Biểu Tượng Người Thợ Gốm và Đất Sét Trong Kinh Thánh
Trong kho tàng hình ảnh phong phú của Kinh Thánh, ẩn dụ về người thợ gốm và đất sét là một trong những hình ảnh sống động và thâm thúy nhất, phác họa mối quan hệ giữa Đấng Tạo Hóa với loài người. Hình ảnh này không chỉ xuất hiện trong Cựu Ước mà còn được Tân Ước tiếp nối và giải thích, mang đến cho chúng ta những bài học sâu sắc về chủ quyền, ân điển, sự uốn nắn và mục đích của Đức Chúa Trời dành cho đời sống mỗi tín hữu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác ý nghĩa thần học và thực tiễn từ biểu tượng đầy quyền năng này.
Sách tiên tri Giê-rê-mi đưa ra một trong những minh họa rõ ràng nhất:
“Có lời Đức Giê-hô-va phán cùng Giê-rê-mi như vầy: Ngươi hãy chổi dậy, xuống trong nhà thợ gốm, tại đó ta sẽ cho ngươi nghe lời ta. Vậy, tôi xuống trong nhà thợ gốm, nầy, nó đương nắn đồ trên bàn xoay. Cái bình bị hỏng trong tay người thợ gốm, thì nó lấy đất đó nắn lại cái bình khác, tùy ý mình muốn làm. Bấy giờ, có lời Đức Giê-hô-va phán cùng tôi rằng: Đức Giê-hô-va phán: Hỡi nhà Y-sơ-ra-ên, ta đối với các ngươi chẳng làm được như thợ gốm nầy sao? Hỡi nhà Y-sơ-ra-ên, đất sét ở trong tay thợ gốm thể nào, thì các ngươi cũng ở trong tay ta thể ấy.” (Giê-rê-mi 18:1-6).
Trong phân đoạn then chốt này, chúng ta thấy rõ các yếu tố:
1. Chủ Động Mặc Khải của Đức Chúa Trời: Đức Giê-hô-va phán bảo Giê-rê-mi xuống nhà thợ gốm. Bài học thuộc linh không đến từ sự suy đoán của con người, mà từ sự mặc khải chủ động của Ngài. Từ “thợ gốm” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “yatsar” (יצר), cũng là từ được dùng trong Sáng-thế Ký 2:7 khi “Giê-hô-va Đức Chúa Trời nắn nên loài người”. Điều này liên kết trực tiếp công việc của thợ gốm với hành động sáng tạo nguyên thủy của Đức Chúa Trời.
2. Quyền Năng Sáng Tạo và Tái Tạo: Chi tiết “Cái bình bị hỏng… thì nó lấy đất đó nắn lại cái bình khác” cho thấy quyền năng tuyệt đối. Đất sét không có quyền phàn nàn hay chỉ trích. Người thợ gốm có toàn quyền quyết định hình dáng, mục đích, và ngay cả việc bắt đầu lại nếu thấy cần. Đây là hình ảnh mạnh mẽ về sự ăn năn và phục hồi mà Đức Chúa Trời dành cho dân sự Ngài, dù họ đã “hư hỏng” vì tội lỗi.
3. Sự So Sánh Trực Tiếp: Câu 6 khẳng định chân lý cách không thể nhầm lẫn: “các ngươi cũng ở trong tay ta thể ấy”. Không có chỗ cho sự tranh luận về quyền tể trị của Đức Chúa Trời.
Một phân đoạn Cựu Ước quan trọng khác là lời cầu nguyện của tiên tri Ê-sai:
“Nhưng, hỡi Đức Giê-hô-va, bây giờ Ngài là Cha chúng tôi! Chúng tôi là đất sét, Ngài là thợ gốm; chúng tôi là công việc của tay Ngài.” (Ê-sai 64:8).Tại đây, hình ảnh được dùng trong ngữ cảnh thờ phượng và thừa nhận. Tiên tri thừa nhận thân phận “là đất sét” của con người và tuyên xưng Đức Giê-hô-va là “Cha” và “Thợ gốm”. Từ “công việc” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “ma‘aseh” (מַעֲשֶׂה), chỉ về một tác phẩm được làm ra cách có chủ ý. Điều này nhấn mạnh rằng chúng ta không phải là sản phẩm của sự ngẫu nhiên, mà là tác phẩm được Đấng Tạo Hóa thiết kế có mục đích.
Sứ đồ Phao-lô, trong thư Rô-ma, đã đưa hình ảnh này vào trong giáo lý trọng tâm về sự xưng công bình và chủ quyền của Đức Chúa Trời:
“Há chẳng phải thợ gốm có quyền trên đất sét, cùng trong một đống mà làm ra hạng bình để dùng việc sang trọng, lại làm ra hạng khác để dùng việc hèn hạ sao? Nếu Đức Chúa Trời muốn tỏ ra cơn giận và làm cho biết quyền phép Ngài, đã lấy lòng khoan nhẫn lớn chịu những bình đáng giận sẵn cho sự hư mất, để cũng làm cho biết sự giàu có của vinh hiển Ngài bởi những bình đáng thương xót mà Ngài đã sắm sẵn cho sự vinh hiển, thì còn nghịch cùng Ngài sao?” (Rô-ma 9:21-23).
Đây là một trong những phân đoạn thần học sâu sắc nhất. Phao-lô sử dụng hình ảnh thợ gốm để đối diện với câu hỏi hóc búa về sự công bình của Đức Chúa Trời trong sự lựa chọn (chủ đề từ Rô-ma 9:6-29).
1. Quyền Tuyệt Đối Của Thợ Gốm: Phao-lô lập luận từ nhỏ đến lớn. Nếu một người thợ gốm trần thế có quyền trên đất sét để làm ra các vật dụng với mục đích khác nhau, thì Đấng Tạo Hóa lại càng có quyền tối thượng hơn. Từ “quyền” trong tiếng Hy Lạp là “exousia” (ἐξουσία), chỉ thẩm quyền, quyền lực hợp pháp. Quyền này thuộc về Đấng Tạo Hóa bởi chính bản chất của Ngài.
2. Hai Loại Bình – Hai Mục Đích: Phao-lô nói đến “bình đáng giận” và “bình đáng thương xót”. Điều cốt lõi ở đây không phải là sự định đoạt độc đoán, mà là sự bày tỏ các thuộc tính khác nhau của Đức Chúa Trời: sự công bình (cơn giận, quyền phép) và lòng thương xót (sự giàu có của vinh hiển). Sự hiện diện của những “bình đáng giận” làm nổi bật lên ân điển dành cho những “bình đáng thương xót”.
3. Trọng Tâm Của Ân Điển: Mục đích tối thượng là “làm cho biết sự giàu có của vinh hiển Ngài”. Toàn bộ quá trình nhằm tôn vinh Đức Chúa Trời. Những ai nhận được lòng thương xót phải nhận biết rằng đó hoàn toàn là ân điển, không phải do công đức của đất sét (Ê-phê-sô 2:8-9).
Hình ảnh này không chỉ dừng lại ở giáo lý về chủ quyền, mà còn mô tả công việc biến đổi đời sống của tín đồ. Sứ đồ Phao-lô viết cho Hội thánh Cô-rinh-tô:
“Vả, chúng tôi đựng của báu nầy trong chậu bằng đất, hầu cho tỏ quyền phép lớn dường ấy là bởi Đức Chúa Trời, mà chẳng phải bởi chúng tôi.” (2 Cô-rinh-tô 4:7).
Ở đây, “chậu bằng đất” (tiếng Hy Lạp: “ostrakinos skeuos” - ὀστράκινος σκεῦος) chính là thân thể hay nhân cách yếu đuối, dễ vỡ của chúng ta. Nhưng bên trong lại chứa “của báu” – đó chính là Phúc Âm, sự hiện diện của Đấng Christ (Cô-lô-se 1:27). Sự tương phản giữa vẻ ngoài mỏng manh và của báu bên trong làm cho “quyền phép” thuộc về Đức Chúa Trời được bày tỏ rõ ràng. Sự yếu đuối của “đất sét” không phải là điều đáng xấu hổ, mà là phương tiện để vinh hiển của Đức Chúa Trời được tỏ ra.
Từ hình ảnh người thợ gốm và đất sét, chúng ta rút ra những bài học ứng dụng thiết thực:
1. Thái Độ Vâng Phục Và Mềm Mại:
Đất sét hữu dụng phải là đất sét mềm mại, ẩm ướt, không có đá cứng hay tạp chất. Trong tay Chúa, chúng ta cần giữ tấm lòng mềm mại, sẵn sàng để Ngài nhào nặn. Sự cứng cỏi, phản kháng (“Khèo cứng” như dân Y-sơ-ra-ên) sẽ dẫn đến sự hỏng hóc và cần phải được nắn lại (Giê-rê-mi 18:4). Sự vâng phục trong thinh lặng, như Chúa Giê-xu “như chiên con… nín lặng” (Ê-sai 53:7), là tấm gương cho chúng ta.
2. Tin Cậy Vào Sự Khôn Ngoan Và Mục Đích Của Thợ Gốm:
Chúng ta thường không hiểu tại sao Chúa lại cho phép những hoàn cảnh khó khăn, đau đớn (“sự nặn, sự vò”) vào đời sống mình. Nhưng người thợ gốm biết rõ bình nào dùng cho việc gì. Mọi sự uốn nắn đều nhằm mục đích làm cho chúng ta trở nên “bình có ích cho chủ nhà” (2 Ti-mô-thê 2:21). Thập tự giá, sự từ bỏ, thử thách chính là những công cụ nhào nặn để chúng ta mang hình ảnh của Con Ngài (Rô-ma 8:29).
3. Tập Trung Vào Người Thợ, Không Phải Đất Sét Khác:
Đất sét trên bàn xoay không thể so sánh mình với đất sét khác. Nó chỉ có thể tập trung vào bàn tay của người thợ gốm. Chúng ta thường sa vào bẫy so sánh, ghen tị với “hình dáng”, “mục đích” hay “hoàn cảnh” của người khác. Bài học là hãy để Chúa định hình đời sống mình theo ý muốn tốt lành của Ngài, không theo kỳ vọng của bản thân hay áp lực xã hội.
4. Sẵn Sàng Để Được Làm Lại:
Hình ảnh cái bình bị hỏng được nắn lại cho thấy Đức Chúa Trời là Đấng của cơ hội thứ hai, thứ ba… Ngài không vứt bỏ chúng ta khi chúng ta thất bại. Điều kiện là chúng ta phải trở lại trạng thái mềm mại, ăn năn, và phó thác trong tay Ngài. Đây là nền tảng của sự phục hồi thuộc linh.
5. Mang Lấy Vẻ Đẹp Và Công Dụng Của Người Làm Ra:
Một cái bình đẹp, người ta khen người thợ gốm tài hoa. Một đời sống Cơ Đốc nhân đẹp đẽ, năng nổ sẽ làm vinh hiển Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 5:16). Chúng ta là phương tiện để Ngài bày tỏ vẻ đẹp, sự khôn ngoan và ân điển của Ngài cho thế gian. Mục đích tối hậu của mọi sự nhào nặn là để chúng ta “công bố những đức tính của Đấng đã gọi [mình]” (1 Phi-e-rơ 2:9).
Biểu tượng người thợ gốm và đất sét xuyên suốt Kinh Thánh là một lời mời gọi đầy yêu thương để chúng ta nhìn nhận lại vị trí của mình trước mặt Đấng Tạo Hóa. Ngài là Đấng Toàn Năng, Toàn Tri, có chủ quyền tuyệt đối và tình yêu vô điều kiện. Chúng ta là tạo vật được Ngài dựng nên có mục đích, yếu đuối nhưng được chứa đựng của báu là Đấng Christ.
Thách thức cho mỗi chúng ta là sống với thái độ của đất sét mềm mại: đầu phục, tin cậy và kiên nhẫn chờ đợi trong tay của Người Thợ Gốm thiện lành. Dù quá trình nhào nặn có đôi khi gây khó chịu, nhưng kết quả cuối cùng là một tác phẩm xinh đẹp, hữu dụng cho vương quốc Ngài và mang lại vinh hiển cho Danh Ngài. Hãy để lời cầu nguyện của Ê-sai cũng là lời cầu nguyện của chúng ta mỗi ngày: “Hỡi Đức Giê-hô-va… chúng tôi là đất sét, Ngài là thợ gốm; chúng tôi là công việc của tay Ngài.” (Ê-sai 64:8).