Các sách trong Kinh Thánh là những sách nào?

Kinh Thánh, Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời, không phải là một cuốn sách đơn lẻ mà là một thư viện thiêng liêng được kết hợp bởi 66 sách riêng biệt. Sự hiệp một kỳ diệu này, được viết bởi hơn 40 tác giả trong khoảng 1.500 năm, từ ba châu lục khác nhau và bằng ba ngôn ngữ chính (Hê-bơ-rơ, Aram, và Hy Lạp), đều cùng tuyên ra một câu chuyện cứu chuộc vĩ đại: Kế hoạch cứu rỗi nhân loại tội lỗi của Đức Chúa Trời qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Hiểu biết về cấu trúc và nội dung của các sách trong Kinh Thánh là nền tảng cho đời sống nghiên cứu, học hỏi và lớn lên trong đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân.

Kinh Thánh Tin Lành được chia thành hai giao ước chính: Cựu Ước (39 sách) và Tân Ước (27 sách). Từ "Ước" dịch từ chữ Hy Lạp "diathēkē" (διαθήκη), mang ý nghĩa một giao ước long trọng, một lời hứa có điều kiện. Cựu Ước là giao ước cũ, được lập qua luật pháp Môi-se, hướng về Chúa Cứu Thế sẽ đến. Tân Ước là giao ước mới, được lập bằng huyết của Chúa Giê-xu Christ, hoàn tất và ứng nghiệm mọi lời tiên tri.

I. Cựu Ước: Lời Hứa Và Sự Chuẩn Bị

Cựu Ước, mà người Do Thái gọi là Tanakh (viết tắt của Torah, Nevi'im, Ketuvim - Luật Pháp, Tiên Tri, Văn Thơ), là phần Kinh Thánh của Chúa Giê-xu và các sứ đồ. Nó không chỉ là lịch sử dân Y-sơ-ra-ên mà là câu chuyện về sự sa ngã của loài người và lời hứa cứu chuộc đầu tiên (Sáng-thế Ký 3:15). Cựu Ước có thể được chia thành 5 nhóm chính:

1. Ngũ Kinh (Pentateuch - 5 sách đầu): Nền Tảng của Giao Ước

Năm sách đầu tiên (Sáng-thế Ký, Xuất Ê-díp-tô Ký, Lê-vi Ký, Dân-số Ký, Phục-truyền Luật-lệ Ký) được truyền thống tin là do Môi-se chép. Từ Hy Lạp "Pentateuch" nghĩa là "năm cuộn sách". Đây là nền tảng cho mọi lẽ thật về Đức Chúa Trời, tội lỗi, sự cứu chuộc hình bóng, và giao ước.

• Sáng-thế Ký (Genesis - Khởi Nguyên): Ký thuật về sự sáng tạo, sự sa ngã, lời hứa về Đấng Cứu Thế (3:15), và các tổ phụ như Áp-ra-ham – người được lập giao ước (15:18).
• Xuất Ê-díp-tô Ký (Exodus - Ra Đi): Câu chuyện giải cứu dân Y-sơ-ra-ên khỏi ách nô lệ, hình bóng về sự cứu chuộc khỏi tội lỗi. Sách này giới thiệu Lễ Vượt Qua (hình bóng về Christ - 1 Cô-rinh-tô 5:7) và Mười Điều Răn.
• Lê-vi Ký (Leviticus - Thuộc Về Lê-vi): Sách về sự thánh khiết, hệ thống tế lễ và luật pháp nghi lễ. Nó dạy rằng "sinh mạng của xác thịt ở trong huyết" (Lê-vi Ký 17:11), báo trước sự hy sinh đổ huyết chuộc tội của Christ.
• Dân-số Ký (Numbers - Những Con Số): Ghi chép về cuộc hành trình trong đồng vắng, sự phản loạn và sự đoán phạt của dân Y-sơ-ra-ên, cũng như sự thành tín của Đức Chúa Trời.
• Phục-truyền Luật-lệ Ký (Deuteronomy - Luật Lệ Thứ Hai): Lời nhắc lại luật pháp cho thế hệ mới trước khi vào Đất Hứa, với lời kêu gọi: "Hãy hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi" (Phục-truyền 6:5).

2. Các Sách Lịch Sử (12 sách): Sự Thành Tín của Đức Chúa Trời Trong Lịch Sử

Từ Giô-suê đến Ê-xơ-tê, 12 sách này ký thuật lịch sử dân Y-sơ-ra-ên từ khi chiếm xứ Ca-na-an, thời kỳ các quan xét, vua chúa, cho đến khi lưu đày và hồi hương. Chủ đề xuyên suốt là: vâng lời đem đến phước hạnh, bội nghịch đem đến sự đoán phạt, nhưng Đức Chúa Trời vẫn thành tín với giao ước Ngài.

• Ví dụ: Sách Giô-suê ghi lại lời hứa của Đức Chúa Trời: "Ta sẽ chẳng lìa ngươi, chẳng bỏ ngươi đâu" (Giô-suê 1:5). Sách Các Quan Xét cho thấy một chu kỳ tội lỗi: phản nghịch - bị áp bức - kêu cầu - được giải cứu (bởi các quan xét).
• Sách Ru-tơ là một câu chuyện đẹp về sự cứu chuộc (hình bóng về Christ là Đấng Chuộc Tài Sản) và nằm trong gia phả của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 1:5).

3. Các Sách Văn Thơ (5 sách): Tiếng Lòng Của Đức Tin

Đây là phần thơ ca và triết lý khôn ngoan, bày tỏ mọi cung bậc cảm xúc của con người trước mặt Đức Chúa Trời.

• Gióp (Job): Đối diện với vấn đề đau khổ và sự công bình của Đức Chúa Trời.
• Thi Thiên (Psalms - Psalms): Sách thánh ca và cầu nguyện. Từ Hê-bơ-rơ "Tehillim" nghĩa là "những bài ca ngợi khen". Đây là kho tàng cho đời sống cầu nguyện.
• Châm Ngôn (Proverbs): Tập hợp những lời dạy khôn ngoan thực tế cho đời sống, nhấn mạnh: "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức" (Châm Ngôn 1:7).
• Truyền Đạo (Ecclesiastes): Suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống dưới mặt trời, và kết luận: "Khá kính sợ Đức Chúa Trời, và giữ các điều răn Ngài; ấy là trọn phận sự của người" (Truyền Đạo 12:13).
• Nhã Ca (Song of Solomon): Ca ngợi tình yêu trong hôn nhân, hình bóng về tình yêu Christ dành cho Hội thánh.

4. Các Sách Tiên Tri Lớn (5 sách): Tiếng Kêu Cảnh Tỉnh Và Hy Vọng

Được gọi là "lớn" không phải vì quan trọng hơn, mà vì sách dài hơn. Các tiên tri Ê-sai, Giê-rê-mi, (Ca thương), Ê-xê-chi-ên, và Đa-ni-ên đã rao ra sự đoán phạt vì tội lỗi nhưng cũng loan báo sự phục hồi và Đấng Mê-si sẽ đến.

• Ê-sai (Isaiah): Được mệnh danh là "tiên tri Phúc Âm", với những lời tiên tri rõ ràng nhất về Chúa Cứu Thế: Ngài sẽ chịu đâm vì sự vi phạm của chúng ta (Ê-sai 53:5), và sẽ có một người nữ đồng trinh thụ thai (Ê-sai 7:14).
• Đa-ni-ên (Daniel): Khải thị về sự cai trị đời đời của Đấng Mê-si và nước Ngài (Đa-ni-ên 2:44; 7:13-14).

5. Các Sách Tiên Tri Nhỏ (12 sách): Thông Điệp Cho Muôn Dân

Là 12 sách cuối Cựu Ước, "nhỏ" vì ngắn. Mỗi sách mang một sứ điệp mạnh mẽ về sự công bình, tình yêu thương và sự phán xét của Đức Chúa Trời. Chẳng hạn:

• Mi-chê (Micah) 5:2 tiên tri nơi sinh của Đấng Mê-si: "Bết-lê-hem".
• Ma-la-chi (Malachi) 4:5-6 kết thúc Cựu Ước với lời hứa về Ê-li sẽ đến, mở đường cho sự xuất hiện của Giăng Báp-tít trong Tân Ước.

II. Tân Ước: Sự Ứng Nghiệm Và Hoàn Tất

Tân Ước (Kainē Diathēkē trong Hy Lạp) là sự mặc khải trọn vẹn của Đức Chúa Trời trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Nó hoàn tất, giải nghĩa và ứng nghiệm mọi lời hứa trong Cựu Ước (Ma-thi-ơ 5:17). Tân Ước có thể chia thành 5 phần:

1. Các Sách Phúc Âm (4 sách): Chân Dung Của Vua

Ma-thi-ơ, Mác, Lu-ca, và Giăng không phải là tiểu sử, mà là "Phúc Âm" (Euangelion - Tin Lành), rao truyền tin mừng về sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ vì tội lỗi chúng ta.

• Ma-thi-ơ: Viết cho người Do Thái, chứng minh Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si, Vua được hứa, ứng nghiệm Cựu Ước.
• Mác: Ngắn gọn, hành động, nhấn mạnh Chúa Giê-xu là Đầy Tớ chịu khổ (Ê-sai 53).
• Lu-ca: Viết cho dân Ngoại, nhấn mạnh lòng thương xót của Chúa Giê-xu dành cho mọi người, kể cả người bị khinh rẻ.
• Giăng: Mang tính thần học sâu sắc, với mục đích rõ ràng: "hầu cho các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và lại hầu cho các ngươi nhờ danh Ngài mà được sự sống" (Giăng 20:31).

2. Sách Lịch Sử (1 sách): Sự Khai Sinh Của Hội Thánh

Công Vụ Các Sứ Đồ do Lu-ca viết, là câu chuyện về sự thành lập và lớn mạnh của Hội Thánh đầu tiên dưới sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh. Nó ghi lại lời hứa về quyền phép: "các ngươi sẽ nhận lấy quyền phép khi Đức Thánh Linh giáng trên các ngươi" (Công vụ 1:8) và sự mở rộng của Phúc Âm từ Giê-ru-sa-lem, Giu-đê, Sa-ma-ri cho đến cùng trái đất.

3. Các Thư Tín Của Phao-lô (13 sách): Giáo Lý Cho Hội Thánh

Đây là những bức thư do Sứ đồ Phao-lô viết cho các Hội thánh và cá nhân, giải thích giáo lý trọng tâm về ân điển, đức tin, sự cứu rỗi và đời sống mới trong Christ.

• Rô-ma (Romans): Hệ thống thần học về Phúc Âm, giải thích mọi người đều phạm tội, được xưng công bình bởi đức tin nơi Christ (Rô-ma 3:23-24), và đời sống trong Đức Thánh Linh.
• Ê-phê-sô (Ephesians): Bàn về sự cao trọng của Hội Thánh là thân thể của Christ và sự chiến đấu thuộc linh.
• Các thư tín mục vụ (I & II Ti-mô-thê, Tít) hướng dẫn về sự lãnh đạo và trật tự trong Hội thánh.

4. Các Thư Tín Phổ Thông (8 sách): Áp Dụng Đức Tin Vào Đời Sống

Được gọi là "phổ thông" vì hầu hết không gửi cho một Hội thánh cụ thể, mà cho Cơ Đốc nhân nói chung. Chúng nhấn mạnh đức tin thực hành, sự bền đỗ, tình yêu thương và cảnh giác chống lại tà giáo.

• Gia-cơ (James): "Đức tin không có việc làm là đức tin chết" (Gia-cơ 2:17).
• I Phi-e-rơ (1 Peter): Khích lệ các tín hữu đang chịu khổ, nhắc họ là "dòng giống được lựa chọn... là dân thuộc về Đức Chúa Trời" (I Phi-e-rơ 2:9).
• I Giăng (1 John): Khẳng định thực tại của sự nhập thể của Christ và định nghĩa tình yêu thương: "Chúng ta đã biết sự yêu thương ở tại điều nầy: ấy là Chúa đã vì chúng ta bỏ sự sống; chúng ta cũng nên bỏ sự sống vì anh em mình vậy" (I Giăng 3:16).

5. Sách Tiên Tri (1 sách): Lời Hứa Về Sự Tái Lâm

Khải Huyền (Revelation) do Sứ đồ Giăng viết, là sách duy nhất hoàn toàn mang tính tiên tri trong Tân Ước. Nó mặc khải sự chiến thắng sau cùng của Chúa Giê-xu Christ và vương quốc đời đời của Ngài trên mọi thế lực sự dữ. Sách kết thúc với lời hứa vinh hiển: "Kìa, Ta đến mau chóng" (Khải Huyền 22:12) và lời mời gọi cuối cùng của Thánh Linh và Hội thánh: "A-men, lạy Chúa Giê-xu, xin hãy đến!" (Khải Huyền 22:20).

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

Hiểu biết về cấu trúc Kinh Thánh không chỉ là kiến thức, mà phải dẫn đến sự biến đổi. Dưới đây là những áp dụng thiết thực:

1. Đọc Kinh Thánh Có Hệ Thống và Cân Bằng: Đừng chỉ đọc những sách quen thuộc. Lập kế hoạch đọc toàn bộ Kinh Thánh. Hãy nhớ rằng "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn (II Ti-mô-thê 3:16), vì vậy mọi phần đều có ích.

2. Học Hỏi Trong Ngữ Cảnh và Mạch Lạc: Khi đọc một đoạn, hãy đặt nó vào ngữ cảnh của cả sách và toàn bộ Kinh Thánh. Áp-dụng nguyên tắc "Kinh Thánh giải nghĩa Kinh Thánh". Những đoạn khó trong Cựu Ước thường được làm sáng tỏ trong Tân Ước.

3. Tìm Kiếm Chúa Giê-xu Trong Mọi Sách: Như chính Ngài dạy: "Ấy là về Ta mà Môi-se và các đấng tiên tri đã chép" (Lu-ca 24:44). Từ Sáng-thế Ký đến Khải Huyền, hãy tìm kiếm hình bóng, lời hứa, sự ứng nghiệm và vinh quang của Chúa Cứu Thế.

4. Sống Dưới Thẩm Quyền Của Lời Chúa: Kiến thức phải dẫn đến sự vâng phục. Hãy để Lời Chúa "ở đầy trong lòng anh em" (Cô-lô-se 3:16), hướng dẫn mọi quyết định, suy nghĩ và hành động.

5. Truyền Thông Điệp Trọn Vẹn: Khi làm chứng hay giảng dạy, hãy trình bày Phúc Âm trọn vẹn: Tội lỗi (Luật pháp - Cựu Ước), Sự Chuộc Tội (Thập tự giá - Phúc Âm), và Đức Tin (Ân điển - Thư tín). Một sự hiểu biết toàn diện về Kinh Thánh giúp chúng ta "sẵn sàng để binh vực cho hy vọng trong mình" (I Phi-e-rơ 3:15).

Kết Luận

66 sách trong Kinh Thánh là một kiệt tác thần thượng, một bức tranh hoàn chỉnh về tình yêu, sự thánh khiết và kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Từ Sáng-thế Ký đến Khải Huyền, câu chuyện xoay quanh Chúa Giê-xu Christ: Đấng Tạo Hóa, Đấng Cứu Chuộc, và Vua Đời Đời. Hiểu được cấu trúc này không phải để chúng ta tự hào về kiến thức, mà để chúng ta càng kinh sợ, yêu mến và vâng theo Lời Ngài sâu nhiệm hơn.

Hãy tiếp cận Kinh Thánh mỗi ngày với lòng khao khát, như lời tác giả Thi Thiên: "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi" (Thi Thiên 119:105). Trong từng trang sách, chúng ta gặp gỡ chính Đức Chúa Trời, Đấng đang phán với chúng ta hôm nay và mãi mãi. Ước mong mỗi chúng ta trở nên những người "dùng lời chân thật... một cách thẳng thắn" (II Cô-rinh-tô 4:2), sống và chia sẻ Lời Sự Sống cho một thế giới đang hư mất.