Do tin rằng chỉ kinh nghiệm cá nhân mới đem lại sự cứu rỗi trọn vẹn, họ khinh thường các nghi thức, thánh lễ và cả thẩm quyền của Hội Thánh có tổ chức. Họ cho rằng mình có thể đạt đến trạng thái không còn phạm tội và hoàn toàn vô tư (apatheia), đến nỗi không cần đến Lời Chúa, sự dạy dỗ hay sự quản trị của các trưởng lão. Điều này đi ngược hoàn toàn với mẫu mực Kinh Thánh về một Hội Thánh được xây dựng trên nền tảng các sứ đồ và tiên tri (Ê-phê-sô 2:20), với các ân tứ và chức vụ khác nhau để gây dựng thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:11-12).

3. Đề Cao Thị Kiến và Mặc Khải Cá Nhân:

Người Messalia thường tuyên bố có những thị kiến, lời tiên tri trực tiếp từ Đức Chúa Trời, và xem những mặc khải chủ quan này có thẩm quyền ngang hoặc cao hơn Kinh Thánh đã được khải thị. Đây là dấu hiệu cổ điển của giáo phái lạc đạo. Kinh Thánh cảnh báo rõ:

“Hỡi anh em, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến từ Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ.” (1 Giăng 4:1)

Lẽ thật cuối cùng và đầy đủ đã được ban qua Con Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:1-2), và mọi “thiên sứ” nào rao giảng một tin lành khác đều bị rủa sả (Ga-la-ti 1:8).

Để thấy rõ sự sai lệch, chúng ta cần đặt các giáo lý của Messalia bên cạnh chân lý vững chắc của Lời Chúa.

1. Bản Chất Tội Lỗi và Sự Cứu Rỗi:

• Messalia: Tin vào ma quỷ cố hữu cần bị trục xuất bằng kinh nghiệm. Tội lỗi là một thực thể bên ngoài cần tống khứ.
• Kinh Thánh: Vấn đề cốt lõi là bản chất tội lỗi (original sin) từ A-đam (Rô-ma 5:12). Tội không chỉ là một thực thể bên ngoài, mà là tình trạng hư mất của cả con người. Giải pháp không phải là trục xuất, mà là sự chết thay và sự sống lại của Đấng Christ, được nhận lãnh bởi đức tin. Chúng ta được tái sinh, trở nên tạo vật mới (2 Cô-rinh-tô 5:17). Chữ Hy Lạp cho “tái sinh” là palingenesia (Tít 3:5), nói đến một sự sáng tạo mới từ bên trong.

2. Vai Trò của Cầu Nguyện và Các Phương Tiện Ân Điển:

• Messalia: Cầu nguyện là phương tiện công đức để đạt được sự cứu rỗi và kinh nghiệm tối cao.
• Kinh Thánh: Cầu nguyện là mối tương giao với Cha Thiên Thượng, nhờ công lao của Chúa Giê-xu Christ. Chúng ta được dạy “hãy cầu nguyện không thôi” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17) như một thái độ sống phụ thuộc, chứ không phải một kỹ thuật ép buộc Đức Chúa Trời ban ơn. Các phương tiện ân điển (Lời Chúa, Báp-têm, Tiệc Thánh, sự thông công) là những ống dẫn mà Đức Chúa Trời đã lập để ban và nuôi dưỡng đức tin chúng ta, không phải là những nghi thức vô giá trị (Công vụ 2:42).

3. Sự Trọn Vẹn và Đời Sống Thánh Khiết:

• Messalia: Tuyên bố có thể đạt được sự trọn vẹn tuyệt đối, vô tư (apatheia) trong đời này, vượt trên khả năng phạm tội.
• Kinh Thánh: Thừa nhận sự tranh chiến thuộc linh liên tục (Rô-ma 7:15-25) và kêu gọi chúng ta nên thánh (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Sự nên thánh (hagiasmos) là một tiến trình cả đời, được Thánh Linh làm nên, và chỉ hoàn tất khi chúng ta gặp Chúa mặt đối mặt (1 Giăng 3:2). Sứ đồ Phao-lô, gần cuối đời chức vụ, vẫn tuyên bố mình chưa đạt đến sự trọn vẹn (Phi-líp 3:12-13).

Mặc dù Messalianism là một giáo phái từ thế kỷ thứ 4, nhưng tinh thần và những sai lầm của nó vẫn có thể tái xuất dưới nhiều hình thức tinh vi trong Hội Thánh đương đại. Dưới đây là những bài học thực tiễn:

1. Cảnh Giác Với Chủ Nghĩa Kinh Nghiệm Cực Đoan:

Ngày nay, vẫn có nguy cơ đề cao một “kinh nghiệm đổ đầy” hay “sự báp-têm bằng Thánh Linh” đặc biệt nào đó như dấu hiệu duy nhất của sự sống thuộc linh đích thực, mà xem nhẹ nền tảng đức tin nơi Christ và sự lớn lên từ từ trong Ngài. Kinh Thánh xác quyết rằng mọi tín đồ đều có Đức Thánh Linh ngự trị (Rô-ma 8:9), và trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23) mới là bằng chứng của đời sống được Ngài điều khiển, chứ không chỉ là những cảm xúc mãnh liệt hay trải nghiệm siêu nhiên.

2. Gìn Giữ Thẩm Quyền Tối Cao Của Kinh Thánh (Sola Scriptura):

Messalia đặt thị kiến cá nhân lên trên Lời Đức Chúa Trời đã được chép. Chúng ta phải luôn kiểm tra mọi lời dạy, cảm xúc, hay “sự chỉ dẫn” chủ quan dựa trên Kinh Thánh, là Lời không thể sai lầm của Đức Chúa Trời (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Mọi sự mặc khải hay “lời Chúa phán với tôi” đều phải phù hợp và phục tùng Lẽ Thật đã được khải thị trọn vẹn.

3. Quý Trọng Các Phương Tiện Ân Điển Thông Thường:

Đừng tìm kiếm những con đường tắt thuộc linh hay những bí mật huyền bí. Đức Chúa Trời đã định để ban ơn và gây dựng chúng ta cách đều đặn và vững chắc qua: sự nhóm lại với Hội Thánh để nghe giảng Lời Chúa (Hê-bơ-rơ 10:25), Tiệc Thánh (1 Cô-rinh-tô 11:26), Báp-têm, sự thông công và cầu nguyện chung. Đây là những “bữa ăn thuộc linh” thường xuyên mà Chúa dùng để nuôi dưỡng con cái Ngài.

4. Sống Đời Sống Cầu Nguyện Trong Sự Khiêm Nhường:

Cầu nguyện liên tục là mệnh lệnh của Kinh Thánh, nhưng phải là cầu nguyện với tấm lòng “Lạy Chúa, xin thương xót tôi, là kẻ có tội” (Lu-ca 18:13), chứ không phải với thái độ tự hào về sự khổ hạnh hay thuộc linh của mình. Cầu nguyện là hơi thở của linh hồn tương giao với Đấng Christ, không phải là bùa chú để đạt quyền năng.

5. Gắn Bó Với Hội Thánh Địa Phương Lành Mạnh:

Messalia tách rời khỏi thân thể Đấng Christ có tổ chức. Chúng ta được dựng nên để thuộc về một thân thể (1 Cô-rinh-tô 12:27). Một Cơ Đốc nhân trưởng thành là người cam kết, chịu sự dạy dỗ và quản trị trong một Hội Thánh địa phương trung tín với Lời Chúa. Đây là hàng rào bảo vệ chúng ta khỏi những giáo lý sai lạc.

Chủ nghĩa Messalia là một tà giáo lịch sử, nhưng bài học từ nó vẫn còn nguyên tính thời sự. Nó nhắc nhở chúng ta về sự nguy hiểm của việc thay thế mối quan hệ bằng đức tin nơi công lao của Đấng Christ bằng sự tìm kiếm kinh nghiệm chủ quan; của việc đề cao bản ngã thuộc linh hơn sự vâng phục Lời Chúa và thân thể Đấng Christ.

Lời kêu gọi cho mỗi chúng ta là hãy xây dựng đời sống mình trên nền tảng vững chắc và đơn sơ của Phúc Âm: “Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Ê-phê-sô 2:8). Hãy trân quý Lời Chúa, trung tín trong Hội Thánh, sống đời cầu nguyện tương giao, và luôn hướng mắt về Chúa Giê-xu Christ, “Đấng khởi sự và làm trọn đức tin của chúng ta” (Hê-bơ-rơ 12:2). Chỉ trong Ngài, chúng ta mới tìm thấy sự đầy trọn thật sự và sự bình an đời đời.