Ngày Sa-bát Được Lập Ra Vì Con Người, Không Phải Con Người Vì Ngày Sa-bát
Lời tuyên bố đầy uy quyền và giải phóng của Chúa Giê-xu trong Mác 2:27 – “Ngày Sa-bát được lập ra vì loài người, chớ chẳng phải loài người vì ngày Sa-bát” – không chỉ là một câu trả lời cho sự chỉ trích của người Pha-ri-si, mà còn là một chìa khóa thần học mở ra sự hiểu biết sâu sắc về ý định nguyên thủy của Đức Chúa Trời, về mối quan hệ giữa ân điển và luật pháp, và về sự tự do trọn vẹn mà Ngài ban cho con dân Ngài. Câu nói này phá vỡ mọi xiềng xích của chủ nghĩa hình thức tôn giáo, đưa chúng ta trở lại với trái tim yêu thương của Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào ý nghĩa, bối cảnh Kinh Thánh và ứng dụng thực tiễn của chân lý nền tảng này.
Để thấu hiểu trọn vẹn lời của Chúa Giê-xu, chúng ta phải đặt nó vào đúng bối cảnh của nó trong Mác 2:23-28 (song song với Ma-thi-ơ 12:1-8 và Lu-ca 6:1-5). Các môn đồ của Chúa Giê-xu, khi đi ngang qua đồng lúa, đã bứt mấy gié lúa, vò trong tay mà ăn cho đỡ đói. Hành động này, theo luật pháp (Phục-truyền 23:25), là hoàn toàn được phép. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở thời điểm: ngày Sa-bát.
Nhóm Pha-ri-si, những người gánh vác “truyền thống của trưởng lão” (Mác 7:3), đã vây quanh Chúa Giê-xu để chất vấn. Trong mắt họ, hành động “bứt lúa” bị quy là “hái lúa”, và “vò trong tay” bị xem là “xay lúa” – cả hai đều nằm trong danh sách 39 công việc bị cấm làm trong ngày Sa-bát theo truyền thống khẩu truyền của họ. Họ đã đặt gánh nặng của con người lên trên Lời của Đức Chúa Trời (Mác 7:8), biến ngày Sa-bát – vốn là món quà ân điển – thành một gánh nặng luật pháp đầy sự rủa sả và kết tội.
Chúa Giê-xu đáp lại bằng hai luận cứ mạnh mẽ:
1. Gương của Đa-vít: Ngài dẫn chứng sự kiện Đa-vít và những người theo ông, khi đói, đã vào đền thờ ăn bánh bày ra (Bánh Trần Thiết), là thứ chỉ các thầy tế lễ mới được phép ăn (I Sa-mu-ên 21:1-6). Chúa Giê-xu cho thấy nhu cầu căn bản của con người (cơn đói) và mục đích nhân đạo (bảo toàn mạng sống) có thể, trong những hoàn cảnh cụ thể, được ưu tiên hơn một nghi lễ tôn giáo. Điều này chứng minh tinh thần của luật pháp (sự sống, lòng thương xót) quan trọng hơn chữ nghĩa cứng nhắc của nó.
2. Chân Lý Nền Tảng: Sau đó, Chúa Giê-xu đưa ra lời tuyên bố then chốt: “Ngày Sa-bát được lập ra vì loài người”. Từ “vì” trong tiếng Hy Lạp là διὰ (dia), mang nghĩa “vì cớ”, “nhân vì”. Ngày Sa-bát tồn tại vì lợi ích, vì sự tốt lành, vì phúc lợi của con người. Nó là một ĐÂC-ÂN (phước hạnh, charis), không phải một GÁNH NẶNG (baros).
Cuối cùng, Ngài kết luận với uy quyền tối thượng: “Vậy thì Con người cũng là Chúa của ngày Sa-bát” (Mác 2:28). Danh hiệu “Con người” khẳng định thiên tư Mê-si-a và thẩm quyền thần thượng của Ngài. Chúa Giê-xu, với tư cách là Đấng thiết lập luật pháp, có quyền giải thích, làm trọn và ban ý nghĩa đích thực cho ngày Sa-bát.
Để hiểu tại sao Sa-bát là “vì con người”, chúng ta phải trở về nguồn cội của nó trong Sáng-thế Ký 2:2-3: “Ngày thứ bảy, Đức Chúa Trời làm xong các công việc Ngài đã làm… Ngài ban phước cho ngày thứ bảy, đặt là ngày thánh”.
Từ “Sa-bát” trong tiếng Hê-bơ-rơ là שַׁבָּת (Shabbat), bắt nguồn từ động từ שָׁבַת (shavat), có nghĩa là “ngừng lại”, “nghỉ ngơi”, “chấm dứt”. Ý nghĩa đầu tiên của Sa-bát không phải là một loạt các điều CẤM, mà là một lời MỜI GỌI vào sự nghỉ ngơi của chính Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời không mệt mỏi, nhưng Ngài “nghỉ” để thiết lập một khuôn mẫu cho nhân loại. Sa-bát là:
- Một Dấu Ấn của Sự Sáng Tạo Hoàn Hảo: Nó đánh dấu sự hoàn tất công trình tốt lành của Đức Chúa Trời và sự hài lòng của Ngài.
- Một Món Quà Nghỉ Ngơi: Trong một xã hội cổ đại nơi lao động có thể là khổ sai, việc Đức Chúa Trời ra lệnh nghỉ ngơi mỗi bảy ngày là một hành động cách mạng của lòng nhân từ, bảo vệ phẩm giá, sức khỏe thể chất và tinh thần của con người.
- Một Sự Tưởng Nhớ về Sự Giải Cứu: Khi được ban lại trong Mười Điều Răn (Xuất Ê-díp-tô 20:8-11), Sa-bát còn gắn với việc tưởng nhớ sự giải phóng khỏi ách nô lệ tại Ai Cập (Phục-truyền 5:15). Nó nhắc nhở rằng sự nghỉ ngơi thật bắt nguồn từ ân điển cứu chuộc của Đức Chúa Trời.
Như vậy, ngay từ ban đầu, Sa-bát đã được thiết lập như một PHÚC LỢI cho nhân loại – một khoảng thời gian được biệt riêng ra để phục hồi sức lực, tưởng nhớ Đấng Tạo Hóa, và vui hưởng những thành quả của lao động.
Theo dòng lịch sử Israel, ngày Sa-bát dần bị bóp méo. Thay vì giữ tinh thần của luật pháp – là tình yêu thương với Đức Chúa Trời và người lân cận (Ma-thi-ơ 22:37-40) – các thầy thông giáo và người Pha-ri-si đã xây dựng một hệ thống luật lệ nhỏ mọn, chi ly bao quanh ngày Sa-bát. Họ lập ra “hàng rào quanh luật pháp” với ý tốt ban đầu là bảo vệ, nhưng cuối cùng lại trở thành một bức tường ngăn cách con người với ý chỉ nhân từ của Đức Chúa Trời.
Họ định nghĩa “công việc” một cách cực đoan, liệt kê ra 39 loại công việc chính bị cấm, từ những việc như gặt, xay, nấu nướng, đến cả việc chữa bệnh (trừ khi người bệnh sắp chết). Ngày Sa-bát trở thành một ngày của sự sợ hãi, nơi người ta tập trung vào việc “không vi phạm” hơn là “được nhận lãnh”. Con người trở thành nô lệ cho ngày Sa-bát, hoàn toàn trái ngược với mục đích ban đầu. Đây chính là tình trạng mà Chúa Giê-xu đã đến để đả phá và phục hồi.
Chúa Giê-xu không đến để phá bỏ ngày Sa-bát, nhưng để LÀM CHO TRỌN (Ma-thi-ơ 5:17) ý nghĩa đích thực của nó. Các phép lạ chữa bệnh của Ngài trong ngày Sa-bát (như trong Giăng 5:1-18, Lu-ca 13:10-17) là những minh họa sống động rằng Sa-bát là ngày thích hợp nhất để giải phóng con người khỏi gánh nặng đau khổ, để ban cho sự nghỉ ngơi và sự sống. Ngài tuyên bố: “Cha ta làm việc cho đến bây giờ, ta cũng làm việc như vậy” (Giăng 5:17), cho thấy công việc cứu chuộc của Đức Chúa Trời không ngừng nghỉ.
Quan trọng hơn, Chúa Giê-xu chính là hiện thân của sự nghỉ ngơi Sa-bát đời đời mà Cựu Ước chỉ báo. Ngài kêu gọi: “Hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ… và các ngươi sẽ tìm được sự yên nghỉ cho linh hồn mình” (Ma-thi-ơ 11:28-29). Sự “yên nghỉ” (tiếng Hy Lạp: ἀνάπαυσις, anapausis) này chính là thực tại thuộc linh mà ngày Sa-bát bằng xương bằng thịt chỉ bóng về. Sự nghỉ ngơi thật không còn nằm ở việc tuân giữ một ngày trong tuần cách máy móc, mà ở trong mối liên hệ với chính Con Người, là Chúa của ngày Sa-bát.
Vậy, nguyên tắc “Sa-bát vì con người” có ý nghĩa gì cho chúng ta, những tín hữu sống dưới thời đại ân điển (Tân Ước)? Kinh Thánh dạy rằng Cơ Đốc nhân không còn bị ràng buộc bởi việc giữ ngày Sa-bát theo nghi thức Cựu Ước (Cô-lô-se 2:16-17; Rô-ma 14:5-6). Tuy nhiên, nguyên tắc thuộc linh và chân lý vĩnh cửu đằng sau ngày Sa-bát vẫn hoàn toàn có giá trị. Dưới đây là những ứng dụng thực tế:
1. Nhận Biết và Bước Vào Sự Nghỉ Ngơi Thuộc Linh Trong Đấng Christ:
Trước hết, chúng ta phải kinh nghiệm sự nghỉ ngơi cho linh hồn bằng đức tin nơi sự chuộc tội trọn vẹn của Chúa Giê-xu. Chúng ta ngưng cố gắng tự công bình và tìm kiếm sự an nghỉ trong ân điển ( Hê-bơ-rơ 4:9-10). Đây là nền tảng cho mọi sự nghỉ ngơi khác.
2. Trân Trọng Ngày Của Chúa (Chủ Nhật) với Tinh Thần Mới:
Hội Thánh ban đầu nhóm lại vào ngày thứ nhất trong tuần (“ngày của Chúa” – Khải-huyền 1:10) để kỷ niệm sự phục sinh của Chúa Giê-xu (Công-vụ 20:7; I Cô-rinh-tô 16:2). Đây không phải là “Sa-bát của Cơ Đốc giáo” theo luật pháp, nhưng là một cơ hội đặc biệt để:
- Thờ Phượng Tập Thể: Tập trung vào Lời Chúa, tiệc thánh, sự cầu nguyện chung và khích lệ lẫn nhau (Hê-bơ-rơ 10:25).
- Nghỉ Ngơi và Phục Hồi: Dành thời gian nghỉ ngơi khỏi công việc thường nhật, tái tạo sức lực thể chất và tinh thần cho gia đình và bản thân.
- Làm Việc Lành và Thương Xót: Bắt chước Chúa Giê-xu, sử dụng ngày này để phục vụ người khác, thăm viếng, khích lệ và đáp ứng nhu cầu chính đáng.
3. Sống Nguyên Tắc “Nghỉ-Ngơi-theo-Chu-Kỳ” Trong Mọi Lĩnh Vực:
Nguyên tắc làm việc sáu ngày và nghỉ một ngày là một khuôn mẫu khôn ngoan từ Đấng Tạo Hóa cho sức khỏe toàn diện. Chúng ta nên áp dụng điều này cách khôn ngoan: nghỉ ngơi đều đặn, có kỳ nghỉ, bảo vệ thời gian cho gia đình và tĩnh nguyện. Điều này chống lại chủ nghĩa tiêu thụ và văn hóa “làm việc không ngừng”.
4. Giữ Vững Tinh Thần Tự Do và Tránh Chủ Nghĩa Hình Thức Mới:
Chúng ta phải cảnh giác, không để rơi vào “chủ nghĩa Pha-ri-si mới” – tức là đặt ra hoặc tuân theo những luật lệ cứng nhắc, vô hồn về việc “nên” và “không nên” làm trong ngày Chủ nhật. Mỗi người cần được tự do trong Chúa để xác định cách mình giữ ngày đó cách có ích nhất cho đời sống thuộc linh và trách nhiệm ( Rô-ma 14:5-6). Trọng tâm là tấm lòng hướng về Chúa.
5. Tưởng Nhớ và Tôn Vinh Đấng Tạo Hóa, Đấng Cứu Chuộc:
Cuối cùng, hãy sử dụng thời gian nghỉ ngơi để suy ngẫm sâu sắc hơn về công trình sáng tạo và cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Như ngày Sa-bát xưa nhắc về sự sáng tạo và giải cứu, ngày của chúng ta hôm nay phải tràn ngập lòng biết ơn về thập tự giá và ngôi mộ trống.
Lời phán của Chúa Giê-xu – “Ngày Sa-bát được lập ra vì loài người” – vang vọng qua các thời đại như một lời tuyên bố giải phóng. Nó phá tan xiềng xích của tôn giáo dựa trên luật lệ, và mời gọi chúng ta trở về với trái tim của Đức Chúa Trời: Ngài là Đấng ban luật pháp vì lợi ích của chúng ta. Ngài ban mạng lịnh để bảo vệ và ban phước cho chúng ta. Chúa Giê-xu Christ, là Chúa của ngày Sa-bát, đã làm trọn và ban cho chúng ta sự nghỉ ngơi trọn vẹn trong Ngài.
Vì vậy, hãy sống trong sự tự do đó. Hãy tiếp nhận “ngày nghỉ” không phải như một nghĩa vụ nặng nề, mà như một đặc ân quý báu – một khoảng thời gian được biệt riêng để tận hưởng ân điển, phục hồi sức lực, kết nối với cộng đồng đức tin, và trên hết, tôn thờ Đấng đã ban chính mình Ngài để chúng ta được nghỉ ngơi đời đời. Hãy để nguyên tắc này chi phối không chỉ một ngày trong tuần, mà cả nhịp điệu của đời sống chúng ta: mọi sự đều được lập ra vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và vì sự tốt lành của những kẻ Ngài yêu thương.