Mối Quan Hệ Giữa Đức Tin, Việc Làm Và Sự Bảo Đảm Trong Sự Cứu Rỗi
Một trong những chủ đề then chốt và đôi khi gây nhiều thảo luận trong Cơ Đốc giáo chính là mối tương quan giữa đức tin (πίστις - pistis), việc làm (ἔργα - erga) và sự bảo đảm (πληροφορία - plērophoria) của sự cứu rỗi. Hiểu lầm mối quan hệ này có thể dẫn đến sự nghi ngờ, lo âu về tình trạng thuộc linh, hoặc nguy hiểm hơn là rơi vào chủ nghĩa hình thức và tự cứu bằng công đức. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ dựa trên nền tảng Kinh Thánh, khai triển từ ngữ nguyên bản Hê-bơ-rơ và Hy Lạp để làm sáng tỏ sự hài hòa thần học tuyệt vời mà Lời Đức Chúa Trời trình bày, với Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm của ân điển và chân lý.
Phần I: Nền Tảng Cứu Rỗi: Đức Tin Vào Ân Điển Duy Nhất
Sứ đồ Phao-lô, trong thư gửi cho Hội thánh Ê-phê-sô, đã đưa ra tuyên bố kinh điển và không thể nhầm lẫn về nguồn gốc của sự cứu rỗi: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9).
Tại đây, chúng ta cần phân tích từ ngữ quan trọng:
- Ân điển (χάρις - charis): Là ơn ban nhưng không, không đòi hỏi, đến từ tình yêu và lòng thương xót của Đức Chúa Trời. Đây là nguồn động lực (nguồn phát) của sự cứu rỗi.
- Đức tin (πίστις - pistis): Không phải là một “công trạng” hay “việc làm tốt” của con người, mà là phương tiện (công cụ, ống dẫn) để tiếp nhận ân điển đó. Đức tin chân thật bao gồm sự tin cậy (trust), sự đầu phục (surrender) và sự nhận biết (acknowledgment) về Chúa Giê-xu Christ. Phao-lô xác định rõ: “Điều đó không phải đến từ anh em”. Ngay cả đức tin để tin, cũng là món quà Chúa ban (Phi-líp 1:29).
- Việc làm (ἔργα - erga): Ở đây bị phủ nhận hoàn toàn với tư cách là nền tảng hay một phần nguyên nhân của sự cứu rỗi (“chẳng phải bởi việc làm”). Mục đích là để loại bỏ mọi sự khoe mình (καυχάομαι - kauchaomai) của con người.
Trong Rô-ma 3:28, Phao-lô cũng tái khẳng định: “Vì chúng ta kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp”. Từ “xưng công bình” (δικαιόω - dikaioō) mang nghĩa tuyên bố là công bình, được tha tội và được chấp nhận trước mặt Đức Chúa Trời. Điều này xảy ra khi tội nhân tin nhận sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ thay cho mình (Rô-ma 4:25).
Phần II: Bản Chất Của Đức Tin Chân Thật: Được Bày Tỏ Qua Việc Làm
Nếu sự cứu rỗi chỉ bởi đức tin mà thôi, thì vai trò của việc làm là gì? Đây là nơi sứ đồ Gia-cơ bước vào với lời dạy bổ sung quý giá, làm trọn vẹn bức tranh thần học. Gia-cơ đặt câu hỏi thẳng thắn: “Hỡi anh em, nếu ai nói mình có đức tin, song không có việc làm, thì đức tin có ích chăng? Đức tin đó cứu người ấy được chăng?... Đức tin không có việc làm là đức tin chết” (Gia-cơ 2:14, 17).
Phân tích từ Gia-cơ cho thấy:
- Đức tin chết (πίστις νεκρά - pistis nekra): Là thứ đức tin chỉ thuộc lý trí, sự đồng ý về mặt tri thức (như ma quỷ cũng “tin” và run sợ – Gia-cơ 2:19), nhưng không có sự biến đổi của đời sống. Nó không sinh ra hành động. Đây không phải là đức tin cứu rỗi.
- Đức tin sống động: Là đức tin chân thật, được sinh ra bởi Đức Thánh Linh, tất yếu sẽ sinh ra bông trái (Ga-la-ti 5:22-23) và thể hiện qua việc làm. Việc làm ở đây (ἔργα - erga) là bằng chứng, kết quả, và sự bày tỏ ra ngoài của đức tin ở bên trong. Như Gia-cơ giải thích: “Ta sẽ chỉ cho ngươi đức tin của ta bằng việc làm của ta” (Gia-cơ 2:18).
Gia-cơ dùng ví dụ về Áp-ra-ham: “Áp-ra-ham, tổ phụ chúng ta, khi dâng con mình là Y-sác trên bàn thờ, người được xưng công bình bởi việc làm há chẳng phải như vậy sao? Thế thì ngươi thấy rằng đức tin đồng công với việc làm, và nhờ việc làm mà đức tin được trọn vẹn” (Gia-cơ 2:21-22). Chữ “được trọn vẹn” (τελειόω - teleioō) nghĩa là được làm cho trưởng thành, đạt đến mục đích. Việc vâng lời dâng Y-sác không tạo ra đức tin hay sự xưng công bình cho Áp-ra-ham (ông đã được xưng công bình bởi đức tin từ lâu trong Sáng Thế Ký 15:6), nhưng nó bày tỏ và xác nhận cách hùng hồn đức tin đã có sẵn trong lòng ông.
Như vậy, Phao-lô và Gia-cơ không hề mâu thuẫn. Phao-lô nói về CĂN NGUYÊN của sự cứu rỗi (không bởi việc làm). Gia-cơ nói về BẰNG CHỨNG của đức tin cứu rỗi (bày tỏ qua việc làm). Đức tin cứu rỗi là đức tin hành động, đức tin sinh ra việc làm. Việc làm không cứu chúng ta, nhưng chứng minh rằng chúng ta đã thực sự được cứu.
Phần III: Sự Bảo Đảm Của Sự Cứu Rỗi: Nền Tảng Trên Lời Hứa Của Đức Chúa Trời
Sự bảo đảm (sự chắc chắn) về sự cứu rỗi là một đặc ân lớn cho Cơ Đốc nhân. Đây không phải là sự tự tin dựa trên cảm xúc hay thành tích bản thân, mà dựa trên những yếu tố khách quan từ Đức Chúa Trời.
1. Bảo Đảm Dựa Trên Bản Tính và Lời Hứa của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời là Đấng không thể nói dối (Tít 1:2). Lời hứa của Ngài là chắc chắn. Chúa Giê-xu phán: “Chiên ta nghe tiếng ta, ta quen nó, và nó theo ta. Ta ban cho nó sự sống đời đời; nó chẳng chết mất bao giờ, và chẳng ai cướp nó khỏi tay ta. Cha ta là Đấng lớn hơn hết đã cho ta chiên đó, và chẳng ai cướp nổi chiên đó khỏi tay Cha” (Giăng 10:27-29). Sự bảo đảm nằm trong quyền năng giữ gìn của Cha và Con.
2. Bảo Đảm Dựa Trên Công Việc Hoàn Tất Của Chúa Giê-xu: Sự cứu rỗi không dựa trên sự hoàn hảo của chúng ta, mà trên sự hoàn hảo của Đấng Christ. “Vậy, hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 8:1). Sự xưng công bình là một vị thế vĩnh viễn mà Đấng Christ đã mua bằng huyết Ngài.
3. Bảo Đảm Được Đóng Ấn Bởi Đức Thánh Linh: “Ấy cũng trong Ngài mà anh em… đã được đóng ấn bằng Đức Thánh Linh là Đấng Chúa đã hứa” (Ê-phê-sô 1:13). Đức Thánh Linh là ấn chứng (ἀρραβών - arrabōn), tức là của cầm, bảo đảm cho cơ nghiệp đời đời của chúng ta. Chính Ngài làm chứng với lòng chúng ta rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:16).
4. Việc Làm Với Tư Cách Là Bằng Chứng Phụ (Chứ Không Phải Căn Nguyên) Của Sự Bảo Đảm: Sứ đồ Giăng viết: “Chúng ta biết rằng chúng ta đã vượt khỏi sự chết qua sự sống, vì chúng ta yêu anh em mình” (1 Giăng 3:14). Tình yêu thương và sự vâng phục (“và tại điều nầy chúng ta biết mình đã biết Ngài, nếu chúng ta giữ các điều răn của Ngài” – 1 Giăng 2:3) là những bằng chứng nội tại cho thấy sự sống mới của Đấng Christ đang hiện diện trong chúng ta. Chúng không tạo ra sự bảo đảm, nhưng xác nhận và củng cố sự bảo đảm đó dựa trên Lời Chúa.
Phần IV: Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Hiểu rõ mối quan hệ Tam Giác Thần Học này sẽ dẫn đến một đời sống thuộc linh lành mạnh, vững vàng và năng nổ.
1. Nghỉ Yên Trong Ân Điển, Tránh Xa Chủ Nghĩa Thành Tích: Mỗi khi bị cám dỗ nghĩ rằng mình phải “làm đủ” để được Chúa yêu hay chấp nhận, hãy quay về với thập tự giá. Sự cứu rỗi đã hoàn tất. Hãy sống trong sự tự do của ân điển, không phải trong sự sợ hãi của luật pháp. “Hãy xem xét chính mình, xem anh em có còn đức tin chăng” (2 Cô-rinh-tô 13:5) – không phải xem xét những việc làm để tìm sự bảo đảm, nhưng xem xét đức tin của mình có đặt đúng chỗ vào Chúa Giê-xu không.
2. Sống Một Đời Tin Quyết Và Năng Động: Đức tin chân chính không thụ động. Nó thúc giục chúng ta yêu thương, phục vụ, chia sẻ Tin Lành và tìm kiếm sự thánh khiết. Hãy để Đức Thánh Linh cảm động và dẫn dắt chúng ta vào những việc lành mà Đức Chúa Trời đã sắm sẵn (Ê-phê-sô 2:10). Việc làm là cơ hội để bày tỏ lòng biết ơn và tôn vinh Cha trên trời (Ma-thi-ơ 5:16).
3. Tìm Kiếm Sự Bảo Đảm Trong Lời Chúa, Không Phải Trong Cảm Xúc: Cảm xúc lên xuống. Khi nghi ngờ, hãy đọc lớn tiếng những lời hứa của Chúa (Giăng 5:24; 10:28; Rô-ma 8:38-39). Sự bảo đảm của chúng ta được neo chặt vào lời thề và giao ước của Đức Chúa Trời, là Đấng thành tín.
4. Sử Dụng “Bằng Chứng Phụ” Cách Đúng Đắn: Khi thấy đời sống mình có tình yêu thương, khao khát Lời Chúa, ghét tội lỗi và có bông trái Thánh Linh, hãy cảm tạ Chúa vì đó là dấu hiệu của sự sống. Khi thấy mình nguội lạnh, đừng vội hoảng sợ và cố gắng “làm nhiều hơn” để lấy lại tình trạng. Thay vào đó, hãy quay về với Chúa Giê-xu trong sự ăn năn, xin Ngài khơi lại ngọn lửa đức tin và đổ đầy Thánh Linh Ngài. Việc làm sẽ theo sau như một kết quả tự nhiên.
Kết Luận
Mối quan hệ giữa đức tin, việc làm và sự bảo đảm cứu rỗi có thể được tóm tắt như sau: Chúng ta được cứu chỉ bởi đức tin vào ân điển của Chúa Giê-xu Christ mà thôi (SOLA FIDE, SOLA GRATIA). Đức tin cứu rỗi chân thật tất yếu sẽ sinh ra việc làm tốt như bông trái của nó. Sự bảo đảm về sự cứu rỗi được đặt nền trên Lời hứa bất biến và công việc hoàn tất của Đấng Christ, và được Đức Thánh Linh làm chứng trong lòng chúng ta, trong khi việc làm đóng vai trò như bằng chứng phụ, xác nhận đức tin sống động đó.
Ước mong mỗi chúng ta, khi hiểu rõ chân lý này, sẽ vừa có được sự bình an sâu xa vì biết mình được cứu bởi ân điển, vừa sốt sắng trong mọi việc lành để bày tỏ tình yêu và lòng biết ơn đối với Cứu Chúa vĩ đại của mình. Hãy sống với đức tin năng động, lao khổ trong Chúa, và nắm chắc lời hứa đời đời của Ngài.