Nếu Chúa biết Satan sẽ phản loạn, tại sao Ngài vẫn tạo ra hắn?

Đây là một trong những câu hỏi thần học sâu sắc và đầy thách thức nhất, chạm đến cốt lõi của sự hiểu biết về bản tính của Đức Chúa Trời, sự tự do ý chí, nguồn gốc của điều ác và kế hoạch tối cao của Ngài. Câu hỏi này không chỉ là một vấn đề triết học trừu tượng, mà có tác động trực tiếp đến đức tin và cách chúng ta nhìn nhận về công lý, tình yêu và chủ quyền của Đấng Tạo Hóa. Bài nghiên cứu này sẽ tìm kiếm câu trả lời dựa trên nền tảng Kinh Thánh, với tinh thần “Vả, sự giấu kín thuộc về Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta; song sự bày tỏ thuộc về chúng ta, và con cháu chúng ta đời đời” (Phục Truyền Luật Lệ Ký 29:29).

Kinh Thánh không trình bày một cách tường minh về sự sáng tạo của Satan như một thực thể xấu xa ngay từ đầu. Thay vào đó, Kinh Thánh cho thấy hắn là một tạo vật được Đức Chúa Trời dựng nên trong sự toàn hảo, nhưng sau đó đã tự ý sa ngã.

1. Satan Trước Khi Sa Ngã: Tiên tri Ê-xê-chi-ên và Ê-sai cung cấp những hình ảnh ẩn dụ mô tả về một vật được xức dầu đầy quyền năng và vinh quang, thường được hiểu là ám chỉ vua Ty-rơ và vua Ba-by-lôn, nhưng cũng phản chiếu hình ảnh của kẻ đứng đằng sau họ là Satan (Ê-xê-chi-ên 28:12-15; Ê-sai 14:12-15).

“Hỡi con người, hãy đọc bài ca thương về vua Ty-rơ, và nói cùng người rằng: Chúa Giê-hô-va phán như vầy: Ngươi vốn rập khuôn đầy dẫy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn. Ngươi ở trong Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời... Ngươi là chê-ru-bin được xức dầu, che phủ, và ta đã lập ngươi trên núi thánh của Đức Chúa Trời... Ngươi là trọn vẹn trong các đường lối mình, từ ngày ngươi được dựng nên, cho đến lúc thấy sự gian ác trong ngươi.” (Ê-xê-chi-ên 28:12-15).

Từ ngữ Hê-bơ-rơ “chê-ru-bin được xức dầu” (כרוב המכח) cho thấy địa vị cao trọng, được thiết lập để che phủ và bảo vệ. Hắn được ban cho sự khôn ngoan, vẻ đẹp và được đặt trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời.

2. Nguyên Nhân Sa Ngã: Sự sa ngã không đến từ bên ngoài, mà từ chính trong lòng của tạo vật này. Ê-xê-chi-ên 28:17 nói: “Lòng ngươi đã kiêu ngạo vì sự đẹp đẽ ngươi;”. Ê-sai 14:13-14 tiết lộ năm lời tuyên bố “Ta sẽ...” xuất phát từ lòng kiêu ngạo, muốn phế bỏ ngôi Đức Chúa Trời và tự tôn mình lên. Tội lỗi đầu tiên trong vũ trụ là tội kiêu ngạo (Hê-bơ-rơ: gaʾawah; Hy Lạp: hyperēphania). Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về tội này khi nói về phẩm chất của người giám mục: “chớ nên tân tín đồ, e người lên mình kiêu ngạo mà sa vào án phạt của ma quỉ chăng” (1 Ti-mô-thê 3:6).

Đây là phần then chốt để giải đáp câu hỏi. Chúng ta phải đặt vấn đề trong khuôn khổ của ba thuộc tính then chốt: Sự toàn tri (biết mọi sự), sự chủ quyền tuyệt đối (cai quản mọi sự) và sự thánh khiết cùng tình yêu của Đức Chúa Trời.

1. Đức Chúa Trời Biết Trước Mọi Sự: Kinh Thánh xác nhận Ngài biết trước mọi sự. “Vì những kẻ Ngài đã biết trước, thì Ngài cũng đã định sẵn để nên giống như hình bóng Con Ngài” (Rô-ma 8:29). Chúa Giê-xu cũng nói về sự phản bội của Giu-đa như một điều đã được biết trước (Giăng 6:64). Vậy, chắc chắn Đấng Tạo Hóa toàn tri biết trước khả năng sa ngã của tạo vật có ý chí tự do.

2. Tại Sao Vẫn Tạo Dựng? Câu trả lời không nằm ở việc Đức Chúa Trời “cần” tạo vật, mà nằm ở bản tính yêu thương và vinh hiển của Ngài. Đức Chúa Trời là tình yêu (1 Giăng 4:8). Tình yêu thật sự, theo bản chất của nó, đòi hỏi một đối tượng để trao ban và một sự đáp lại tự nguyện. Do đó, Ngài đã tạo dựng nên những thực thể có ý chí tự do (thiên sứ và loài người) có khả năng yêu thương và vâng phục Ngài một cách tự nguyện.

Việc tạo dựng những sinh linh chỉ như những con rối hoặc lập trình sẵn không thể yêu thương thật sự sẽ không phản ánh vinh quang của tình yêu Ngài. Sự tự do lựa chọn thật sự hàm chứa khả năng lựa chọn điều nghịch lại. Sự dữ (evil) xuất hiện không phải như một thực thể được tạo dựng độc lập, mà là sự lạm dụng ý chí tự do của tạo vật, chối bỏ và chống nghịch lại Đấng Tạo Hóa.

3. Sự Cho Phép của Đức Chúa Trời và Mục Đích Tối Cao: Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan và chủ quyền vô hạn của Ngài, đã cho phép sự lựa chọn phản loạn của Satan xảy ra, chứ không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra nó. Tuy nhiên, Ngài không bỏ mặc sự phản loạn đó ngoài tầm kiểm soát. Ngài đã lập tức tuyên bố kế hoạch cứu chuộc (Sáng Thế Ký 3:15) và biến mọi sự – kể cả sự dữ và sự chống nghịch – trở nên vận hành để làm trọn mục đích tốt lành và vinh hiển tối cao của Ngài.

“Chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28).

Cuộc nổi loạn của Satan đã trở thành khung cảnh để Đức Chúa Trời bày tỏ đầy đủ hơn các thuộc tính của Ngài: Ân điển, sự thương xót, sự công bình và quyền năng cứu chuộc qua Chúa Giê-xu Christ. Nếu không có sự sa ngã, sẽ không có sự nhập thể, thập tự giá, sự phục sinh, và sự bày tỏ vinh quang của tình yêu hy sinh vô hạn. Sứ đồ Phao-lô gọi đây là “sự khôn ngoan nhiều mối của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 3:10) – một sự khôn ngoan được bày tỏ cho các quyền thế trên trời (bao gồm cả những thiên sứ trung thành và đã sa ngã) thông qua Hội Thánh.

Chân lý này không chỉ để tranh luận, mà để xây dựng đức tin và định hình nếp sống.

1. Tin Cậy Vào Sự Khôn Ngoan và Chủ Quyền của Đức Chúa Trời: Khi đối diện với nghịch cảnh, sự dữ hay những điều không thể hiểu thấu, thay vì nghi ngờ lòng tốt của Chúa, chúng ta học tập tin cậy rằng Ngài vẫn đang cầm quyền. Gióp, sau khi chất vấn Chúa, đã nhận ra giới hạn của mình và tuyên bố: “Tôi biết rằng Chúa có thể làm được mọi sự” (Gióp 42:2). Sự tin cậy này mang lại sự bình an siêu việt mọi trí hiểu (Phi-líp 4:7).

2. Cảnh Giác Với Tội Kiêu Ngạo – Cội Rễ Của Sự Sa Ngã: Bài học từ Satan là một cảnh báo nghiêm khắc cho mỗi chúng ta. Không ai miễn nhiễm với tội kiêu ngạo. Chúng ta phải khiêm nhường xét lòng mình, luôn nhờ cậy ân điển Chúa. “Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo, nhưng ban ơn cho kẻ khiêm nhường.” (Gia-cơ 4:6).

3. Sống Trong Chiến Thắng Của Đấng Christ: Mặc dù Satan là kẻ thù thật, nhưng quyền năng của hắn đã bị đánh bại trên thập tự giá. “Vì mục đích của Con Đức Chúa Trời đã hiện ra, là để phá hủy công việc của ma quỉ.” (1 Giăng 3:8b). Chúng ta không sống trong sự sợ hãi, nhưng trong thẩm quyền của danh Chúa Giê-xu và quyền năng Thánh Linh để chống trả ma quỉ (Gia-cơ 4:7).

4. Nhìn Về Mục Đích Tối Cao: Mọi sự xảy ra trong đời sống chúng ta – kể cả những cuộc chiến thuộc linh – đều nằm trong tay Chúa, Đấng có thể biến điều xấu thành điều tốt (như việc Giô-sép bị bán sang Ê-díp-tô, Sáng Thế Ký 50:20). Chúng ta có thể an nghỉ, biết rằng lịch sử đang hướng đến ngày mọi đầu gối quỳ xuống và mọi lưỡi xưng nhận Giê-xu Christ là Chúa (Phi-líp 2:10-11).

Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan vô hạn và tình yêu trọn vẹn của Ngài, đã chọn tạo dựng một thế giới với những tạo vật có ý chí tự do, dù biết trước nguy cơ phản loạn. Ngài không phải là tác giả của tội lỗi, nhưng trong chủ quyền tuyệt đối của Ngài, Ngài đã cho phép nó xảy ra và siêu việt trên nó để thực hiện một kế hoạch cứu chuộc vinh hiển hơn nhiều – kế hoạch làm trọn qua Chúa Giê-xu Christ. Sự hiện diện của điều ác và kẻ thù không chứng minh sự yếu kém của Đức Chúa Trời, mà ngược lại, trở thành bối cảnh để Ngài bày tỏ quyền năng chiến thắng tối thượng và tình yêu cứu chuộc không thể dò lường của Ngài.

Là Cơ Đốc nhân, thay vì sa vào những tranh luận không hồi kết, chúng ta được mời gọi đặt đức tin nơi Đấng đã thắng thế gian, sống khiêm nhường, cảnh giác và can đảm trong danh Ngài, với niềm xác tín rằng: “Đấng ở trong các con là lớn hơn kẻ ở trong thế gian.” (1 Giăng 4:4). Mọi sự, cuối cùng, sẽ quy về vinh hiển cho Đức Chúa Trời Toàn Năng.