‘Có thì giờ giữ lấy, có thì giờ ném đi’ (Truyền đạo 3:6)
Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống dưới mặt trời, tác giả sách Truyền đạo đã khám phá ra một chân lý sâu sắc về sự chủ tể và trật tự của Đức Chúa Trời trong mọi sự. Phân đoạn Truyền đạo 3:1-8 là một bài thơ nổi tiếng liệt kê mười bốn cặp thời điểm đối lập, phác họa toàn diện nhịp điệu của đời sống con người. Câu 6, “Có thì giờ giữ lấy, có thì giờ ném đi” (Truyền đạo 3:6, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925), nằm ở trung tâm của bài thơ này, mời gọi chúng ta suy ngẫm sâu sắc về nghệ thuật sở hữu và buông bỏ, về sự khôn ngoan trong việc phân định thời điểm của Đức Chúa Trời.
Bối Cảnh và Cấu Trúc của Truyền đạo 3:1-8
Trước khi đi sâu vào câu 6, chúng ta cần hiểu khung cảnh lớn hơn. Câu chìa khóa mở đầu chương này tuyên bố: “Phàm sự gì có thì tiết, mọi việc dưới trời có kỳ định” (Truyền đạo 3:1). Từ “kỳ” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là **עֵת (ʿēth)**, chỉ một thời điểm được ấn định, một mùa cụ thể, một khoảnh khắc thích hợp do sự khôn ngoan chủ tể của Đức Chúa Trời thiết lập. Tác giả, thường được xem là Vua Sa-lô-môn, liệt kê các cặp hành động từ sinh-tử, trồng-nhổ, đến yêu-ghét, chiến tranh-hòa bình. Cấu trúc này không nhằm khuyến khích thuyết định mệnh, mà để khẳng định rằng mọi kinh nghiệm con người—dù vui hay buồn, xây dựng hay phá hủy—đều nằm trong phạm vi chủ quyền và sự hiểu biết trọn vẹn của Đấng Tạo Hóa.
Giải Nghĩa “Giữ Lấy” và “Ném Đi” (Câu 6)
Câu 6 nguyên văn Hê-bơ-rơ viết: **עֵת לְבַקֵּשׁ וְעֵת לְאַבֵּד עֵת לִשְׁמוֹר וְעֵת לְהַשְׁלִיךְ** (ʿēth lᵉḇaqqēš wᵉʿēth lᵉ’abbēḏ; ʿēth lišmôr wᵉʿēth lᵉhašlîk). Bản dịch truyền thống của chúng ta là “Có thì giờ giữ lấy, có thì giờ ném đi”. Tuy nhiên, để hiểu trọn vẹn, chúng ta cần xem xét cả cặp song đôi trong câu:
- “Có thì giờ tìm, có thì giờ mất”: Đây là nửa đầu của câu 6, nói về chu kỳ tìm kiếm và đánh mất.
- “Có thì giờ giữ lấy, có thì giờ ném đi”: Đây là nửa sau, nói về chu kỳ bảo tồn và loại bỏ.
Hai cặp này bổ sung ý nghĩa cho nhau, mô tả dòng chảy của sự sở hữu và mất mát trong đời người.
1. “Giữ lấy” (לִשְׁמוֹר – lishmor): Động từ **שָׁמַר (shamar)** mang ý gìn giữ, canh giữ, bảo vệ, tuân giữ (như trong “giữ các điều răn”). Nó gợi lên hình ảnh của người canh giữ thành, người bảo vệ kho báu, hay người chăm sóc vườn nho. “Giữ lấy” trong ngữ cảnh này không chỉ là sự tích trữ ích kỷ, mà là trách nhiệm quản lý khôn ngoan những gì Đức Chúa Trời đã giao phó—bao gồm của cải vật chất, các mối quan hệ, lời hứa, đức tin, và những bài học quý giá. Đó là “thì giờ” để đầu tư, xây dựng, củng cố, và bảo tồn những điều tốt lành.
2. “Ném đi” (לְהַשְׁלִיךְ – lehashlik): Động từ **הִשְׁלִיךְ (hashlik)** mang nghĩa mạnh mẽ: ném đi, quăng đi, từ bỏ, vứt bỏ. Nó được dùng khi Đavít “ném” hòn đá trước Gô-li-át (1 Sa-mu-ên 17:49), hay khi Chúa Giê-xu dạy nếu tay chân làm cho vấp phạm thì hãy “chặt” và “ném” nó đi (Ma-thi-ơ 5:30). Hành động này nói lên sự cắt đứt dứt khoát, sự buông bỏ có chủ ý. “Ném đi” là thì giờ để từ bỏ những gì trở nên gánh nặng, có hại, cản trở, hoặc không còn phù hợp với mục đích của Đức Chúa Trời trong mùa mới.
Nguyên Tắc Thần Học: Sự Khôn Ngoan Phân Định Thời Điểm
Chân lý then chốt không nằm ở hành động “giữ” hay “ném”, mà ở chữ **“thì giờ” (עֵת – ʿēth)**. Sự khôn ngoan đích thực theo Kinh Thánh là nhận biết được thời điểm của Đức Chúa Trời và hành động phù hợp. Chúa Giê-xu đã khiển trách những người không biết “xem xét thời đại nầy” (Lu-ca 12:56). Sứ đồ Phao-lô cũng khuyên “hãy lợi dụng thì giờ” (Ê-phê-sô 5:16), ở đây từ “lợi dụng” trong tiếng Hy Lạp là **ἐξαγοράζομαι (exagorazomai)**, nghĩa đen là “mua chuộc lại”, tức là tận dụng triệt để cơ hội vì thì giờ là ngắn ngủi.
Vậy, làm sao phân biệt được đâu là “thì giờ giữ lấy” và đâu là “thì giờ ném đi”? Sự phân định này không đến từ cảm xúc chủ quan hay sự tham lam, nhưng từ sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh và Lời Chúa. Chúng ta cần sự khôn ngoan từ trên cao, là thứ “trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình” (Gia-cơ 3:17).
Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Lẽ thật này không chỉ là triết lý mà phải được áp dụng vào từng lĩnh vực cụ thể của đời sống.
1. Trong Đời Sống Thuộc Linh và Cá Nhân
- Giữ lấy: Đây là thì giờ gìn giữ mối tương giao với Chúa (Lu-ca 10:42 – Ma-ri đã chọn phần tốt), giữ lòng trung tín trong sự cầu nguyện và đọc Kinh Thánh, giữ vững đức tin giữa cơn bão dư luận (1 Ti-mô-thê 6:20). Đây cũng là lúc giữ gìn sự thanh sạch và thánh khiết.
- Ném đi: Đây là thì giờ “ném đi” mọi gánh nặng tội lỗi dễ vấn vương ta (Hê-bơ-rơ 12:1), từ bỏ những thói quen cũ, tư tưởng ô uế, và sự cay đắng trong lòng (Ê-phê-sô 4:31). Như Phao-lô, chúng ta cần “quên đi” những sự ở đằng sau để hướng đến phía trước (Phi-líp 3:13).
2. Trong Các Mối Quan Hệ
- Giữ lấy: Đây là thì giờ đầu tư, giữ gìn, và hàn gắn các mối quan hệ quan trọng như hôn nhân, gia đình, tình bạn trong Chúa. “Hãy hết lòng giữ gìn sự hiệp một của Thánh Linh” (Ê-phê-sô 4:3).
- Ném đi: Đây là thì giờ khôn ngoan “ném bỏ” những mối quan hệ độc hại, những giao thiệp khiến chúng ta sa ngã (1 Cô-rinh-tô 15:33), hoặc biết cách đặt ranh giới lành mạnh. Đôi khi, điều cần “ném đi” là sự oán giữa chúng ta với người khác.
3. Trong Công Việc và Tài Chính
- Giữ lấy: Đây là thì giờ chăm chỉ làm việc, tích lũy, đầu tư khôn ngoan cho tương lai, và tiết kiệm để có thể giúp đỡ người thiếu thốn (Ê-phê-sô 4:28). Đó là tinh thần “giữ lấy” của người quản gia trung tín.
- Ném đi: Đây là thì giờ “ném đi” lòng tham lam, sự bủn xỉn, và cả việc xem của cải là mục đích sống. Đây cũng là lúc dâng hiến rộng rãi, chia sẻ cho người nghèo (“ném đi” của cải theo nghĩa tích cực), hoặc từ bỏ một công việc trái với lương tâm Cơ Đốc.
4. Trong Cảm Xúc và Ký Ức
- Giữ lấy: Đây là thì giờ trân trọng, ghi nhớ và biết ơn về những phước lành, chiến thắng Chúa ban, và những lời hứa Ngài dành riêng cho chúng ta.
- Ném đi: Đây là thì giờ “ném đi” những ký ức đau thương đang giam hãm chúng ta, những sự thất vọng, nỗi sợ hãi và sự nghi ngờ. Điều này không có nghĩa là phủ nhận quá khứ, nhưng là chọn không để nó chi phối hiện tại và tương lai trong Chúa.
Gương Mẫu Từ Cuộc Đời Chúa Giê-xu và Các Nhân Vật Kinh Thánh
Chúa Giê-xu Christ là bậc Thầy hoàn hảo trong việc phân định “thì giờ”. Ngài biết rõ “thì giờ” của Ngài chưa đến (Giăng 2:4) và khi nào thì đã đến (Giăng 12:23; 17:1). Ngài đã “giữ lấy” mười hai môn đồ, đầu tư thời gian để dạy dỗ họ. Nhưng Ngài cũng sẵn sàng “ném đi” sự an toàn, danh tiếng, và cuối cùng là chính mạng sống Ngài trên thập tự giá vì cớ chúng ta. Sự “ném đi” tối thượng đó đã mang lại sự cứu rỗi vĩ đại nhất.
Phao-lô là một tấm gương khác. Ông “giữ lấy” đức tin và sự kêu gọi của mình cho đến cuối cùng (2 Ti-mô-thê 4:7). Nhưng ông cũng coi mọi sự lợi của thế gian như “rác rến” để “ném đi” hầu được Christ (Phi-líp 3:8).
Kết Luận: Sống Trọn Vẹn Trong Nhịp Điệu Của Ân Điển
Câu “Có thì giờ giữ lấy, có thì giờ ném đi” mời gọi chúng ta sống một đời sống năng động, nhạy bén với sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh. Nó giải phóng chúng ta khỏi sự cứng nhắc, tích trữ ích kỷ, hay sự bám víu mù quáng. Đồng thời, nó cũng bảo vệ chúng ta khỏi sự buông thả, lãng phí, hay từ bỏ quá dễ dàng.
Sự khôn ngoan thật không phải là biết nên giữ gì hay ném gì, mà là biết lắng nghe tiếng Chúa để nhận ra **“thì giờ”** của Ngài. Khi chúng ta bước đi trong mối tương giao mật thiết với Chúa, Ngài sẽ ban cho chúng ta sự phân biệt để biết lúc nào cần kiên trì gìn giữ, và lúc nào cần can đảm buông bỏ. Hãy nhớ lời hứa: “Nếu trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho” (Gia-cơ 1:5).
Ước mong mỗi chúng ta trở thành những quản gia khôn ngoan, biết sống trọn vẹn từng mùa trong đời, với hai bàn tay vừa biết giữ gìn trân trọng những gì Chúa giao, vừa biết mở ra buông bỏ để đón nhận những điều mới mẻ tốt hơn từ Ngài.