Làm thế nào để xử lý xung đột trong hội thánh?

Trong hành trình theo Chúa, Hội Thánh là gia đình thuộc linh, là thân thể của Đấng Christ (I Cô-rinh-tô 12:27). Tuy nhiên, như trong bất kỳ gia đình nào, những mối quan hệ gần gũi và sự hợp tác trong công việc Chúa đôi khi không tránh khỏi những căng thẳng, bất đồng quan điểm, và thậm chí là xung đột. Xung đột tự nó không phải là tội lỗi, nhưng cách chúng ta xử lý xung đột mới là điều quyết định nó sẽ trở thành công cụ của ma quỷ để phá hủy sự hiệp một, hay trở thành công cụ của Đức Chúa Trời để tôi luyện, tịnh sạch và đưa Hội Thánh vào sự trưởng thành thuộc linh sâu sắc hơn.

Kinh Thánh không tô vẽ một bức tranh màu hồng về Hội Thánh thời ban đầu. Sách Công Vụ và các thư tín ghi lại nhiều xung đột thực tế: sự phân biệt đối xử trong việc phân phát lương thực (Công vụ 6:1), sự bất đồng sâu sắc giữa Phao-lô và Ba-na-ba về Mác (Công vụ 15:36-40), hay những tranh cãi về giáo lý và tự do trong Đấng Christ tại Hội Thánh Cô-rinh-tô và Ga-la-ti. Điều này cho thấy xung đột là một phần của thực tế thuộc linh mà chúng ta phải đối diện cách khôn ngoan.

Trọng tâm của Đức Chúa Trời không phải là tránh né mọi xung đột bằng mọi giá, mà là giữ gìn sự hiệp một của Thánh Linh (Ê-phê-sô 4:3). Từ "hiệp một" trong tiếng Hy Lạp là "henotēs" (ἑνότης), mang nghĩa sự thống nhất, tính duy nhất. Đây không phải sự đồng nhất cứng nhắc, mà là sự hài hòa đa dạng trong một mục đích chung, như nhiều chi thể trong một thân thể (I Cô-rinh-tô 12:12). Xung đột được xử lý đúng cách chính là "bài tập" để đạt đến và bảo vệ sự hiệp một chân thật đó.

Trước khi áp dụng bất kỳ bước thực tiễn nào, Kinh Thánh đặt nặng vấn đề tấm lòng. Chúa Giê-xu dạy: "Hãy lấy cây đà khỏi mắt ngươi trước đã, rồi mới thấy rõ mà lấy cái rác ra khỏi mắt anh em ngươi" (Ma-thi-ơ 7:5). Việc tự xét mình là bước không thể thiếu.

• Sự Khiêm Nhường (Tapeinophrosynē - ταπεινοφροσύνη): Đây là đức tính nền tảng (Phi-líp 2:3). Từ Hy Lạp này ghép "tapeinos" (thấp) và "phrēn" (tâm trí), miêu tả một tâm trí khiêm tốn, không tự tôn. Xung đột thường bùng nổ khi lòng kiêu ngạo (hyperēphania) ngăn cản chúng ta thừa nhận phần lỗi của mình.
• Tình Yêu Thương (Agapē - ἀγάπη): Mọi hành động phải được thúc đẩy bởi tình yêu thương vô điều kiện, vì lợi ích của người khác và vì vinh hiển Đức Chúa Trời (I Cô-rinh-tô 16:14). "Tình yêu thương hay nhịn nhục... chẳng kiêu ngạo, chẳng tự kỷ... chẳng mừng về điều không công bình, nhưng mừng trong lẽ thật" (I Cô-rinh-tô 13:4-6).
• Ước Muốn Hòa Thuận (Eirēnopoieō - εἰρηνοποιέω): Phước lành thuộc về người "làm cho người hòa thuận" (Ma-thi-ơ 5:9). Động cơ của chúng ta phải là kiến tạo hòa bình (eirēnē), chứ không phải "thắng" trong cuộc tranh cãi.

Đây là khuôn mẫu căn bản và rõ ràng nhất Chúa Giê-xu ban cho để giải quyết tội lỗi và xung đột giữa các tín hữu.

Bước 1: Đối Diện Riêng Tư (câu 15) - "Nếu anh em ngươi phạm tội cùng ngươi, hãy trách người trong khi chỉ có hai ngươi." Nguyên tắc đầu tiên là tính riêng tư tối đa. Từ "trách" trong tiếng Hy Lạp là "elegchō" (ἐλέγχω), có nghĩa là quở trách, sửa dạy với mục đích thuyết phục và đem đến sự nhận biết. Hành động này đòi hỏi lòng can đảm và tình yêu thương, ngăn chặn việc "tâm sự" với người thứ ba (tội nói hành). Mục tiêu là "được người đó" (kerdainō - chinh phục lại), không phải hạ bệ họ.

Bước 2: Đem Theo Một Hoặc Hai Người (câu 16) - Nếu bước một thất bại, "hãy mời một hoặc hai người nữa cùng đi." Mục đích là để mọi sự được định đoạt bởi hai hoặc ba người làm chứng (Phục truyền 19:15), đảm bảo tính khách quan. Những người này không phải để "bênh vực" phe nào, mà là những người trưởng thành thuộc linh, giúp phân xét sự việc cách công bình và khách quan hơn.

Bước 3: Trình Cho Hội Thánh (câu 17a) - Nếu vẫn không nghe, "hãy trình cho Hội Thánh." Điều này không có nghĩa là công bố giữa buổi nhóm thờ phượng chung, mà là trình lên những người có trách nhiệm lãnh đạo (trưởng lão, chấp sự) để họ can thiệp với thẩm quyền thuộc linh và sự khôn ngoan tập thể.

Bước 4: Xem Như Người Ngoại (câu 17b) - "Nếu người không nghe Hội Thánh, thì hãy coi người như người ngoại và kẻ thâu thuế." Đây là biện pháp kỷ luật cuối cùng, mang tính chất tách biệt để bảo vệ sự thánh khiết của Hội Thánh và khiến người phạm tội nhận ra sự nghiêm trọng của vấn đề, với hy vọng sau cùng họ sẽ ăn năn (xem II Tê-sa-lô-ni-ca 3:14-15).

Ngoài Ma-thi-ơ 18, Kinh Thánh cung cấp một kho tàng nguyên tắc khác:

• Lấy Lành Thắng Dữ (Rô-ma 12:21): Đáp lại sự giận dữ bằng sự mềm mại, đáp lại lời nguyền rủa bằng lời chúc phước (Rô-ma 12:14). Đây là nguyên tắc siêu nhiên, đòi hỏi sự vận hành của Thánh Linh.
• Giải Quyết Cách Mau Chóng (Ê-phê-sô 4:26): "Trong cơn giận, chớ phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn." Sự trì hoãn cho phép rễ đắng đâm sâu và ma quỷ có cơ hội gieo sự cay đắng (Hê-bơ-rơ 12:15).
• Chịu Nhường Nhịn và Tha Thứ (Cô-lô-se 3:13): "Nếu một người trong anh em có sự gì phàn nàn với kẻ khác, thì hãy nhường nhịn nhau và tha thứ nhau." Từ "tha thứ" (charizomai - χαρίζομαι) bắt nguồn từ "charis" (ân điển). Tha thứ là ban ân điển mà người kia không đáng được, như chính Chúa đã làm cho chúng ta.
• Chức Vụ Hòa Giải (II Cô-rinh-tô 5:18): Mỗi chúng ta đã nhận chức vụ hòa giải. Người có tấm lòng hòa giải là người chủ động tìm kiếm sự hòa thuận, ngay cả khi không phải là người gây ra lỗi.

1. Cho Cá Nhân Mỗi Tín Hữu:
- Thực hành sự im lặng và lắng nghe trước: "Mọi người nên mau nghe, chậm nói, chậm giận" (Gia-cơ 1:19). Hãy lắng nghe để hiểu, thay vì lắng nghe để phản bác.
- Cầu nguyện trước khi đối diện: Cầu xin Chúa soi sáng tấm lòng mình và đối phương, xin sự khôn ngoan từ trên (Gia-cơ 1:5).
- Sử dụng ngôn ngữ "Tôi cảm thấy...": Thay vì buông lời buộc tội ("Anh luôn làm..."), hãy chia sẻ cảm xúc và tác động của hành vi ("Tôi cảm thấy bị tổn thương khi điều đó xảy ra, vì tôi hiểu rằng...").

2. Cho Ban Lãnh Đạo Hội Thánh:
- Thiết lập và dạy dỗ một văn hóa giải quyết xung đột lành mạnh: Đừng để việc này trở thành "người trong nhà không nói, người ngoài đồn lung tung". Hãy dạy rõ về Ma-thi-ơ 18 từ các lớp tân tín hữu.
- Làm gương trong sự khiêm nhường và minh bạch: Khi các mục sư, trưởng lão có xung đột với nhau (trong tình yêu thương), việc xử lý công khai, lành mạnh trước Hội Thánh sẽ là bài học sống động.
- Thiết lập một ủy ban hòa giải: Bao gồm những tín hữu trưởng thành, đáng tin cậy, được huấn luyện để hỗ trợ thực hiện Bước 2 và 3 của Ma-thi-ơ 18 cách khôn ngoan.

3. Cho Các Nhóm Nhỏ, Ban Ngành:
- Dành thời gian "kiểm điểm mối tương giao" định kỳ: Trong bối cảnh an toàn và cầu nguyện, khích lệ nhau chia sẻ những điều nhỏ trước khi nó trở thành rễ đắng.
- Nhấn mạnh mục tiêu chung: Trong lúc bất đồng, hãy cùng nhau nhìn lên Đấng Christ và sứ mệnh Ngài giao, để thấy rằng công việc Chúa quan trọng hơn ý kiến cá nhân.

Xung đột trong Hội Thánh, khi được xử lý theo Lời Chúa, không phải là dấu hiệu của thất bại, mà có thể trở thành cơ hội cho ân điển tỏ bày và đức tin tăng trưởng. Nó buộc chúng ta phải xét lại tấm lòng mình, tập luyện sự tha thứ, và kinh nghiệm quyền năng hòa giải của Phúc Âm một cách thực tiễn. Hội Thánh được tẩy sạch, các mối quan hệ được chữa lành, và danh Chúa được tôn cao khi thế gian thấy chúng ta yêu thương nhau (Giăng 13:35) ngay cả trong và sau những cơn sóng gió.

Hãy nhớ lời Phao-lô: "Hãy cố giữ cho khỏi phạm sự hiệp một của Thánh Linh, bởi sự liên lạc hòa thuận. Chỉ có một thân, một Thánh Linh... một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm" (Ê-phê-sô 4:3-5). Sự hiệp một đó đáng để chúng ta nỗ lực, cầu nguyện và chiến đấu thuộc linh để gìn giữ. Mỗi lần vượt qua một xung đột cách đẹp lòng Chúa, Hội Thánh lại bước thêm một bước vững chắc trên con đường trở nên giống như Cô Dâu tinh sạch, không vết, không nhăn mà Ngài sẽ trở lại đón rước.