Thư tín là gì?

Trong kho tàng văn chương thánh của Kinh Thánh Tân Ước, “Thư Tín” (Epistles) chiếm một phần lớn và có ý nghĩa nền tảng cho đức tin và sự thực hành của Hội Thánh. Đây không chỉ là những bức thư cổ thông thường, mà dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, chúng trở thành Lời hằng sống của Đức Chúa Trời, mang thẩm quyền dạy dỗ, sửa trị, bẻ trách và dạy người trong sự công bình (2 Ti-mô-thê 3:16). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào khái niệm, đặc điểm, cấu trúc và tầm quan trọng vĩnh cửu của thể loại Thư Tín trong Kinh Thánh.

Trong nguyên ngữ Hy Lạp (Koine Greek), từ được dùng cho “thư tín” là ἐπιστολή (epistolē), có nghĩa là “một bức thư,” “thông điệp bằng văn bản.” Thể loại văn học này phổ biến trong thế giới Hy-La thời kỳ đầu Công nguyên. Tuy nhiên, các thư tín trong Tân Ước mang một đặc tính siêu nhiên: chúng là phương tiện Chúa dùng để truyền đạt lẽ thật thần học một cách có hệ thống và giải đáp những vấn đề cụ thể của các Hội Thánh hoặc cá nhân.

Tân Ước bao gồm 21 sách được phân loại là Thư Tín, có thể chia thành hai nhóm chính:

• Thư Tín của Phao-lô: Gồm 13 thư, từ Rô-ma đến Phi-lê-môn. Các thư này thường được chia nhỏ hơn thành Thư gửi Hội Thánh (như Rô-ma, Cô-rinh-tô) và Thư gửi Cá nhân (như Ti-mô-thê, Tít, Phi-lê-môn).
• Thư Tín Chung (Công Vụ): Gồm 8 thư, từ Hê-bơ-rơ đến Giu-đe. Tên gọi “chung” (catholic) hàm ý chúng được gửi cho một nhóm độc giả rộng rãi hơn, không chỉ một Hội Thánh địa phương cụ thể.

Các thư tín thường theo một cấu trúc văn hóa thư tín Hy-La, nhưng được biến đổi và làm phong phú thêm với nội dung Cơ Đốc. Một cấu trúc điển hình bao gồm:

1. Lời Mở Đầu (Salutation): Bao gồm tên người gửi, người nhận và lời chào. Điểm đặc biệt là lời chào thường mang tính chất tâm linh: “Nguyền xin ân điển và sự bình an từ Đức Chúa Trời, Cha chúng ta, và từ Đức Chúa Jêsus Christ, Chúa chúng ta, ban cho anh em!” (Rô-ma 1:7). Từ “ân điển” (χάρις – charis) và “bình an” (εἰρήνη – eirēnē) thay thế cho lời chào thông thường trong thế giới Hy Lạp (chairein).

2. Lời Tạ Ơn và Cầu Nguyện (Thanksgiving and Prayer): Hầu hết các thư đều có phần tạ ơn Đức Chúa Trời vì đức tin và đời sống của các tín hữu, đồng thời bày tỏ lời cầu nguyện cho họ (Phi-líp 1:3-11). Phần này thiết lập mối quan hệ yêu thương và khích lệ trước khi đi vào nội dung chính.

3. Phần Thân Bài (Body): Đây là phần trọng tâm, trình bày giáo lý (giải thích lẽ thật) và khuyên bảo (ứng dụng thực hành). Ví dụ, thư Rô-ma có cấu trúc giáo lý rõ ràng: Sự công bình của Đức Chúa Trời được bày tỏ (chương 1-8), sự công bình của Đức Chúa Trời đối với dân Y-sơ-ra-ên (chương 9-11), và sự công bình của Đức Chúa Trời trong đời sống Hội Thánh (chương 12-15).

4. Lời Khuyên Nhủ Cá Nhân và Kết Luận (Exhortations and Conclusion): Phần cuối thường bao gồm những lời khuyên thực tế, thăm hỏi cá nhân, kế hoạch đi lại và lời chào cuối cùng với phước lành. “Nguyền xin ân điển của Đức Chúa Jêsus Christ ở với tâm thần anh em!” (Ga-la-ti 6:18).

Các thư tín không được viết như những luận văn thần học trừu tượng, mà để đối diện với những tình huống sống động và đôi khi khẩn cấp. Chúng ta có thể tổng hợp mục đích chính như sau:

1. Khẳng Định và Bảo Vệ Chân Lý Phúc Âm: Khi các giáo lý sai lầm (tà giáo) xâm nhập Hội Thánh, các sứ đồ viết thư để đưa ra lời cảnh báo và xác lập lại nền tảng. Thư Ga-la-ti là một ví dụ mạnh mẽ chống lại nhóm Giu-đa hóa, khẳng định sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, chứ không bởi việc làm của luật pháp. “Vì chẳng có một sự công bình nào bởi luật pháp mà đến, ấy là điều rõ ràng lắm; vì người công bình sẽ sống bởi đức tin” (Ga-la-ti 3:11, trích Ha-ba-cúc 2:4).

2. Giải Đáp Các Vấn Đề Thực Tế và Đạo Đức: Các Hội Thánh non trẻ đối mặt với nhiều thách thức: sự chia rẽ (1 Cô-rinh-tô 1:10-13), tội lỗi tình dục (1 Cô-rinh-tô 5), kiện tụng (1 Cô-rinh-tô 6), những thắc mắc về hôn nhân, thờ phượng, ân tứ (1 Cô-rinh-tô 7-14). Các thư tín đưa ra nguyên tắc từ Lời Chúa để hướng dẫn.

3. Khích Lệ và An Ủi Trong Hoạn Nạn: Như thư 1 Phi-e-rơ được viết cho các tín hữu đang chịu khổ vì đạo, nhắc họ nhớ đến sự chịu khổ của Đấng Christ và sự vinh hiển tương lai (1 Phi-e-rơ 1:6-7, 4:12-13).

4. Trình Bày Hệ Thống Giáo Lý Căn Bản: Các thư như Ê-phê-sô, Cô-lô-se trình bày một cách sâu sắc về Đấng Christ, Hội Thánh và đời sống mới. Ê-phê-sô chương 1 nói về sự lựa chọn từ trước, sự cứu chuộc, và ấn tín của Đức Thánh Linh. Ê-phê-sô chương 2:8-10 là câu Kinh Thánh nòng cốt: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Điều đó không phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.”

Làm thế nào để chúng ta, những độc giả cách xa thế kỷ thứ nhất, có thể đọc, hiểu và áp dụng các thư tín một cách hiệu quả?

1. Tiếp Cận Với Tâm Thế Đúng Đắn: Hãy nhớ rằng, dù được viết cho những người cụ thể, Lời Chúa là sống và linh nghiệm (Hê-bơ-rơ 4:12). Khi đọc thư Cô-rinh-tô, chúng ta không chỉ học về lịch sử, mà còn thấy được những nguyên tắc vĩnh cửu về sự hiệp một, thánh khiết và trật tự trong Hội Thánh.

2. Nghiên Cứu Theo Nguyên Tắc Giải Kinh:

• Xác Định Bối Cảnh Lịch Sử: Tìm hiểu tình hình của Hội Thánh/nhóm độc giả đầu tiên. Tại sao thư này được viết?
• Phân Đoạn và Theo Dõi Mạch Văn: Đừng chỉ trích dẫn câu đơn lẻ. Hãy đọc cả phân đoạn, cả chương để nắm ý chính. Ví dụ, để hiểu Rô-ma 9 về sự chọn lựa, phải đọc liên tục từ chương 9 đến 11.
• Chú Ý Đến Các Từ Khóa Thần Học: Như “công bình” (δικαιοσύνη – dikaiosynē), “ân điển” (χάρις), “đức tin” (πίστις – pistis), “xác thịt” (σάρξ – sarx), “Thánh Linh” (Πνεῦμα Ἅγιον – Pneuma Hagion).

3. Áp Dụng Vào Đời Sống Cá Nhân và Hội Thánh:

• Cá Nhân: Các thư tín là kim chỉ nam cho đời sống đạo đức. Thư Gia-cơ dạy về đức tin thực hành (Gia-cơ 2:14-26). Cô-lô-se 3:1-17 kêu gọi tín hữu tìm kiếm những sự ở trên cao và mặc lấy người mới.
• Gia Đình: Ê-phê-sô 5:22-6:4 đưa ra nguyên tắc cho mối quan hệ vợ chồng và cha mẹ-con cái, dựa trên mẫu mực của Đấng Christ và Hội Thánh.
• Hội Thánh: Các thư tín là nền tảng cho sự dạy dỗ, sự quản trị (1 Ti-mô-thê 3, Tít 1), sự thờ phượng và mục vụ trong Hội Thánh địa phương.

Các thư tín trong Tân Ước là món quà vô giá mà Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh Ngài. Chúng kết nối chúng ta trực tiếp với giáo lý và sự dạy dỗ của các sứ đồ - những nhân chứng đầu tiên của Đấng Christ Phục Sinh. Chúng không phải là những văn bản chết, nhưng là tiếng nói đang tiếp tục của Chúa qua Đức Thánh Linh, hướng dẫn, sửa trị và xây dựng Hội Thánh.

Như sứ đồ Phi-e-rơ đã nhìn nhận các thư của Phao-lô: “…cũng như các thư khác, trong đó có một vài điều khó hiểu, mà những kẻ dốt nát và không vững lòng xuyên tạc, cũng như xuyên tạc các Kinh Thánh khác, để tự hủy hoại mình” (2 Phi-e-rơ 3:16). Lời cảnh báo này nhắc nhở chúng ta phải nghiên cứu cách cẩn thận và khiêm nhường.

Ước mong mỗi chúng ta, với lòng kính sợ Chúa và sự giúp đỡ của Đức Thánh Linh, chăm chỉ đào sâu vào kho tàng thư tín, để được “dựng lên trên nền của các sứ đồ cùng các đấng tiên tri, chính Đức Chúa Jêsus Christ là đá góc nhà” (Ê-phê-sô 2:20). Từ đó, đời sống chúng ta mỗi ngày một đổi mới, Hội Thánh được gây dựng, và Phúc Âm cứu rỗi của Chúa Giê-xu Christ được rao truyền trọn vẹn.