Việc đặt câu hỏi về Kinh Thánh có sai không?

Trong hành trình đức tin, nhiều tín hữu Cơ Đốc, đặc biệt là những người mới, thường vấp phải một sự dằn vặt nội tâm: “Việc tôi có những thắc mắc, thậm chí nghi vấn về những điều trong Kinh Thánh, có phải là một tội lỗi, một dấu hiệu của đức tin yếu kém hay không?”. Cảm giác tội lỗi này có thể đến từ nhiều phía, đôi khi từ một môi trường tôn giáo đề cao sự vâng phục tuyệt đối mà không cần hiểu biết, hoặc từ chính nỗi sợ rằng việc chất vấn Lời Chúa là một hành động bất kính. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để tìm câu trả lời: Việc đặt câu hỏi về Kinh Thánh có sai không?

I. Phân Tích Từ Ngữ: “Câu Hỏi” Trong Bối Cảnh Kinh Thánh

Trước hết, chúng ta cần phân biệt giữa hai thái độ tâm lý khác nhau khi tiếp cận Kinh Thánh, được phản ánh qua hai từ Hy Lạp chính:

• “Zētēsis” (ζήτησις): Nghiên cứu, tìm kiếm, tra hỏi với mục đích học hỏi và hiểu biết. Đây là thái độ tích cực, như người Bê-rê “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh” (Công vụ 17:11).
• “Diaponeō” (διαπονέω) hoặc “Diakrinō” (διακρίνω) trong ngữ cảnh tiêu cực: Tranh cãi, nghi ngờ với thái độ hoài nghi, chống đối, hoặc do dự trong lòng (như Gia-cơ 1:6 nói về kẻ nghi ngờ “giống như sóng biển”).

Kinh Thánh không lên án hành động tìm kiếm, nghiên cứu, chất vấn để hiểu rõ hơn. Ngược lại, Kinh Thánh lên án thái độ hoài nghi cứng lòng, nghi ngờ với ý định bác bỏ chân lý, hoặc sự do dự xuất phát từ lòng tin cầm chừng.

II. Gương Mẫu Của Những Người Đặt Câu Hỏi Trong Kinh Thánh

Kinh Thánh ghi lại vô số trường hợp các nhân vật đức tin lớn, thậm chí chính Chúa Giê-xu, đã đặt ra những câu hỏi sâu sắc. Điều này cho thấy việc chất vấn là một phần của tiến trình hiểu biết ý muốn Đức Chúa Trời.

1. Chính Chúa Giê-xu – Bậc Thầy của Những Câu Hỏi:
Chúa Giê-xu thường dùng câu hỏi để dạy dỗ và thách thức suy nghĩ của người nghe. “Các ngươi nói Ta là ai?” (Ma-thi-ơ 16:15). “Ngươi tin Ta có thể làm điều đó chăng?” (Ma-thi-ơ 9:28). Phương pháp sư phạm của Ngài khuyến khích sự tư duy chủ động, không phải sự tiếp nhận thụ động.

2. Các Tiên Tri và Nhân Vật Trong Cựu Ước:

• Áp-ra-ham: Khi Đức Chúa Trời phán sẽ hủy diệt Sô-đôm, Áp-ra-ham đã mạnh dạn chất vấn: “Chúa lại nói tiêu diệt người công bình luôn với kẻ dữ sao?... Há chẳng phải Đấng xét đoán toàn thế gian sẽ làm sự công bình sao?” (Sáng-thế Ký 18:23-25). Ông không bị trừng phạt; thay vào đó, đây là một cuộc đối thoại đầy ý nghĩa cho thấy sự công bình của Đức Chúa Trời.
• Môi-se: Tại bụi gai cháy, ông đặt hàng loạt câu hỏi: “Tôi là ai, dám đi đến Pha-ra-ôn?” (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:11). “Nếu họ hỏi: Danh Ngài là gì, thì tôi nói với họ làm sao?” (câu 13). Đức Chúa Trời kiên nhẫn trả lời từng câu, trang bị cho ông.
• Đa-vít: Các Thi thiên chứa đầy những câu hỏi tu từ thống thiết, phản ánh sự đấu tranh nội tâm chân thành trước mặt Đức Chúa Trời: “Lạy Đức Chúa Trời tôi, tôi kêu la ban ngày, nhưng Chúa không đáp; ban đêm cũng chẳng yên lặng” (Thi thiên 22:2). Đây là sự chất vấn trong đau khổ, không phải sự bất tín.
• Ha-ba-cúc: Ông trực tiếp chất vấn Chúa về sự gian ác thịnh hành: “Đức Giê-hô-va ôi! Tôi kêu van mà Chúa không nghe tôi cho đến chừng nào?... Nhơn sao Chúa làm tôi thấy sự gian ác, và nhìn xem sự lao khổ?” (Ha-ba-cúc 1:2-3). Thay vì trách mắng, Đức Chúa Trời đã trả lời và cuối cùng ban cho ông một đức tin vững chắc (Ha-ba-cúc 3:17-19).

3. Các Môn Đồ của Chúa Giê-xu:
Các môn đồ liên tục đặt câu hỏi cho Thầy mình. “Sao thầy nói với họ bằng thí dụ?” (Ma-thi-ơ 13:10). “Ai là người lớn hơn hết trong nước thiên đàng?” (Ma-thi-ơ 18:1). Thậm chí sau khi Chúa sống lại, Tô-ma đã thẳng thắn bày tỏ sự nghi ngờ của mình: “Nếu tôi không thấy dấu đinh trong bàn tay Ngài… tôi không tin” (Giăng 20:25). Chúa Giê-xu không loại bỏ Tô-ma, mà đã đáp ứng sự nghi ngờ ấy một cách đầy ân điển, dẫn ông đến chỗ tuyên xưng đức tin cao trọng nhất: “Lạy Chúa tôi và Đức Chúa Trời tôi!” (câu 28).

III. Những Nguyên Tắc và Thái Độ Đúng Đắn Khi Đặt Câu Hỏi

Việc đặt câu hỏi tự nó không sai, nhưng động cơ, thái độ và mục đích của chúng ta mới là điều then chốt. Kinh Thánh cho chúng ta những nguyên tắc rõ ràng:

1. Thái Độ Khiêm Nhường và Tìm Kiếm (Humility & Seeking):
Chúng ta đến với Kinh Thánh như một đứa trẻ đến với Cha, không như một quan tòa đến để phán xét. “Hãy khiêm nhường mà nhận lấy lời đã trồng trong anh em, là lời cứu được linh hồn của anh em” (Gia-cơ 1:21). Câu hỏi phải xuất phát từ lòng khao khát hiểu biết chân lý và vâng phục, không phải để bắt bẻ hay tự tôn. Sách Châm Ngôn liên tục ca ngợi người khôn ngoan tìm kiếm sự hiểu biết (Châm ngôn 2:1-5).

2. Tin Cậy Vào Bản Tính Của Đức Chúa Trời (Trust in God’s Character):
Ngay khi chưa có câu trả lời thỏa đáng, chúng ta vẫn tin cậy vào bản tính thánh khiết, yêu thương và khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Như Châm ngôn 3:5-6 dạy: “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con”.

3. Sử Dụng Kinh Thánh Giải Nghĩa Kinh Thánh (Scripture Interprets Scripture):
Câu hỏi của chúng ta nên dẫn chúng ta vào việc nghiên cứu Kinh Thánh sâu hơn, chứ không phải rời xa nó. Hãy học theo gương người Bê-rê, là người “sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Họ không mù quáng tin theo, cũng không cứng lòng bác bỏ, mà kiểm chứng mọi sự dựa trên tiêu chuẩn tối cao là Kinh Thánh.

4. Thưa Chuyện Với Đức Chúa Trời Trong Cầu Nguyện (Prayerful Dialogue):
Hãy biến những thắc mắc của mình thành lời cầu nguyện. Gia-cơ 1:5 hứa: “Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho”. Đức Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13).

IV. Khi Nào Việc Đặt Câu Hỏi Trở Nên Sai Trật?

Kinh Thánh cảnh báo chống lại một loại thái độ “chất vấn” nhất định:

• Chất vấn với lòng kiêu ngạo và chống nghịch: Như Sa-tan đã cám dỗ Ê-va: “Há Đức Chúa Trời có phán dặn các ngươi không được phép ăn trái các cây trong vườn sao?” (Sáng-thế Ký 3:1) – một câu hỏi xuyên tạc Lời Chúa. Những kẻ chống đối Chúa Giê-xu thường dùng câu hỏi để “thử” và “bắt lỗi” Ngài (Ma-thi-ơ 22:15, 35).
• Nghi ngờ với lòng cứng cỏi, không chịu tiếp nhận chân lý: Đây là sự nghi ngờ của những kẻ đã chứng kiến phép lạ nhưng vẫn không tin (Ma-thi-ơ 13:58). Họ không tìm kiếm câu trả lời, họ đã khép lòng với câu trả lời rồi.
• Chất vấn từ sự cay đắng hoặc thất vọng, nhưng từ chối sự an ủi của Chúa: Điều này khác với Đa-vít hay Ha-ba-cúc, vì họ chất vấn rồi hướng về Chúa. Sự cay đắng có thể khiến người ta quay lưng lại (như Gióp trong những lúc yếu đuối, mặc dù cuối cùng ông vẫn quay về).

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

1. Trong Việc Cá Nhân Học Kinh Thánh:
Hãy chuẩn bị một cuốn sổ tay. Khi đọc, đừng ngại ghi lại những câu hỏi: “Đoạn này có nghĩa gì?” (Công vụ 8:30-31). “Bối cảnh lịch sử là gì?” “Từ gốc Hy Lạp/Hê-bơ-rơ ở đây là gì?” “Điều này liên hệ thế nào đến Chúa Giê-xu và Phúc Âm?”. Sau đó, dùng công cụ chú giải, sách nghiên cứu, và quan trọng nhất là xem xét các phân đoạn khác trong Kinh Thánh để tìm câu trả lời.

2. Trong Gia Đình và Nhóm Học Kinh:
Khuyến khích một bầu không khí cởi mở, nơi mọi người có thể tự do đặt câu hỏi mà không sợ bị đánh giá. Người lãnh đạo không cần phải có mọi câu trả lời, nhưng có thể cùng nhau tìm kiếm. Điều này xây dựng đức tin tập thể mạnh mẽ hơn là một đức tin thụ động.

3. Trong Hành Trình Đức Tin Cá Nhân:
Khi gặp hoạn nạn, thất vọng, hoặc chứng kiến sự dữ trên thế giới, đừng dồn nén những câu hỏi “Tại sao, Chúa?”. Hãy thành thật trình dâng lên Chúa như một phần của lời cầu nguyện. Hãy nhớ rằng Đức Chúa Trời đủ lớn để đón nhận mọi cảm xúc và thắc mắc của chúng ta. Hãy tìm đến những phân đoạn như Thi thiên 73, sách Gióp, hoặc sách Ha-ba-cúc để đồng hành cùng những người đã từng vật lộn như bạn.

4. Đối Với Những Người Tìm Kiếm Chân Lý:
Nếu bạn chưa tin Chúa nhưng đang nghiên cứu Kinh Thánh, những câu hỏi của bạn là vô cùng quý giá và cần thiết. Đức Chúa Trời hứa: “Các ngươi sẽ tìm ta, và gặp được, khi các ngươi tìm kiếm ta hết lòng” (Giê-rê-mi 29:13). Hãy kiên trì tìm kiếm.

Kết Luận

Việc đặt câu hỏi về Kinh Thánh, với động cơ chân thành, thái độ khiêm nhường và mục đích tìm kiếm chân lý để vâng phục, không những không sai mà còn là một dấu hiệu của một đức tin sống động, trưởng thành. Nó cho thấy chúng ta nghiêm túc với Lời Chúa và muốn hiểu biết Ngài cách sâu sắc hơn. Đức Chúa Trời không sợ những câu hỏi của chúng ta. Ngài là Đấng Sáng Tạo của lý trí và sự tìm kiếm. Chính Chúa Giê-xu là “Lời” (Logos – Ngôi Lời) đáp ứng mọi khát vọng hiểu biết của con người (Giăng 1:1).

Hãy can đảm, với sự kính sợ Chúa và lòng tin cậy, bước vào cuộc hành trình khám phá Lời Ngài. Hãy như người Bê-rê, “hằng ngày tra xem Kinh Thánh”. Hãy như Ma-ri, “ghi nhớ mọi lời ấy và suy nghĩ trong lòng” (Lu-ca 2:19). Trong sự tìm kiếm đó, với sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh, bạn sẽ không chỉ tìm thấy câu trả lời, mà còn tìm thấy chính Đấng là Câu Trả Lời tối hậu cho mọi thắc mắc của lòng người: Chúa Giê-xu Christ.

“Hãy kêu cầu ta, ta sẽ trả lời cho; ta sẽ tỏ cho ngươi những việc lớn và khó, là những việc ngươi chưa từng biết.” (Giê-rê-mi 33:3)