Đức Chúa Jêsus là “Con trưởng nam” của mọi vật thọ tạo có ý nghĩa gì?

Danh hiệu “Con trưởng nam” (πρωτότοκος – prototokos) dành cho Đức Chúa Jêsus Christ là một trong những tước vị thâm thúy và giàu ý nghĩa thần học nhất trong Tân Ước, đặc biệt được trình bày rõ ràng trong thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho Hội Thánh Cô-lô-se. Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của danh hiệu này, chúng ta cần đào sâu vào bối cảnh Kinh Thánh, ngôn ngữ nguyên thủy, và sự mặc khải trọn vẹn về thân vị cùng công trình của Chúa Cứu Thế. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá ý nghĩa của việc Đấng Christ được gọi là “Con trưởng nam của mọi vật thọ tạo” (Cô-lô-se 1:15) và “Con trưởng nam từ trong kẻ chết” (Cô-lô-se 1:18), cùng những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta.

Trong nguyên ngữ Hy Lạp của Tân Ước, từ “trưởng nam” là πρωτότοκος (prototokos). Từ này được cấu thành từ hai phần: πρῶτος (prōtos) nghĩa là “đầu tiên, thứ nhất” và τίκτω (tiktō) nghĩa là “sanh ra”. Tuy nhiên, ý nghĩa của nó vượt xa khái niệm sinh học đơn thuần về thứ tự thời gian. Trong bối cảnh Do Thái giáo và Kinh Thánh, quyền “trưởng nam” (בְּכוֹר – bechor trong tiếng Hê-bơ-rơ) mang những đặc quyền và trọng trách đặc biệt:

• Quyền Thừa Kế Gấp Đôi: Con trưởng nam nhận phần gia tài gấp đôi (Phục Truyền 21:17).
• Địa Vị Lãnh Đạo và Đại Diện: Người đứng đầu trong gia đình, thay mặt cho cả nhà trước mặt cha (Sáng Thế Ký 27:1-4, 37).
• Chức Tư Tế Gia Đình: Trong thời kỳ tổ phụ, con trưởng nam đảm nhận vai trò tế lễ (trước khi chức tế lễ Lê-vi được lập).

Khi áp dụng cho Đấng Christ, danh hiệu “Con trưởng nam” không hàm ý Ngài là một thọ tạo được Đức Chúa Trời “sanh ra” đầu tiên về mặt thời gian (như giáo lý sai lầm của A-ri-ut). Thay vào đó, nó khẳng định địa vị tối cao, quyền thừa kế tối thượng và thẩm quyền đại diện độc nhất của Ngài trên toàn bộ cõi sáng tạo. Ngài là Đấng có địa vị và quyền lợi của Trưởng Tử một cách trọn vẹn nhất.

Phao-lô tuyên bố: “Ngài là hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được, là Đấng sanh ra đầu hết thảy mọi vật thọ tạo” (Cô-lô-se 1:15). Cụm từ “sanh ra đầu hết” chính là “trưởng nam” (prototokos) trong nguyên bản. Phân đoạn này cần được hiểu trong mối liên hệ mật thiết với các câu tiếp theo:

“Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài, bất luận trên trời, dưới đất, vật thấy được, vật không thấy được, hoặc ngôi vua, hoặc quyền cai trị, hoặc chấp chánh, hoặc cầm quyền, đều là bởi Ngài và vì Ngài mà được dựng nên. Ngài có trước muôn vật, và muôn vật đứng vững trong Ngài.” (Cô-lô-se 1:16-17)

Ý nghĩa then chốt:

1. Thẩm Quyền Tối Cao Trong Sự Sáng Tạo: Là “Con trưởng nam”, Đấng Christ có thẩm quyền tuyệt đối trên mọi loài thọ tạo. Muôn vật được dựng nên “trong Ngài” (Ngài là môi trường và nguyên lý của sự sáng tạo), “bởi Ngài” (Ngài là tác nhân sáng tạo – Đấng Tạo Hóa), và “vì Ngài” (Ngài là mục đích tối hậu của sự sáng tạo). Điều này khẳng định thần tánh đầy đủ của Chúa Jêsus; Ngài không phải là thọ tạo nhưng là Đấng Tạo Hóa (Giăng 1:3; Hê-bơ-rơ 1:2).
2. Đấng Có Trước Muôn Vật: “Ngài có trước muôn vật” (câu 17) nhấn mạnh sự tiên hữu đời đời của Đấng Christ. Ngài hiện hữu trước mọi loài thọ tạo và là nguồn cội của chúng. Danh hiệu “trưởng nam” ở đây xác lập địa vị ưu việt và quyền thừa kế tối thượng của Ngài trên toàn cõi sáng tạo, chứ không phải nói Ngài là một phần của sự sáng tạo.
3. Hình Ảnh của Đức Chúa Trời Không Thấy Được: Điều này liên kết chặt chẽ với khái niệm “trưởng nam”. Trong văn hóa cổ đại, người con trưởng nam thường là đại diện hoàn hảo và đầy đủ thẩm quyền của người cha. Chúa Jêsus chính là sự biểu lộ trọn vẹn, hữu hình của Đức Chúa Trời vô hình (Giăng 1:18; Hê-bơ-rơ 1:3).

Nếu như trong phương diện sáng tạo, Đấng Christ là Trưởng Nam, thì trong phương diện cứu chuộc, Ngài cũng mang danh hiệu ấy: “Ấy cũng là Ngài làm đầu của thân thể, tức là Hội thánh; Ngài là ban đầu, sanh trước nhứt từ trong kẻ chết, hầu cho trong mọi vật, Ngài đứng đầu hàng.” (Cô-lô-se 1:18).

Ý nghĩa của sự “sanh trước nhứt từ trong kẻ chết” (πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν – prototokos ek tōn nekrōn):

• Người Đầu Tiên Sống Lại Với Thân Thể Vinh Hiển: Chúa Jêsus là người đầu tiên sống lại từ cõi chết với một thân thể vinh hiển, bất diệt, không còn bị sự chết đe dọa nữa. Sự phục sinh của Ngài không phải là sự hồi sinh tạm thời (như La-xa-rơ) mà là sự chiến thắng vĩnh viễn trên sự chết và tội lỗi (1 Cô-rinh-tô 15:20).
• Đấng Khai Sinh và Làm Đầu Của Một Tạo Vật Mới: Qua sự chết và sống lại của Ngài, một nhân loại mới được tạo dựng. Ngài là “con người sau rốt” (1 Cô-rinh-tô 15:45), là A-đam thứ hai, và là Trưởng Tử của một gia đình mới gồm những người được tái sinh (Rô-ma 8:29). Sự phục sinh của Ngài là lời hứa và là bằng chứng bảo đảm cho sự sống lại của tất cả những ai thuộc về Ngài.
• Xác Lập Quyền Cai Trị Tối Cao: Sự phục sinh là sự tôn Ngài lên cách hiển nhiên trong địa vị Trưởng Nam. Đức Chúa Cha đã “khiến Ngài từ kẻ chết sống lại, và lập Ngài ngồi bên hữu mình ở các nơi trên trời, cao hơn hết mọi quyền cai trị, thế lực…” (Ê-phê-sô 1:20-22).

Việc Phao-lô sử dụng cùng một danh hiệu prototokos cho cả hai phương diện (sáng tạo và phục sinh) trong cùng một phân đoạn (Cô-lô-se 1:15-20) là một sự kết hợp thần học đầy chủ ý. Nó cho thấy:

1. Chủ Quyền Tuyệt Đối của Đấng Christ: Ngài là Chủ tể của cõi cũ lẫn cõi mới. Quyền tể trị của Ngài bao trùm mọi lãnh vực.
2. Sự Hiệp Nhất của Chương Trình Cứu Chuộc: Công trình cứu chuộc không phải là một ý tưởng dự phòng, mà nằm trong ý định đời đời của Đức Chúa Trời. Đấng là Trưởng Tử của sự sáng tạo cũng chính là Đấng trở thành Trưởng Tử của sự cứu chuộc để phục hồi mọi vật về với Ngài (câu 20).
3. Đáp Lại Các Tà Thuyết: Bối cảnh thư Cô-lô-se cho thấy có những tà thuyết giảm thiểu thân vị của Christ, có lẽ xem Ngài chỉ là một trung gian thuộc linh trong nhiều trung gian. Lời tuyên bố về Đấng Christ là “Con trưởng nam” của mọi sự sáng tạo và cứu chuộc là một lời khẳng định hùng hồn về địa vị độc nhất vô nhị, tối cao và đầy đủ của Ngài cho sự cứu rỗi.

Chân lý cao sâu về “Con trưởng nam” không chỉ là giáo lý để suy gẫm, mà còn biến đổi cách chúng ta sống và tin.

1. Sống Với Sự An Tâm Thuộc Về Đấng Tối Cao: Khi nhận biết Chúa Jêsus là Chủ Tể của muôn vật, chúng ta có thể tìm thấy sự bình an giữa mọi hoàn cảnh hỗn loạn. Nếu muôn vật được dựng nên “trong Ngài, bởi Ngài và vì Ngài”, thì không có điều gì trong đời sống chúng ta nằm ngoài phạm vi quyền tể trị và sự quan phần yêu thương của Ngài (Rô-ma 8:28).

2. Đặt Trọn Đời Sống Dưới Sự Lãnh Đạo của Đấng Đứng Đầu: Là “đầu của thân thể, tức là Hội thánh”, Đấng Christ là lãnh đạo duy nhất và tối cao của Hội Thánh. Điều này kêu gọi mỗi chúng ta và cả Hội Thánh phải tìm kiếm và vâng phục ý chỉ Ngài trong mọi quyết định, từ cá nhân đến tập thể. Sự khôn ngoan của chúng ta là ở trong Ngài (Cô-lô-se 2:3).

3. Có Niềm Hy Vọng Vững Chắc Về Sự Sống Lại: Vì Ngài là “Con trưởng nam từ trong kẻ chết”, sự phục sinh của chúng ta trong tương lai là một sự chắc chắn. Chúng ta sẽ được giống như Ngài (1 Giăng 3:2). Điều này cho chúng ta can đảm đối diện với sự chết, an ủi trong lúc mất mát người thân, và sống với viễn cảnh đời đời.

4. Tìm Kiếm Ý Nghĩa và Mục Đích Đời Sống Trong Ngài: Nếu muôn vật được dựng nên “vì Ngài”, thì mục đích tối cao của đời sống chúng ta là làm vinh hiển Đấng Christ và tận hưởng mối tương giao với Ngài. Mọi sự—công việc, gia đình, tài năng—đều tìm thấy ý nghĩa trọn vẹn khi được dâng lên cho Đấng Christ và được Ngài cai quản.

5. Thờ Phượng Với Lòng Kính Sợ và Yêu Mến: Hiểu được địa vị tối thượng của Chúa Jêsus phải đưa chúng ta vào sự thờ phượng sâu nhiệm. Ngài không chỉ là “bạn” gần gũi, mà là Đấng Tạo Hóa Vũ Trụ, là Chúa Tể Tối Cao, đáng để chúng ta dâng lên mọi sự tôn kính, ngợi khen và vâng lời (Phi-líp 2:9-11).

Danh hiệu “Con trưởng nam” mặc khải cho chúng ta một Chúa Jêsus Christ vĩ đại, quyền năng và đầy vinh hiển. Ngài là Đấng có địa vị tối cao và quyền thừa kế trên mọi loài thọ tạo với tư cách là Đấng Tạo Hóa và là Chủ Tể. Đồng thời, Ngài cũng là Đấng đã đi vào thân phận con người, chịu chết và sống lại vinh hiển, để trở thành Đầu Tiên của một nhân loại mới, là Đấng khai sinh sự sống đời đời cho mọi kẻ tin. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không chỉ được cứu bởi Ngài, mà còn được kết hợp với Ngài – Đấng Trưởng Nam. Chúng ta thuộc về gia đình của Đức Chúa Trời, và Ngài là Anh Cả của chúng ta (Rô-ma 8:29), dẫn dắt chúng ta vào trong vinh hiển. Ước mong mỗi chúng ta ngày càng nhận biết sâu nhiệm hơn về Đấng Christ là ai, để sống một đời sống thờ phượng, vâng phục và tràn đầy hy vọng trong quyền năng của Đấng đang nắm giữ mọi quyền trên trời và dưới đất.