Có Sai Không Khi Treo Tranh Chúa Giê-su?
Trong nhiều gia đình Cơ Đốc, hình ảnh một bức tranh Chúa Giê-su hiền lành, với ánh mắt dịu dàng và vầng hào quang, là một vật trang trí quen thuộc. Tuy nhiên, câu hỏi “Có sai không khi treo tranh Chúa Giê-su?” lại chạm đến một vấn đề thần học sâu sắc, liên quan đến sự thờ phượng thuần khiết, nguy cơ của thờ hình tượng, và sự hiểu biết về chính bản chất của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát vấn đề dưới ánh sáng của Kinh Thánh, xem xét các quan điểm thần học, và đưa ra những nguyên tắc hướng dẫn cho đời sống đức tin.
Cuộc thảo luận không thể không bắt đầu từ Điều Răn Thứ Hai được chép trong Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-6:
"Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. Ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và cũng đừng hầu việc chúng nó; vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, tức là Đức Chúa Trời kỵ tà, hễ ai ghét ta, ta sẽ nhân tội tổ phụ phạt lại con cháu đến ba bốn đời, và sẽ làm ơn đến ngàn đời cho những kẻ yêu mến ta và giữ các điều răn ta."
Từ ngữ Hê-bơ-rơ then chốt ở đây là "pesel" (פֶּסֶל), nghĩa là "tượng chạm" hoặc "hình tượng được tạo ra". Điều răn này được ban ra trong bối cảnh dân Y-sơ-ra-ên vừa được giải cứu khỏi Ai Cập – một nền văn hóa đầy rẫy các hình tượng thần linh (thần người, thần động vật). Mục đích của Đức Chúa Trời là rõ ràng: bảo vệ sự thuần khiết của sự thờ phượng. Ngài là Đấng "vô hình" (Giăng 4:24; 1 Ti-mô-thê 1:17), siêu việt và không thể bị giới hạn hay đại diện đầy đủ bởi bất kỳ vật thọ tạo nào. Hành động "làm tượng chạm" đi liền với nguy cơ "quì lạy" và "hầu việc" nó, tức là dâng lên nó sự thờ phượng chỉ dành riêng cho Đức Giê-hô-va.
Dựa trên Điều Răn Thứ Hai, nhiều truyền thống Tin Lành, đặc biệt là Cải Chánh Giáo, có xu hướng rất thận trọng hoặc phản đối việc sử dụng hình ảnh Chúa Giê-su. Lập luận chính bao gồm:
1. Không Có Hình Ảnh Chính Xác: Kinh Thánh không mô tả chi tiết ngoại hình của Chúa Giê-su. Mọi bức tranh đều là sản phẩm của trí tưởng tượng và văn hóa của họa sĩ (một Chúa Giê-su da trắng, tóc nâu dợn sóng theo kiểu châu Âu, hoặc một Chúa Giê-su da đen theo văn hóa châu Phi). Việc gán một diện mạo cụ thể cho Ngài có thể vô tình giới hạn Đấng vô hạn và tạo ra một hình ảnh sai lệch.
2. Vi Phạm Nguyên Tắc "Đấng Không Thấy Được": Trong Rô-ma 1:22-23, Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về việc con người "đổi sự vinh hiển của Đức Chúa Trời không hề hư nát lấy hình tượng của loài người hay hư nát". Dù Chúa Giê-su đã trở nên xác thịt, bản thể thần linh của Ngài vẫn là "hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được" (Cô-lô-se 1:15). Việc cố gắng thể hiện Ngài bằng vật chất có thể rơi vào cái bẫy mà Phao-lô đã nói.
3. Nguy Cơ Đánh Đồng Vật Thể Với Thực Tại Thuộc Linh: Đây là mối nguy cốt lõi. Tâm trí con người dễ dàng liên kết cảm xúc thuộc linh với một vật thể hữu hình. Khi cầu nguyện trước một bức tranh, dù ý thức rằng mình không thờ bức tranh, nhưng vô thức có thể khiến sự tập trung và tình cảm bị "neo" vào vật thể đó, thay vì hướng thẳng đến Chúa Giê-su đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời. Điều này vi phạm nguyên tắc thờ phượng "trong thần linh và lẽ thật" (Giăng 4:24).
Tuy nhiên, có một luận điểm thần học quan trọng không thể bỏ qua: sự nhập thể của Chúa Giê-su. Đây là điểm then chốt phân biệt Cơ Đốc giáo với Do Thái giáo liên quan đến hình ảnh.
"Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật" (Giăng 1:14).
Đức Chúa Trời vô hình đã tự bày tỏ mình một cách hữu hình, cụ thể và có thể cảm nhận được trong con người Giê-su Christ. Điều này khiến một số nhà thần học lập luận rằng, việc miêu tả Chúa Giê-su không hoàn toàn giống với việc tạo hình tượng cho Đức Chúa Trời Cha vô hình. Chúa Giê-su có một khuôn mặt thật, một thân thể thật mà các môn đồ đã thấy, chạm đến, và ngưỡng mộ (1 Giăng 1:1).
Hơn nữa, Kinh Thánh sử dụng chính hình ảnh như một phương tiện mạnh mẽ để truyền đạt chân lý. Các lễ nghi trong đền tạm (con chiên, bánh trần thiết) đều là "hình bóng" (Co-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 10:1). Các ẩn dụ, ngụ ngôn Chúa Giê-su dùng đều vẽ nên hình ảnh trong tâm trí người nghe. Do đó, một bức tranh về Chúa Giê-su có thể được xem như một công cụ giáo dục, một lời nhắc nhở hữu hình về tình yêu và sự hy sinh của Ngài, hướng tâm trí chúng ta đến thực tại thuộc linh, chứ không phải là cứu cánh.
Đây là sự phân biệt quan trọng. Trong tiếng Hy Lạp:
- Proskynēo (προσκυνέω): Thờ phượng, sự tôn thờ tối cao chỉ dành cho Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 4:10).
- Douleia (δουλεία): Sự phục vụ, tôn kính. Trong thần học, từ này có thể được dùng cho sự tôn kính đối với các nhân vật đáng kính, nhưng latria (λατρεία) mới là sự thờ phượng tuyệt đối dành cho Đức Chúa Trời.
Vấn đề nằm ở chỗ, trong thực hành, ranh giới này rất mong manh. Một tín đồ có thể nói rằng mình chỉ "tôn kính" bức tranh như một lời nhắc nhở, nhưng nếu đặt nó ở vị trí trang trọng nhất, thường xuyên cầu nguyện hướng về nó, và gắn kết cảm xúc thuộc linh với nó, thì trên thực tế, nó có thể đã nhận lấy sự proskynēo chỉ dành cho Đức Chúa Trời. Kinh Thánh luôn cảnh báo chúng ta phải tránh xa mọi hình thức thờ hình tượng (1 Giăng 5:21).
Sau khi xem xét các lập luận Kinh Thánh, chúng ta có thể đưa ra một số nguyên tắc hướng dẫn thực tế:
1. Xét Lại Động Cơ và Thực Hành:
Hãy tự hỏi: "Bức tranh này có ý nghĩa gì với tôi?" Nó có phải là một vật trang trí đẹp mang chủ đề Cơ Đốc, một công cụ giúp trẻ em nhớ đến Chúa, hay nó đã trở thành một điểm tập trung cho sự cầu nguyện và cảm xúc tôn giáo của tôi? Nếu bạn cảm thấy sự hiện diện hoặc phước hạnh của Chúa gắn liền với việc nhìn vào bức tranh đó, hãy cẩn thận. Ân điển và sự hiện diện của Chúa đến bởi Đức Thánh Linh và Lời Ngài, không bởi một bức tranh.
2. Tập Trung Vào Chúa Giê-su Thật, Không Phải Hình Ảnh:
Chúa Giê-su hiện đang sống và ngự bên hữu Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:3). Sự tương giao của chúng ta là với một Đấng Christ sống động, được nhận biết qua Lời Chúa và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Hãy để Lời Chúa "vẽ" nên hình ảnh về Ngài trong tấm lòng bạn: Đấng chịu đóng đinh, phục sinh, và vinh hiển (Ê-phê-sô 1:17-18). Đây là "bức tranh" sống động và chính xác nhất.
3. Sử Dụng Cách Cẩn Trọng Nếu Muốn:
Nếu bạn chọn treo một bức tranh Chúa Giê-su, hãy xem nó như một tác phẩm nghệ thuật mang tính gợi mở, không phải một vật thánh. Đừng đặt nó ở vị trí "bàn thờ". Hãy sử dụng nó như một khởi điểm để suy ngẫm về một câu chuyện trong Phúc Âm, rồi sau đó đóng Kinh Thánh lại và cầu nguyện với Chúa trên trời, không phải với hình ảnh trên tường.
4. Tôn Trọng Sự Tự Do và Lương Tím:
Đây là vấn đề thuộc về lương tâm và sự dạy dỗ (Rô-ma 14). Một Cơ Đốc nhân có thể cảm thấy tự do khi có hình ảnh, người khác thì thấy gương xấu hoặc nguy hiểm. Điều quan trọng là không xét đoán nhau (Rô-ma 14:13), nhưng mỗi người phải thành thật với Chúa và gìn giữ sự thờ phượng thuần khiết của riêng mình.
Vậy, có sai không khi treo tranh Chúa Giê-su? Câu trả lời Kinh Thánh không đưa ra một mệnh lệnh trực tiếp "có" hay "không". Thay vào đó, Kinh Thánh ban cho chúng ta những nguyên tắc vĩnh cửu: Sự thờ phượng phải được dành trọn vẹn cho Đức Chúa Trời Ba Ngôi; chúng ta phải tránh xa mọi hình thức thờ hình tượng; và chúng ta được kêu gọi nhận biết Chúa trong tâm linh và lẽ thật.
Bức tranh nguy hiểm nhất không phải là bức tranh treo trên tường, mà là bức tranh giới hạn, sai lệch về Chúa trong tâm trí chúng ta. Cho dù bạn chọn treo tranh hay không, hãy đảm bảo rằng hình ảnh Chúa Giê-su trong lòng bạn được "vẽ" nên bởi Lời Chúa – một Đấng Christ chịu đóng đinh vì tội lỗi ta, sống lại ban sự sống, và sẽ trở lại trong vinh quang. Hãy để đức tin của bạn đặt nơi Ngài, chứ không đặt nơi bất kỳ hình ảnh hay biểu tượng vật chất nào. Hãy tìm kiếm Ngài trong sự đọc, suy gẫm Lời Chúa và cầu nguyện, vì đó là nơi chúng ta thật sự gặp gỡ Đấng Christ hằng sống.
"Ấy vậy, anh em há chẳng biết rằng chẳng có một người công bình nào hết, thật không có một người nào hiểu biết, chẳng có một người nào tìm kiếm Đức Chúa Trời... Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời" (Rô-ma 3:10-11, 23). Chính vì tình trạng tội lỗi này mà Chúa Giê-su đã đến, và sự cứu rỗi chỉ được tìm thấy trong Ngài, không phải trong bất cứ hình ảnh nào về Ngài.