Talmud là gì?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, nhiều Cơ Đốc nhân có thể bắt gặp thuật ngữ “Talmud” khi tìm hiểu về bối cảnh Do Thái giáo thế kỷ thứ nhất hay các tập tục tôn giáo được nhắc đến trong các sách Phúc Âm. Để có cái nhìn rõ ràng và đúng đắn từ nền tảng Tin Lành, chúng ta cần phân biệt rạch ròi giữa thẩm quyền tuyệt đối của Kinh Thánh và các văn bản truyền thống của con người.

I. Định Nghĩa và Nguồn Gốc của Talmud

Talmud (tiếng Hê-bơ-rơ: תַּלְמוּד, có nghĩa là "nghiên cứu" hoặc "học tập") là bộ văn bản trung tâm của Do Thái giáo Rabbinic (giáo phái Pha-ri-si sau khi Đền Thờ bị phá hủy năm 70 S.C.). Nó không phải là Kinh Thánh Cựu Ước, mà là một bộ sưu tập đồ sộ ghi chép lại các cuộc thảo luận, diễn giải, luật lệ truyền khẩu và phán quyết của các giáo sư Do Thái (các Rabbi) qua nhiều thế kỷ.

Talmud được hình thành dựa trên nền tảng là Luật Truyền Khẩu (Oral Torah), mà theo truyền thống Do Thái giáo, được Đức Chúa Trời truyền cho Môi-se trên núi Si-na-i cùng với Luật Thành Văn (Written Torah – Ngũ Kinh). Tuy nhiên, quan điểm này không được Kinh Thánh ủng hộ. Kinh Thánh ghi rõ:

"Vả, Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: Ngươi khá chép các lời nầy; vì theo các lời nầy mà ta lập giao ước cùng ngươi và cùng Y-sơ-ra-ên." (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:27)

Điều này cho thấy những gì Chúa truyền đã được chép lại thành văn bản, không phải là một hệ thống truyền khẩu song song. Talmud chính là sự hệ thống hóa và phát triển của truyền thống truyền khẩu đó, được ghi chép lại thành văn bản do lo sợ bị thất truyền sau các cuộc lưu đày và bách hại.

II. Cấu Trúc và Thành Phần Chính của Talmud

Talmud gồm hai phần chính:

• Mishnah (Mật mã, מִשְׁנָה): Được biên soạn khoảng năm 200 S.C. bởi Rabbi Judah haNasi, đây là bộ luật căn bản, hệ thống hóa Luật Truyền Khẩu thành 6 bộ (Orders), bao gồm các luật về nông nghiệp, lễ hội, hôn nhân, dân sự, đền thờ và sự tinh sạch.
• Gemara (Giải thích, גְּמָרָא): Được biên soạn trong khoảng thế kỷ thứ 3 đến thế kỷ thứ 6 S.C., đây là phần bình luận, thảo luận và giải thích rộng rãi về Mishnah. Nó ghi lại các cuộc tranh luận của các Rabbi ở Babylon và Jerusalem.

Có hai phiên bản Talmud chính: Talmud Jerusalem (hoàn thành sớm hơn) và Talmud Babylon (dài hơn, toàn diện hơn và thường được tham chiếu nhiều nhất).

III. Talmud trong Bối Cảnh Tân Ước: Sự Đối Đầu Giữa Truyền Thống và Lời Chúa

Đức Chúa Giê-xu Christ và các sứ đồ thường xuyên đối đầu với một hệ thống truyền thống tương tự như tiền thân của Talmud – đó là “truyền thống của các trưởng lão” do các thầy thông giáo và người Pha-ri-si nắm giữ. Chính Chúa Giê-xu đã vạch trần vấn đề căn bản:

"Ngài bèn phán cùng họ rằng: Hỡi kẻ giả hình! Ê-sai đã nói tiên tri về việc các ngươi phải lắm, mà nói rằng: Dân nầy lấy môi miếng thờ kính ta; Nhưng lòng chúng nó xa ta lắm. Sự chúng nó thờ lạy ta là vô ích, Vì chúng nó dạy theo những điều răn mà chỉ bởi người ta đặt ra. Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!" (Mác 7:6-8)

Ngài tiếp tục đưa ra một ví dụ cụ thể:

"Vì các ngươi giữ lời truyền khẩu của mình, mà bỏ điều răn của Đức Chúa Trời. Vả, Môi-se có nói: Hãy tôn kính cha mẹ ngươi; lại nói: Kẻ nào mắng nhiếc cha mẹ, thì phải bị giết. Nhưng các ngươi nói rằng: Nếu ai nói với cha mẹ mình rằng: Mọi điều tôi sẽ giúp cha mẹ được, thì đã là co-ban (nghĩa là sự dâng cho Đức Chúa Trời), vậy người ấy không được phép giúp cha mẹ mình sự gì nữa; dường ấy, các ngươi lấy lời truyền khẩu của mình lập ra mà bỏ mất lời Đức Chúa Trời." (Mác 7:9-13)

Ở đây, từ “co-ban” (tiếng Hê-bơ-rơ: קָרְבָּן, qorbān) có nghĩa là “của dâng”. Các truyền thống do con người đặt ra đã cho phép một người tuyên bố tài sản của mình là “co-ban” (dành riêng cho đền thờ), từ chối hỗ trợ cha mẹ, nhưng trên thực tế họ vẫn sử dụng tài sản đó. Truyền thống này đã vô hiệu hóa Lời Chúa về hiếu kính cha mẹ. Đây chính là bản chất nguy hiểm khi đặt truyền thống con người ngang hàng hoặc cao hơn Lời Đức Chúa Trời.

IV. Sự Khác Biệt Căn Bản Giữa Thẩm Quyền Kinh Thánh và Thẩm Quyền Talmud

Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần xác định rõ ràng:

1. Nguồn Mặc Khải:
   • Kinh Thánh (Cựu & Tân Ước): Là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi (theopneustos – 2 Ti-mô-thê 3:16), được các tiên tri và sứ đồ ghi chép lại dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh.
   • Talmud: Là tác phẩm của các học giả, rabbi con người. Nó chứa đựng sự khôn ngoan, tranh luận và diễn giải của con người, không phải là mặc khải trực tiếp từ Đức Chúa Trời.
2. Thẩm Quyền:
   • Kinh Thánh: Là tiêu chuẩn tối cao và duy nhất cho đức tin và nếp sống (Sola Scriptura). Mọi truyền thống, giáo lý hay kinh nghiệm đều phải được kiểm chứng dưới ánh sáng Kinh Thánh.
   • Talmud: Trong Do Thái giáo Rabbinic, Talmud có thẩm quyền thực hành cao, thậm chí áp đảo Kinh Thánh. Đối với Cơ Đốc nhân, nó chỉ có giá trị tham khảo lịch sử và văn hóa, không có thẩm quyền giáo lý hay thuộc linh.
3. Trung Tâm:
   • Kinh Thánh: Chứng điểm và tôn cao Đức Chúa Giê-xu Christ là Đấng Mê-si, Con Đức Chúa Trời, và là Đấng Cứu Rỗi duy nhất (Lu-ca 24:27; Giăng 5:39).
   • Talmud: Thường có những đoạn miêu tả thiếu tôn trọng về Chúa Giê-xu và Cơ Đốc giáo, phản ánh sự từ chối Ngài là Đấng Mê-si. Điều này càng khẳng định sự đối nghịch thuộc linh.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Từ việc nghiên cứu về Talmud, chúng ta có thể rút ra những bài học quý báu và cảnh tỉnh cho đời sống đức tin của mình:

1. Giữ Vững Nguyên Tắc “Sola Scriptura” (Chỉ Bởi Kinh Thánh): Chúng ta cần cảnh giác với bất kỳ “truyền thống” nào của con người, dù trong giáo hội hay cá nhân, có nguy cơ làm lu mờ hoặc vô hiệu hóa Lời Chúa. Hãy như người Bê-rê, “ngày đêm tra xem Kinh Thánh, để xem mọi việc có đúng chăng” (Công vụ 17:11).

2. Đặt Chúa Giê-xu Christ Làm Trung Tâm của Mọi Sự Giải Nghĩa: Chúa Giê-xu phán: “Các ngươi dò xem Kinh Thánh, vì tưởng bởi đó được sự sống đời đời; ấy là Kinh Thánh làm chứng về ta vậy” (Giăng 5:39). Mọi sự nghiên cứu, giải kinh phải quy hướng về Ngài, chứ không phải xây dựng một hệ thống luật lệ hay truyền thống cứng nhắc xa rời ân điển.

3. Phân Biệt Rõ Giữa Văn Hóa và Chân Lý: Talmud chứa nhiều yếu tố văn hóa, lịch sử và tập tục của người Do Thái cổ. Chúng ta có thể nghiên cứu để hiểu bối cảnh, nhưng tuyệt đối không xem đó là chân lý phải tuân theo. Chân lý duy nhất là Đấng Christ và Lời Ngài.

4. Sống Bởi Ân Điển, Không Bởi Luật Lệ Hình Thức: Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: “Anh em hãy giữ chừng, kẻo có kẻ lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống loài người, sơ học của thế gian, không theo Đấng Christ, mà bắt anh em phục chăng” (Cô-lô-se 2:8). Talmud đại diện cho đỉnh cao của hệ thống luật lệ. Cơ Đốc nhân chúng ta được kêu gọi sống trong sự tự do của ân điển và mối liên hệ sống động với Chúa Thánh Linh (Ga-la-ti 5:1, 18).

Kết Luận

Tóm lại, Talmud là một tác phẩm văn học tôn giáo đồ sộ của Do Thái giáo Rabbinic, có giá trị lịch sử và văn hóa to lớn trong việc tìm hiểu về Do Thái giáo sau thời kỳ Kinh Thánh. Tuy nhiên, xét từ góc độ thần học Tin Lành, nó không phải là Lời Đức Chúa Trời, mà là sản phẩm của truyền thống con người, thậm chí nhiều phần đối nghịch với sứ điệp của Phúc Âm.

Lời cảnh báo của Chúa Giê-xu với các thầy thông giáo và người Pha-ri-si xưa vẫn còn nguyên giá trị cho Hội Thánh hôm nay: “Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!” (Mác 7:8). Ước mong mỗi chúng ta luôn trân quý, học hỏi, vâng theo và đặt trọn thẩm quyền đời sống mình trên Kinh Thánh – Lời hà hơi của Đức Chúa Trời, là kim chỉ nam duy nhất dẫn chúng ta đến với Đấng Christ và sự sống đời đời.

"Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành." (2 Ti-mô-thê 3:16-17)