Chúa Giê-xu chết năm nào?

Việc xác định năm chính xác Chúa Giê-xu Christ chịu đóng đinh trên thập tự giá không chỉ là một vấn đề lịch sử, mà còn mang ý nghĩa thần học sâu sắc, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự ứng nghiệm trọn vẹn của Lời tiên tri trong kế hoạch cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các manh mối Kinh Thánh, đối chiếu với dữ kiện lịch sử thế tục, và rút ra những bài học thuộc linh quý báu cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta tin rằng Chúa Giê-xu đã chết một lần đủ cả vì tội lỗi của cả nhân loại, và sự kiện này là trung tâm của đức tin. Việc tìm hiểu bối cảnh lịch sử không làm giảm đi giá trị siêu nhiên của sự chuộc tội, nhưng trái lại, củng cố đức tin của chúng ta rằng Phúc Âm xảy ra trong không gian và thời gian thực. Đức Chúa Trời đã bước vào dòng lịch sử loài người một cách chính xác. Kinh Thánh cung cấp những dấu chỉ rõ ràng để chúng ta có thể xác định khoảng thời gian này với độ tin cậy cao.

Để xác định năm Chúa chết, chúng ta phải bắt đầu từ năm Ngài bắt đầu chức vụ công khai. Phúc Âm Lu-ca cung cấp một mốc lịch sử vô cùng quý giá:

"Năm thứ mười lăm đời Sê-sa Ti-be-rơ, khi Bôn-xơ Phi-lát làm quan tổng đốc xứ Giu-đê, Hê-rốt làm vua chư hầu xứ Ga-li-lê... thì có lời Đức Chúa Trời truyền cho Giăng, con Xa-cha-ri, ở nơi đồng vắng." (Lu-ca 3:1-2).
Hoàng đế La Mã Ti-be-rơ lên ngôi sau khi Au-gút-tơ qua đời vào ngày 19 tháng 8 năm 14 SCN. Theo cách tính của La Mã, năm thứ mười lăm của ông sẽ từ khoảng tháng 8 năm 28 SCN đến tháng 8 năm 29 SCN. Đây là thời điểm Giăng Báp-tít (tiếng Hy Lạp: Iōannēs ho Baptistēs) bắt đầu chức vụ. Chúa Giê-xu chịu phép báp-têm bởi Giăng không lâu sau đó, có lẽ vào cuối năm 28 hoặc đầu năm 29 SCN.

Phúc Âm Giăng ghi lại rõ ràng ba kỳ Lễ Vượt Qua (Passover) trong suốt chức vụ của Chúa Giê-xu, cho thấy chức vụ công khai kéo dài khoảng ba năm rưỡi.

1. Lễ Vượt Qua thứ nhất (Giăng 2:13): Ngay sau khi bắt đầu chức vụ, Chúa Giê-xu lên Giê-ru-sa-lem.
2. Một kỳ lễ khác (có thể là Lễ Vượt Qua, Giăng 5:1): Một số học giả cho rằng đây là một kỳ Lễ Vượt Qua khác.
3. Lễ Vượt Qua thứ hai (Giăng 6:4): Trước khi hóa bánh cho năm ngàn người.
4. Lễ Vượt Qua thứ ba và cuối cùng (Giăng 11:55; 12:1): Chính là lễ Ngài chịu chết.

Như vậy, nếu bắt đầu chức vụ vào cuối năm 28/đầu năm 29 SCN, thì Lễ Vượt Qua cuối cùng rơi vào khoảng tháng 4 (tháng Ni-san theo lịch Do Thái) của năm 30, 31, hoặc 32 SCN.

Cả bốn sách Phúc Âm đều nhất trí rằng Chúa Giê-xu chịu chết vào ngày Chuẩn Bị (ngày trước ngày Sa-bát), tức là thứ Sáu (Mác 15:42). Và Ngài sống lại vào "ngày thứ nhứt trong tuần lễ", tức là Chủ Nhật (Ma-thi-ơ 28:1). Điều này phù hợp với truyền thống kỷ niệm Thứ Sáu Tuần Thánh và Chủ Nhật Phục Sinh.

Hơn nữa, ngày Chuẩn Bị đó cũng chính là ngày chuẩn bị cho Lễ Vượt Qua (Giăng 19:14, 31). Điều này có nghĩa Chúa Giê-xu chết vào giờ mà chiên con Vượt Qua đang được giết tại đền thờ. Ngài chính là "Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi" (Giăng 1:29) – một sự ứng nghiệm biểu tượng vô cùng chính xác và đầy quyền năng.

Kinh Thánh cho biết Chúa Giê-xu bị xét xử dưới thời quan tổng đốc Bôn-xơ Phi-lát (tiếng Hy Lạp: Pontios Pilatos) và thầy cả thượng phẩm Cai-phe (Giăng 18:13). Theo sử gia Do Thái Josephus, Bôn-xơ Phi-lát làm tổng đốc Giu-đê từ năm 26 đến 36 SCN. Cai-phe giữ chức thầy cả thượng phẩm từ năm 18 đến 36 SCN. Vì vậy, năm Chúa chết phải nằm trong khoảng từ 26-36 SCN, phù hợp với các tính toán từ Phúc Âm Lu-ca.

Một manh mối khác từ Lu-ca 3:1-2 là Lysania làm vua chư hầu xứ A-by-lin. Các bằng chứng khảo cổ và lịch sử xác nhận Lysania này trị vì vào khoảng thời gian đó, củng cố thêm tính xác thực của niên đại.

Sau khi tổng hợp các dữ kiện, phần lớn các học giả Kinh Thánh nghiêm túc tập trung vào hai năm có khả năng nhất:

1. Năm 30 SCN: Phù hợp với việc Chúa Giê-xu bắt đầu chức vụ năm 28/29 SCN và có chức vụ ngắn (khoảng 1-2 năm). Năm 30, ngày 14 tháng Ni-san (ngày giết chiên Vượt Qua) rơi vào thứ Sáu, ngày 7 tháng 4 (theo lịch Julius). Đây là quan điểm được nhiều nhà nghiên cứu ủng hộ.

2. Năm 33 SCN: Phù hợp hơn với một chức vụ dài đầy đủ ba năm rưỡi, nếu tính từ năm 29 SCN. Quan trọng hơn, năm 33 SCN cung cấp một ứng nghiệm kép đáng chú ý về lời tiên tri 70 tuần lễ trong Đa-ni-ên 9:24-27. Nhiều học giả tin rằng đây là năm Chúa Giê-xu, Đấng Mê-si, bị "trừ đi" (câu 26), chấm dứt sự hi sinh và của lễ. Trong năm 33, ngày 14 tháng Ni-san cũng rơi vào thứ Sáu, ngày 3 tháng 4.

Dù chọn năm nào, chúng ta có thể tự tin rằng sự kiện lịch sử này xảy ra vào một khoảng thời gian rất cụ thể: vào một thứ Sáu trong kỳ Lễ Vượt Qua, vào khoảng giữa những năm 30 của thế kỷ thứ nhất, dưới thời cai trị của Bôn-xơ Phi-lát.

Biết được năm Chúa chết là quan trọng, nhưng điều quan trọng hơn gấp ngàn lần là hiểu được tại sao Ngài chết và ứng dụng chân lý đó vào đời sống.

"Vả, Đấng Christ cũng vì tội lỗi chịu chết một lần, là Đấng công bình thay cho kẻ không công bình, để dẫn chúng ta đến cùng Đức Chúa Trời." (I Phi-e-rơ 3:18).
1. Sự Chắc Chắn Của Lịch Sử Cứu Rỗi: Đức tin của chúng ta không dựa trên truyền thuyết mơ hồ, mà trên các sự kiện lịch sử có thể kiểm chứng. Đức Chúa Trời đã hành động trong lịch sử. Điều này củng cố nền tảng đức tin của chúng ta mỗi ngày.

2. Sự Hoàn Hảo Của Kế Hoạch Đức Chúa Trời: Từ chi tiết Chúa chết vào đúng giờ của lễ Vượt Qua, chúng ta thấy bàn tay tể trị của Đức Chúa Trời trong từng chi tiết. Ngài là Đấng giữ lời hứa từng chữ một. Chúng ta có thể hoàn toàn tin cậy Ngài trong mọi hoàn cảnh đời sống, vì Ngài nắm giữ thời gian và lịch sử.

3. Sự Sống Lại Quyền Năng: Việc xác định năm Chúa chết cũng dẫn chúng ta đến xác tín về năm Ngài sống lại. Sự phục sinh là bằng chứng tối hậu về chiến thắng của Ngài trên tội lỗi và sự chết. Điều này ban cho Cơ Đốc nhân hi vọng vững chắc về sự sống đời đời và quyền năng sống đắc thắng hôm nay.

4. Lời Kêu Gọi Sống Với Lòng Biết Ơn: Mỗi khi nghĩ về thời khắc thiêng liêng đó, lòng chúng ta phải trào dâng sự biết ơn. Sự chết của Chúa không phải là một sự kiện xa xôi, mà là cội nguồn của sự sống mới cho chúng ta. Hãy sống mỗi ngày như một sự đáp lại tình yêu hy sinh ấy, bằng sự vâng phục, thờ phượng và phục vụ.

Dù có những tranh luận học thuật giữa năm 30 hay năm 33 SCN, điều không thể tranh cãi là Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã vì tội lỗi chúng ta mà chịu chết trên cây thập tự vào một ngày thứ Sáu định mệnh trong kỳ Lễ Vượt Qua khoảng 2000 năm trước. Sự kiện lịch sử này là nền tảng của thời đại ân điển và là cánh cửa mở ra sự cứu rỗi cho bất cứ ai tin. Thay vì chỉ dừng lại ở việc tranh luận về niên đại, chúng ta hãy để lẽ thật vĩ đại này đâm rễ sâu vào lòng, biến đổi đời sống và thúc giục chúng ta rao truyền Phúc Âm – tin mừng về Chiên Con đã chịu giết từ buổi sáng thế – cho một thế hệ đang khao khát ý nghĩa và sự cứu rỗi.