Đặc Sủng và Các Ân Tứ Của Đức Thánh Linh Theo Kinh Thánh
Trong bối cảnh đời sống thuộc linh ngày nay, cụm từ “đặc sủng” thường được nhắc đến, đặc biệt trong các cuộc thảo luận liên quan đến các phong trào như “Công giáo Rôma Đặc sủng” (Charismatic Catholicism). Với tư cách là những người nghiên cứu Kinh Thánh dưới ánh sáng của Lời Chúa, chúng ta cần quay về nền tảng duy nhất và đầy đủ: Kinh Thánh, để tìm hiểu về công việc, các ân tứ (hay đặc sủng) của Đức Thánh Linh. Bài viết này sẽ không tập trung vào một phong trào hay giáo hội cụ thể nào, mà sẽ khảo sát cách toàn diện và có hệ thống về chủ đề các ân tứ của Đức Thánh Linh như được bày tỏ trong Tân Ước, đặc biệt qua ngòi bút của Sứ đồ Phao-lô, để từ đó rút ra những nguyên tắc sống động và ứng dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Trong tiếng Hy Lạp (ngôn ngữ gốc của Tân Ước), từ được dùng phổ biến nhất cho “ân tứ” hay “đặc sủng” là charisma (χάρισμα). Từ này bắt nguồn từ gốc charis (χάρις), có nghĩa là “ân điển”. Như vậy, charisma hiểu theo nghĩa đen là “vật được ban cho bởi ân điển”, một món quà nhưng-không, không do công đức hay nỗ lực của con người mà có. Sứ đồ Phao-lô định nghĩa rõ ràng: “Mỗi người trong anh em hãy lấy ơn (charisma) mình đã được mà giúp lẫn nhau, khác nào người quản lý trung tín giữ các thứ ơn (charis) của Đức Chúa Trời” (I Phi-e-rơ 4:10). Mọi ân tứ đều bắt nguồn từ Ân Điển của Đức Chúa Trời và được ban bởi Đức Thánh Linh: “Mọi ơn (charisma) tốt lành cùng mọi sự ban cho trọn vẹn đều đến từ nơi cao và bởi Cha sáng láng mà xuống” (Gia-cơ 1:17).
Một từ khác cũng được dùng là pneumatika (πνευματικά), nghĩa là “những điều thuộc về linh”, thường được dịch là “các sự ban cho thiêng liêng” (I Cô-rinh-tô 12:1). Cả hai từ này đều nhấn mạnh nguồn gốc thần thượng và thuộc linh của các món quà này.
Trước khi liệt kê các ân tứ, điều cốt yếu là phải hiểu mục đích của chúng. Kinh Thánh không bao giờ tách rời ân tứ khỏi mục đích của Hội Thánh. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố rõ:
“Sự ban cho của Đức Thánh Linh được tỏ ra trong mỗi người, vì lợi ích chung.” (I Cô-rinh-tô 12:7)
Và trong Ê-phê-sô 4:11-12, ông viết: “Ấy chính Ngài (Chúa Christ) đã cho… để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức dịch, và sự gây dựng thân thể Đấng Christ.”
Như vậy, mục đích tối thượng của mọi ân tứ là:
1. Làm vinh hiển Đức Chúa Trời và Đức Chúa Jêsus Christ (Giăng 16:14).
2. Gây dựng Hội Thánh, tức là thân thể của Đấng Christ (I Cô-rinh-tô 14:12, 26).
3. Phục vụ và đem đến lợi ích cho người khác, chứ không phải để tôn vinh cá nhân người nhận ân tứ.
Bất kỳ sự thực hành hay nhấn mạnh nào về ân tứ mà đi lệch khỏi ba mục đích này đều có nguy cơ rời xa sự dạy dỗ của Kinh Thánh.
Kinh Thánh không đưa ra một danh sách duy nhất và đầy đủ, mà trình bày các ân tứ qua nhiều phân đoạn khác nhau, mỗi phân đoạn nhấn mạnh một khía cạnh. Việc tổng hợp lại cho chúng ta bức tranh đa dạng về sự ban cho của Thánh Linh.
A. Các Ân Tứ Được Liệt Kê Trong I Cô-rinh-tô 12:8-10:
- Lời nói khôn ngoan (Logos sophias - Λόγος σοφίας): Khả năng nói và áp dụng lẽ thật của Đức Chúa Trời một cách khôn ngoan vào các tình huống phức tạp.
- Lời nói tri thức (Logos gnoseos - Λόγος γνώσεως): Sự hiểu biết sâu sắc về các lẽ thật thuộc linh và Lời Chúa.
- Đức tin (Pistis - Πίστις): Đây không phải là đức tin để được cứu, mà là một đức tin đặc biệt, mạnh mẽ để tin cậy Chúa trong những hoàn cảnh khó khăn, tin vào những điều kỳ diệu Ngài sẽ làm.
- Ơn chữa tật (Charismata iamaton - Χαρίσματα ιαμάτων): Khả năng được Đức Chúa Trời sử dụng để chữa lành bệnh tật cách siêu nhiên. Lưu ý: Chủ ngữ của sự chữa lành luôn là Đức Chúa Trời (Hành động 3:12-16).
- Làm phép lạ (Energemata dynameon - Ενεργήματα δυνάμεων): Thực hiện các quyền năng siêu nhiên vượt quá luật tự nhiên.
- Nói tiên tri (Propheteia - Προφητεία): Là nói ra lời của Đức Chúa Trời để khuyên bảo, an ủi và gây dựng (I Cô-rinh-tô 14:3). Trong thời Tân Ước, điều này không mang tính chất mặc khải thêm vào Kinh Thánh, mà là sự ứng dụng, nhắc nhở Lời Chúa cách sống động dưới sự cảm động của Thánh Linh.
- Phân biệt các thần (Diakriseis pneumaton - Διακρίσεις πνευμάτων): Khả năng phân định, nhận biết nguồn gốc (đến từ Đức Thánh Linh, từ con người hay từ tà linh) của một giáo lý, lời nói hay hiện tượng thuộc linh.
- Nói các thứ tiếng lạ (Genē glōssōn - Γένη γλωσσών): Khả năng nói một ngôn ngữ chưa từng học, để ngợi khen Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 14:2) hoặc để rao truyền Phúc Âm (Công vụ 2:4-11). Ân tứ này luôn phải đi kèm với ân tứ thông giải tiếng lạ (Hermēneia glōssōn - Ἑρμηνεία γλωσσών) để Hội Thánh được gây dựng (I Cô-rinh-tô 14:5, 13, 27-28).
B. Các Ân Tứ Trong I Cô-rinh-tô 12:28 và Ê-phê-sô 4:11 (Các Chức Vụ):
Đây là những ân tứ liên quan đến việc thiết lập các chức vụ trong Hội Thánh: Sứ đồ, Tiên tri, Giáo sư, Người làm phép lạ, Người chữa tật, Người giúp đỡ, Người cai quản, Người nói tiếng lạ. Cần hiểu rằng “Sứ đồ” ở đây (theo nghĩa rộng) là những người tiên phong mở mang công việc Chúa, chứ không phải theo nghĩa hẹp như mười hai Sứ đồ đầu tiên.
C. Các Ân Tứ “Phục Vụ” Trong Rô-ma 12:6-8:
Phao-lô liệt kê một loạt ân tứ thiết thực cho đời sống Hội Thánh: Nói tiên tri, hầu việc, dạy dỗ, khuyên bảo, ban cho, cai trị, thương xót. Điều đáng chú ý là ông nhấn mạnh thái độ khi sử dụng: “lấy lòng rộng rãi mà ban cho… lấy lòng vui mà thương xót”.
Kinh Thánh đưa ra những nguyên tắc rõ ràng để các ân tứ được vận hành cách trật tự và đúng đắn:
1. Sự Hiệp Nhất Trong Sự Đa Dạng: Thân thể có nhiều chi thể với nhiều chức năng khác nhau, nhưng tất cả đều được một Thánh Linh điều khiển (I Cô-rinh-tô 12:4-6, 12-27). Không nên tôn trọng ân tứ này mà khinh thường ân tứ khác.
2. Tình Yêu Thương Là Con Đường Trọng Đại Hơn Hết: Toàn bộ chương I Cô-rinh-tô 13 được đặt giữa hai chương nói về ân tứ (12 & 14) để nhấn mạnh: Không có tình yêu thương (agapē - ἀγάπη), mọi ân tứ đều trở nên vô ích và rỗng tuếch. Ân tứ lớn nhất chính là tình yêu thương (I Cô-rinh-tô 13:13).
3. Tôn Trọng Trật Tự và Sự Gây Dựng: Mọi sự trong Hội Thánh phải được thực hiện “một cách xứng hợp và theo thứ tự” (I Cô-rinh-tô 14:40). Mục tiêu tối cao là sự gây dựng (I Cô-rinh-tô 14:26). Mọi sự kiêu căng, hỗn loạn đều không đến từ Đức Thánh Linh (Gia-cơ 3:16-17).
4. Sự Thử Các Thần Linh: Chúng ta phải “thử các thần” (I Giăng 4:1). Mọi sự bày tỏ phải tôn cao Đức Chúa Jêsus Christ (I Cô-rinh-tô 12:3), phù hợp với Lời đã được mặc khải của Đức Chúa Trời (Kinh Thánh - Ga-la-ti 1:8), và đem lại bông trái của Đức Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).
1. Ước Ao Các Ân Tứ Cách Sốt Sắng: Phao-lô khích lệ: “Hãy ước ao cho được những ơn ban tốt nhất” (I Cô-rinh-tô 12:31) và “hãy ước ao nói tiên tri…” (I Cô-rinh-tô 14:1). Thái độ của chúng ta không nên là sợ hãi hay thờ ơ, mà là khao khác được Đức Thánh Linh sử dụng để gây dựng Hội Thánh.
2. Khám Phá và Sử Dụng Ân Tứ Của Bạn: Mỗi tín hữu chân thật đều nhận ít nhất một ân tứ (I Phi-e-rơ 4:10). Hãy cầu nguyện, phục vụ trong Hội Thánh, và nhận sự xác nhận từ các tín hữu trưởng thành để khám phá ân tứ Chúa ban. Sau đó, hãy trung tín sử dụng nó, dù lớn hay nhỏ, trong sự vâng phục.
3. Sống Trong Sự Đầy Dẫy Đức Thánh Linh Mỗi Ngày: Các ân tứ vận hành trong đời sống của một người được đầy dẫy Đức Thánh Linh (Ê-phê-sô 5:18). Sự đầy dẫy này không phải là một trạng thái cảm xúc nhất thời, mà là một đời sống đầu phục, thường xuyên nhận lãnh từ Chúa, được Lời Chúa dẫn dắt và có mối tương giao cầu nguyện liên tục.
4. Tập Trung Vào Chúa Ban Ân Tứ, Hơn Là Ân Tứ: Đừng để sự tò mò hay tìm kiếm các kinh nghiệm lạ trở thành trọng tâm. Trọng tâm của chúng ta phải luôn là Đức Chúa Jêsus Christ, Đấng ban Thánh Linh. Mọi ân tứ đều hướng về Ngài và làm chứng về Ngài (Giăng 15:26).
5. Gây Dựng Trong Tình Yêu Thương: Mỗi lần sử dụng ân tứ, hãy tự hỏi: “Điều này có đang gây dựng anh chị em tôi không? Có xuất phát từ tình yêu thương chân thật không?”.
Công việc của Đức Thánh Linh qua các ân tứ là một thực tại sống động và quyền năng trong Hội Thánh của Chúa. Lời Chúa cho chúng ta thấy một bức tranh cân bằng: vừa khích lệ sự khao khác và kinh nghiệm các ân tứ, vừa đặt chúng trong khuôn khổ của tình yêu thương, trật tự và mục đích gây dựng Hội Thánh. Là con cái Chúa, chúng ta hãy mở lòng đón nhận mọi sự ban cho tốt lành từ Cha trên trời, sống đời sống đầy dẫy Thánh Linh, và trung tín sử dụng những gì Ngài ban để phục vụ lẫn nhau. Như vậy, chúng ta không bị cuốn vào những tranh cãi vô ích xung quanh các từ ngữ hay phong trào, mà tập trung vào việc “gây dựng chính mình trên nền đức tin rất thánh của anh em, và cầu nguyện trong Đức Thánh Linh, hãy giữ mình trong sự yêu mến Đức Chúa Trời” (Giu-đe 1:20-21), chờ đợi sự trở lại vinh hiển của Chúa chúng ta là Giê-xu Christ.