Thánh Nicholas là ai?

Trong dòng chảy của lịch sử Hội Thánh, có những nhân vật được nhắc đến với lòng kính trọng vì đức tin và sự phục vụ của họ. Một trong những nhân vật như vậy là Thánh Nicholas, Giám mục của thành Myra vào thế kỷ thứ 4. Tuy nhiên, quanh hình tượng này đã phát sinh nhiều truyền thuyết, huyền thoại và thậm chí là sự biến đổi thành một nhân vật văn hóa đại chúng hoàn toàn xa rời gốc rễ Cơ Đốc giáo. Là những tín hữu Tin Lành, chúng ta cần có cái nhìn cân bằng, dựa trên nghiên cứu lịch sử và quan trọng nhất là dưới ánh sáng của Lời Chúa, để phân biệt giữa sự thật lịch sử, truyền thuyết tích cực và những pha trộn văn hóa không phù hợp với đức tin thuần khiết nơi Chúa Giê-xu Christ.

I. Bối Cảnh Lịch Sử và Con Người Thật của Nicholas thành Myra

Theo các tài liệu lịch sử được ghi chép lại (chủ yếu từ các nguồn sau này và có phần truyền khẩu), Nicholas sinh khoảng năm 270 sau Chúa tại Patara, Lycia (nay thuộc Thổ Nhĩ Kỳ). Ông trở thành Giám mục của Myra vào thời kỳ Hội Thánh chịu sự bắt bớ cuối cùng dưới thời Hoàng đế La Mã Diocletian. Truyền thống kể rằng ông đã bị bắt và bỏ tù trong thời kỳ này. Đến thời Hoàng đế Constantine, ông được tự do và thậm chí có thể đã tham dự Công đồng Nicaea đầu tiên (năm 325) – công đồng đã đưa ra Tín điều Nicaea, khẳng định thần tính đầy đủ của Chúa Giê-xu Christ. Nicholas qua đời khoảng năm 343.

Danh tiếng của ông được lan truyền chủ yếu qua các truyền thuyết về lòng nhân từ, sự rộng lượng và tình yêu thương đặc biệt dành cho trẻ em và người nghèo. Từ "Thánh" (Saint) ở đây, dưới góc nhìn Tin Lành, cần được hiểu theo nghĩa Kinh Thánh: là “thánh đồ” (ἅγιος, hagios), có nghĩa là "người được biệt riêng ra cho Đức Chúa Trời". Kinh Thánh dùng từ này để chỉ tất cả những người tin Chúa Giê-xu (Rô-ma 1:7; 1 Cô-rinh-tô 1:2). Vì vậy, chúng ta có thể xem Nicholas là một tôi tớ trung tín của Chúa, một giám mục nhiệt thành trong thế hệ Hội Thánh đầu tiên sau thời kỳ bắt bớ.

II. Những Truyền Thuyết Nổi Tiếng và Bài Học Từ Chúng

Nhiều truyền thuyết về Thánh Nicholas, dù có thể được thêm thắt qua các thế hệ, vẫn phản ánh những giá trị Cơ Đốc đáng để suy ngẫm.

1. Truyền thuyết về của hồi môn cho ba cô gái trẻ: Câu chuyện phổ biến nhất kể về một người đàn ông nghèo không có của hồi môn cho ba cô gái, đẩy họ đến nguy cơ phải bán thân hoặc sống trong cảnh khốn cùng. Nicholas, khi biết chuyện, đã bí mật ném ba túi vàng (hoặc ba quả cầu vàng) qua cửa sổ nhà họ vào ba đêm liên tiếp, giúp họ có của hồi môn và có được một cuộc hôn nhân tử tế. Hành động này phản ánh tinh thần của Ma-thi-ơ 6:1-4: “Hãy giữ, khi làm việc lành, đừng tỏ ra cho tay trái biết việc tay mặt làm, hầu cho việc lành được giữ kín; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín, sẽ thưởng cho ngươi.” Đây là sự rộng lượng âm thầm, vô vị lợi, xuất phát từ tình yêu thương thật sự.

2. Sự bảo vệ người vô tội: Một truyền thuyết khác kể rằng Nicholas đã can thiệp để ngăn chặn một quan chức tham nhũng hành hình ba người đàn ông vô tội. Điều này gợi nhớ đến lời dạy trong Châm ngôn 31:8-9: “Hãy mở miệng ra vì kẻ câm, và binh vực duyên cớ của các người khốn cùng. Hãy mở miệng ra, xét đoán công bình, và binh vực quyền lợi của kẻ nghèo nàn cùng thiếu thốn.” Một người lãnh đạo Hội Thánh cần đứng về phía công lý và bảo vệ người yếu thế.

3. Người bảo trợ thủy thủ và trẻ em: Việc Nicholas được xem là người bảo trợ của thủy thủ bắt nguồn từ truyền thuyết ông đã cầu nguyện và làm yên một cơn bão. Điều này nhắc nhở chúng ta về quyền năng của sự cầu nguyện và đức tin nơi Đấng làm chủ sóng gió – chính là Chúa Giê-xu (Mác 4:39-41). Sự quan tâm đặc biệt đến trẻ em của ông cũng phù hợp với tinh thần của Chúa Giê-xu khi Ngài phán: “Hãy để con trẻ đến cùng ta, đừng ngăn trở; vì nước Đức Chúa Trời thuộc về những kẻ giống như con trẻ ấy.” (Mác 10:14).

III. Sự Biến Thể Thành Ông Già Noel: Sự Pha Trộn Văn Hóa và Mối Nguy Thuộc Linh

Qua nhiều thế kỷ, đặc biệt là ở phương Tây, hình tượng Thánh Nicholas (Sinterklaas) đã dần biến đổi thành "Santa Claus" hay Ông Già Noel. Quá trình thế tục hóa này đã tách biệt hoàn toàn nhân vật khỏi gốc rễ Cơ Đốc giáo. Ông Già Noel tập trung vào sự hào phóng có điều kiện (“ngoan thì được quà, hư thì bị phạt”), phép màu phi Kinh Thánh (tuần lộc bay, đi khắp thế giới trong một đêm), và trở thành trung tâm của một lễ hội thương mại.

Nguy hiểm hơn, hình tượng này vô tình (hoặc hữu ý) tạo nên một số vấn đề thuộc linh:

• Làm lu mờ ý nghĩa thật của Giáng Sinh: Chúa Giê-xu, Đấng Cứu Thế, không còn là trung tâm. Thay vào đó là ông già râu trắng, xe tuần lộc và quà cáp.
• Tạo ra một “thần tượng” mới: Sự chú ý và tôn sùng dành cho Santa Claus có thể trở thành một hình thức thờ hình tượng, đi ngược lại điều răn đầu tiên (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3).
• Nuôi dưỡng tinh thần vụ lợi: Tinh thần “cho để nhận” hoặc tập trung vào vật chất trái ngược với ân điển nhưng không của Phúc Âm (Ê-phê-sô 2:8-9).

IV. Góc Nhìn Tin Lành: Học Hỏi Từ Gương Tốt Nhưng Giữ Vững Trọng Tâm

Là tín hữu Tin Lành, chúng ta dựa trên nguyên tắc Sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh). Kinh Thánh không hề đề cập đến Thánh Nicholas. Do đó, chúng ta không tôn kính, cầu nguyện với, hay xem ông là đấng trung bảo. Chỉ có một Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người, là Chúa Giê-xu Christ (1 Ti-mô-thê 2:5).

Tuy nhiên, chúng ta có thể xem xét các gương tốt từ lịch sử Hội Thánh (Hê-bơ-rơ 13:7) như những bài học minh họa cho lẽ thật Kinh Thánh. Đời sống của Nicholas, qua những truyền thuyết lành mạnh, có thể nhắc nhở chúng ta về:

• Lòng rộng rãi bí mật: Hãy cho đi cách âm thầm, không khoe khoang, với động cơ yêu thương thuần khiết (2 Cô-rinh-tô 9:7).
• Sự bênh vực công lý: Là tiếng nói cho người không có tiếng nói, đứng về phía người bị áp bức.
• Tình yêu thực tiễn: Đức tin không có việc làm là đức tin chết (Gia-cơ 2:17). Đức tin chân chính thúc đẩy hành động yêu thương và phục vụ cụ thể.

Nhưng tất cả những điều này phải luôn quy về Chúa Giê-xu. Ngài là hình mẫu tuyệt đối của sự khiêm nhường, phục vụ và hy sinh (Phi-líp 2:5-8). Lòng rộng rãi lớn nhất là Đức Chúa Trời đã ban Con Một của Ngài (Giăng 3:16). Đấng bảo vệ vĩ đại nhất chính là Đấng Christ, Đấng giải cứu chúng ta khỏi tội lỗi và sự chết.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Hôm Nay

Từ việc tìm hiểu về Thánh Nicholas, chúng ta có thể rút ra những bài học thiết thực cho đời sống đức tin:

1. Tái khẳng định trung tâm của Giáng Sinh: Trong mùa lễ, hãy chủ động và sáng tạo trong việc đặt Chúa Giê-xu làm trung tâm của mọi hoạt động gia đình và Hội Thánh. Kể lại câu chuyện Chúa giáng sinh, cùng nhau hát thánh ca, tham gia các chương trình phúc âm, và chia sẻ tình yêu thương với những người cô đơn, thiếu thốn.

2. Sống đức tin qua việc làm yêu thương: Hãy noi gương tinh thần cho đi cách vô danh. Có thể thực hiện những hành động tử tế bí mật trong năm: gửi quà nặc danh cho gia đình khó khăn, trả giúp tiền ăn cho người lạ ở quán, hoặc tham gia các chương trình từ thiện mà không cần ghi danh.

3. Dạy con cái sự thật trong tình yêu thương: Thay vì tập trung vào huyền thoại Ông Già Noel, hãy dạy trẻ về lịch sử của một Cơ đốc nhân yêu Chúa và yêu người như Nicholas, và trên hết là về Chúa Giê-xu. Tập trung vào ý nghĩa của việc cho đi hơn là nhận được.

4. Phân biệt rõ giữa văn hóa và lẽ thật: Tham gia vào các hoạt động văn hóa (cây thông Noel, quà tặng) nhưng với tâm thế của một Cơ đốc nhân được tự do, luôn giải thích và làm chứng về ý nghĩa thật đằng sau những biểu tượng đó.

5. Theo đuổi sự thánh khiết thực sự: Danh hiệu “thánh” không phải để tôn vinh con người, mà là để chỉ về vị thế của mọi tín hữu trong Đấng Christ. Hãy sống xứng đáng với chức vị đó (Ê-phê-sô 4:1) – một đời sống được biệt riêng ra cho Đức Chúa Trời, nên thánh nhờ huyết Chúa Giê-xu và công tác của Đức Thánh Linh.

Kết Luận

Thánh Nicholas của lịch sử là một giám mục sốt sắng, một tôi tớ của Chúa sống trong một thời kỳ đầy thử thách. Những truyền thuyết tốt đẹp về lòng nhân từ và sự rộng lượng của ông cho chúng ta những minh họa sống động về đức tin thể hiện qua việc làm. Tuy nhiên, là tín hữu Tin Lành, chúng ta phải tỉnh táo nhận ra sự biến chất của hình tượng này trong văn hóa đại chúng thành một nhân vật thế tục, có nguy cơ làm lệch hướng đức tin.

Cuối cùng, mắt của chúng ta không đặt vào các thánh đồ, dù họ tốt lành cách mấy, mà phải luôn hướng về “Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin, tức là Đấng vì sự vui mừng đã đặt trước mặt mình, chịu lấy thập tự giá, khinh điều sỉ nhục, và hiện nay ngồi bên hữu ngai Đức Chúa Trời.” (Hê-bơ-rơ 12:2). Ngài là Quà Tặng vĩ đại nhất, là Đấng Cứu Thế chân thật duy nhất, và là hình mẫu tuyệt đối cho mọi đời sống phục vụ và hy sinh. Hãy để mùa Giáng Sinh và cả cuộc đời chúng ta luôn tôn cao Danh Ngài.